Nâng trần bội chi ngân sách: “Tiêu trước, thôi tiêu sau”

Đề xuất năng trần bội chi ngân sách Nhà nước năm 2013 - 2014 lên 5,3% GDP (thay cho mức 4,8% GDP hiện nay) và từ năm 2015 sẽ điều chỉnh giảm dần là một trong những điểm chú ý tại kỳ họp Quốc hội lần này. Bởi theo Thủ tướng Nguyễn Tấn Dũng, Chính phủ sẽ dành bội chi ngân sách cho đầu tư phát triển và trả nợ.

Về vấn đề này, bên hành lang Quốc hội, TS.Trần Du Lịch (đại biểu Quốc hội TPHCM) đã trao đổi với báo giới.

TS.Trần Du Lịch (ảnh: Việt Hưng).

Tại phiên khai mạc Quốc hội vừa qua, Chính phủ đã đề nghị Quốc hội xem xét tăng bội chi ngân sách Nhà nước năm 2013-2014 lên 5,3% GDP. Ông đánh giá về đề xuất này thế nào?

Vấn đề tăng bội chi ngân sách, tôi cũng đã đề nghị từ kỳ họp trước. Trong bối cảnh nền kinh tế đang bị nghẽn, tổng cầu giảm quá mạnh, tín dụng không tăng được, chúng ta phải dùng công cụ ngân sách để giải quyết một số công trình cấp thiết của nhà nước nhằm kích thích tăng tổng cầu.

Về nguyên tắc, tôi ủng hộ việc tăng bội chi lên 5,3% GDP, vì mức này vẫn nằm trong trần nợ công, dưới 65% GDP mà Quốc hội đã quyết cho Chính phủ. Có nghĩa là “tiêu trước, thôi tiêu sau”.

Để tăng trần bội chi, chúng ta cần phải kiểm soát chặt chẽ phần chi này trong một số công trình mà Chính phủ đã nêu, như vấn đề mở rộng quốc lộ 1A, hoàn thiện quốc lộ 14 đang xuống cấp quá nghiêm trọng. Ngoài ra, việc tăng trần nợ công diễn ra trong năm 2014, còn từ năm 2015, khi nền kinh tế hấp thụ được tín dụng và có thể huy động được nhiều nguồn lực khác thì bội chi phải giảm xuống.

Tôi cũng đề nghị, bên cạnh tăng trần nợ công, chúng ta phải rà soát lại toàn bộ nguồn lực nhà nước đang có để sử dụng hiệu quả. Ví dụ, đề nghị một số doanh nghiệp Nhà nước thoái vốn ra khỏi thị trường, nếu làm được như vậy thì sẽ có hàng trăm ngàn tỷ đồng để bổ sung nguồn vốn này.

Có ý kiến cho rằng, để hạn chế việc tăng bội chi ngân sách, chúng ta phải tăng cường tiết kiệm chi, bởi việc tiết kiệm chi hiện nay chỉ mới ở mức hô hào?

Từ nhiệm kỳ trước, tôi cũng đã nhiều lần đề nghị là phải cắt tối đa chi thường xuyên, kể cả chi phí tiếp khách, chi phí đi lại, chi phí đi nước ngoài phải giảm tối đa… Chúng ta phải có những biện pháp thật cứng rắn và nghiêm minh trong vấn đề này.

Cũng có ý kiến lập luận rằng, chi thường xuyên chủ yếu vào tiền lương. Đúng, nhưng trong đó có một phần không nhỏ dành cho những chi phí khác.

Vấn đề sử dụng ô tô cũng là chi thường xuyên, thế nên chúng ta cần phải mạnh dạn thay đổi. Xây dựng trụ sở cơ quan làm việc không phải là chi đầu tư mà là chi tiêu dùng… Chúng ta đánh đồng việc xây dựng trụ sở, mua xe là đầu tư, đó là nhận thức cần thay đổi, không thể vung tiền quá trán.

Trước việc chi vượt thu hiện nay, tôi đề nghị xem xét lại Luật đầu tư công. Chúng ta cứ xếp tất cả vào chi tiêu dùng nên khi nền kinh tế khó khăn thì phải thắt lưng buộc bụng cái này lại. Còn đã là chi đầu tư thì nó phải là tạo ra của cải vật chất. Ví dụ, vấn đề giao thông, trường học, bệnh viện mới là đầu tư.

Kiểm toán Nhà nước vừa công bố con số nợ đọng xây dựng cơ bản của cả nước đã lên 91.000 tỷ đồng. Theo ông, con số này thể hiện điều gì?

Đây là hệ quả của cơ chế ngân sách và việc phân bố đầu tư không đều. Quan điểm của tôi là phải thay đổi căn bản vấn đề này khi có Luật Ngân sách, công trình nào của Trung ương đầu tư cho địa phương bằng vốn ngân sách Trung ương thì Trung ương phải giám sát xuyên suốt chứ không thể phân chia theo kiểu ABC được. Còn công trình nào là nguồn thu của địa phương thì Hội đồng Nhân dân huyện phải giám sát.

Không có chuyện một dự án khởi công xây dựng mà dự án đó không được đóng dấu chuẩn chi. Anh muốn chi, chỉ khi nào được thông qua trong dự toán ngân sách đó và được đóng dấu chuẩn chi thì mới giải quyết được vấn đề này.

Ở các nước khi lập dự án sẽ có tuân thủ hai phần: phần lập dự án trình Hội đồng Nhân dân hay Quốc hội, đó là những giai đoạn tài chính ước chi, còn khi thông qua các danh mục đó rồi, đóng dấu chuẩn chi rồi thì mới được khởi công. Ở Việt Nam, chúng ta không theo kỷ cương như vậy nên mới xảy ra tình trạng như vậy.

Để giải quyết vấn đề này, theo ông cần làm gì?

Tôi đề nghị 3 hướng giải quyết. Theo đó, những công trình thực sự có trong kế hoạch nhưng do thiếu nguồn cung thì phải xử lý bằng cách tăng bội chi để giải quyết khó khăn cho doanh nghiệp.

Với những công trình mới ra mà trong nhiều năm tới mới có chi thì lấy ngân sách của những năm tới bù cho công trình trước và năm tới cắt đi. Và đặc biệt, với những công trình không có trong danh mục mà tự đặt ra thì lãnh đạo cơ quan quyết định phải chịu trách nhiệm.

Hiện chúng ta đang hoàn thiện pháp luật để ngăn chặn thất thoát trong xây dựng cơ bản từ khâu thiết kế. Bởi có những dự án về cầu đường, nếu được thiết kế quy mô phù hợp sẽ giảm được hàng trăm tỷ đồng nhưng lại cho “hoành tráng lên” với quy mô không cần thiết. Theo tôi, từ khâu thiết kế, thi công, đến giám sát đều phải xem xét lại hết.

Bộ Tài chính cho biết khả năng thu ngân sách không đạt được tiến độ dự toán so với mục tiêu Quốc hội đưa ra nhưng chưa nói rõ con số hụt thu sẽ bao nhiêu. Ông đánh giá vấn đề này thế nào?

Thu ngân sách của chúng ta trong những năm vừa qua bao giờ cũng vượt so với kế hoạch đề ra, có năm vượt tới 15%, có năm vượt cả trăm ngàn tỷ nhưng năm nay lại không xảy ra tình trạng như vậy. Và chính vì hụt thu nên cũng sẽ không có phần tăng chi cho đầu tư.

Không chỉ năm nay mà 2014, tôi cho rằng, vẫn còn nhiều khó khăn. Do khó khăn nên tại TPHCM, hiện chỉ có 30% doanh nghiệp đóng thuế thu nhập doanh nghiệp, còn 70% doanh nghiệp không phải đóng thuế.

Để hỗ trợ cho doanh nghiệp, Quốc hội cũng đã quyết định miễn, giảm thuế và bắt đầu từ năm 2014, thuế thu nhập cũng giảm. Bối cảnh này khiến nguồn thu ngân sách từ thuế sẽ càng khó khăn hơn.

Do vậy, chúng ta phải tính toán lại tất cả các khoản chi, phải tính toán lại các nguồn lực hiện có. Và trong tương lai, chúng ta vẫn phải đi vay để đầu tư, chứ như hiện nay thu không đủ chi thường xuyên thì làm sao có mà đầu tư.

- Xin cảm ơn ông!

Nguyễn Hiền