Năng suất thấp hơn 15 lần Singapore, Việt Nam khó tăng trưởng nhanh và bền vững

Theo TS Cung, vấn đề năng suất lao động của Việt Nam được nói nhiều trong thời gian vừa qua, nhưng chúng ta chưa đột phá thực sự để có thể cải thiện được vấn đề vốn được xem là quyết định gia tăng giá trị cho nền kinh tế.

Nghịch lý: Tăng trưởng cao nhưng năng suất thấp

Ông Cung nói: Cho đến nay tăng trưởng nền kinh tế Việt Nam vẫn cao, nhưng thiếu bền vững trong dài hạn. Năng suất lao động của Việt Nam dù đã được cải thiện nhưng vẫn ở mức thấp so với nhiều quốc gia trong khu vực và thấp so với nhu cầu phát triển.

Năm 2017, năng suất lao động của nền kinh tế đã tăng 5,87%, cao hơn mức tăng của năm 2016 là 5,29%. Dù mức tăng cao hơn nhưng chưa đáp ứng được yêu cầu năng suất, chất lượng và sức cạnh tranh của nền kinh tế so với các nước trong khu vực.

Viện trưởng Cung so sánh: Dù có mức tăng so với các năm trước nhưng hiện năng suất lao động Việt Nam thấp hơn nhiều so với các nước ASEAN, cụ thể thấp hơn 6 lần so với Malaysia, thấp hơn Singapore gần 15 lần, thấp hơn Thái Lan xấp xỉ 3 lần...

Ông Cung cho rằng: Nguyên nhân chính năng suất thấp là do bế tắc trong chuyển dịch cơ cấu thành phần kinh tế, không có chuyển dịch nguồn lực từ kinh tế nhà nước sang kinh tế tư nhân chính thức, từ khu vực phi chính thức sang khu vực kinh tế chính thức, không có sự thúc ép cải cách công nghệ, máy móc và trình độ tay nghề; nền kinh tế vẫn thâm dụng tài nguyên, nhiên liệu và nhân công cao, trong khi chưa coi tiến bộ khoa học là chìa khoá, động lực chính của nền kinh tế…

“Tốc độ gia tăng giá trị của kinh tế tư nhân tương đối cao, liên tục cải thiện trong các năm gần đây nhưng không thu hút thêm lao động, không tạo thêm công ăn việc làm tương xứng. Khu vực kinh tế nhà nước hiệu quả thấp nhưng quy mô kinh tế nhà nước không giảm đáng kể. Doanh nghiệp Việt Nam thâm dụng vốn cao, năng suất vốn lại thấp nhất trong khu vực và thâm dụng vốn không gắn với đầu tư đổi mới công nghệ...”, TS Cung nói.

Năng suất thấp, Việt Nam khó phát triển nhanh, bền vững

Viện trưởng CIEM cho rằng: Hai đầu tàu kinh tế là Hà Nội, TP.HCM có nhân lực trình độ cao, mật độ kinh tế lớn, có quy mô tập trung... song khó bứt phá vì nhiều ràng buộc về cơ sở hạ tầng, chính sách phát triển, nhất là đất đai.

Ông này cảnh báo: “Từ năm 2018, năng suất lao động phải tăng tối thiểu 6%/năm (cao hơn 1,25% điểm % so với giai đoạn 2011-2017) thì mới đạt mục tiêu tăng trưởng GDP. Đây thực sự là một thách thức lớn”.

Tuy nhiên, Viện trưởng Cung kỳ vọng: Việt Nam vẫn còn dư địa và cơ hội lớn để gia tăng tốc độ tăng năng suất trong nền kinh tế bằng cách phân bổ lại nguồn lực, chuyển đổi mạnh mẽ cơ cấu thành phần kinh tế. Ngoài ra, phải phân bổ lại nguồn lực, tiếp tục chuyển đổi cơ cấu ngành kinh tế cũng như thúc đẩy đổi mới, sáng tạo, áp dụng khoa học – công nghệ, chuyển đổi cơ cấu nội ngành để tăng năng suất nội ngành của nền kinh tế...

Tham dự Hội nghị, ông Ousmane Dione, Giám đốc quốc gia Ngân hàng Thế giới tại Việt Nam cũng nhấn mạnh về năng suất lao động của Việt Nam. Ông tỏ ra sốt ruột bởi năng suất lao động là vấn đề tối quan trọng đối với tăng trưởng kinh tế Việt Nam, nó sẽ giúp Việt Nam thực hiện ước vọng trở thành nước thu nhập trung bình cao vào năm 2035.

Giám đốc WB tại Việt Nam nhìn nhận: Trong 5 năm vừa qua, Việt Nam đã đạt được mức hồi phục tăng trưởng kinh tế đáng ghi nhận nhưng tiếp tục có quan ngại tăng trưởng năng suất lao động yếu. Cụ thể, trong khi tốc độ tăng năng suất lao động của Việt Nam đạt trung bình 4%/năm, ở cùng giai đoạn phát triển như Việt Nam, Trung Quốc đạt tốc độ 7%, Hàn Quốc là 5%.

"Mức tăng trưởng năng suất lao động này sẽ khó giúp Việt Nam tăng trưởng nhanh và bền vững như những nước này", ông Ousmane đánh giá.

Nguyễn Tuyền