Mỹ ngăn ứng viên châu Phi làm lãnh đạo WTO do “để mắt” tới Trung Quốc

Mỹ đã bày tỏ sự phản đối đối với nhà kinh tế gốc Nigeria, bà Ngozi Okonjo-Iweala, cho vị trí đứng đầu tại Tổ chức Thương mại Thế giới WTO, khiến quá trình lựa chọn kéo dài mà dự kiến ​​sẽ kết thúc vào thứ Tư.

Bà Okonjo-Iweala, người trước đây giữ vị trí số 2 tại Ngân hàng Thế giới, đã thu hút được sự ủng hộ rộng rãi của các quốc gia châu Phi và giành được khoảng 80 phiếu bầu - một nửa số thành viên của tổ chức, vào giữa tháng 10. Gần đây hơn, bà đã nhận được sự ủng hộ của 27 thành viên Liên minh châu Âu. Tất cả đều là chiến thắng giòn giã.

Nhưng cuộc họp của các thành viên WTO hôm qua đã không thể hoàn thành lựa chọn - một cuộc cạnh tranh giữa Okonjo-Iweala và Bộ trưởng Thương mại Hàn Quốc Yoo Myung-hee - do bị Washington từ chối.

“Một phái đoàn không ủng hộ Tiến sĩ Ngozi và nói rằng họ sẽ tiếp tục ủng hộ Bộ trưởng Hàn Quốc Yoo. Phái đoàn đó là Hợp chủng quốc Hoa Kỳ”, phát ngôn viên của WTO, Keith Rockwell nói với các phóng viên tại trụ sở của nhóm ở Geneva sau khi đóng cửa cuộc họp.

Quá trình ra quyết định của WTO dựa trên sự đồng thuận và một trong hai ứng cử viên sẽ cần phải giành được sự ủng hộ của 164 thành viên.

Bộ trưởng Hàn Quốc trước đó đã làm việc nhiều với Bộ trưởng thương mại Mỹ Robert Lighthizer, bao gồm cả các cuộc đàm phán để sửa đổi Hiệp định Thương mại Tự do Hoa Kỳ - Hàn Quốc. Washington đã yêu cầu các nhà ngoại giao đồng minh của mình đánh giá sự ủng hộ dành cho bà Yoo ở các nước sở tại của họ, Politico đưa tin.

Theo một người trong cuộc, các thành viên WTO bao gồm cả Nhật Bản đã lên tiếng ủng hộ việc kết thúc quá trình với việc bà Ojonko-Iweala là người được bổ nhiệm.

Bất chấp sự phản đối của Mỹ, người phát ngôn cho chiến dịch tranh cử của bà Okonjo-Iweala cho biết ứng cử viên này “vô cùng khiêm tốn khi nhận được sự ủng hộ của ủy ban tuyển chọn của WTO” và “mong đợi cuộc họp Đại hội đồng vào ngày 9/11 khi ủy ban sẽ đề nghị bổ nhiệm bà làm Giám đốc”

Việc Mỹ phản đối gợi nhớ đến sự hoài nghi của chính quyền Tổng thống Donald Trump đối với Tổ chức Y tế Thế giới, do Tổng giám đốc Tedros Adhanom Ghebreyesus, cựu ngoại trưởng Ethiopia, hiện đang lãnh đạo. Nhà Trắng liên tục chỉ trích Tedros là thân Trung Quốc và cuối cùng tuyên bố Mỹ rút khỏi WHO do “sự thiếu độc lập đáng báo động” của tổ chức này với Trung Quốc.

Giống như Ethiopia, Nigeria là nước nhận nhiều viện trợ kinh tế của Trung Quốc. Nhưng bà Okonjo-Iweala đã sống nhiều năm ở ngoại ô Washington trong sự nghiệp 25 năm của bà tại Ngân hàng Thế giới.

Bà Okonjo-Iweala được đào tạo tại Harvard và đã nhập quốc tịch Mỹ vào năm 2019, bà có hai quốc tịch: Mỹ và Nigeria.

Sự phản đối của Washington tạo ra một tình huống khó khăn cho đồng minh của họ là Nhật Bản. Tokyo đã cảnh giác với ứng cử viên là đối thủ của bà Okonjo-Iweala và lo ngại rằng WTO do bà Yoo đứng đầu có thể ra phán quyết có lợi cho Hàn Quốc trong nhiều tranh chấp thương mại với Nhật Bản.

Bà Okonjo-Iweala hoặc bà Yoo sẽ là người phụ nữ đầu tiên lãnh đạo cơ quan thương mại WTO có trụ sở tại Geneva.

Người đứng đầu mới sẽ ngay lập tức bị đẩy vào cuộc chiến giằng co giữa Mỹ và Trung Quốc về tương lai của tổ chức. Người tiền nhiệm Roberto Azevedo, một người Brazil, đã từ chức khi còn một năm trong nhiệm kỳ do các cải cách của WTO bị đình trệ.

Tổ chức này cũng đang đối phó với hệ thống giải quyết tranh chấp bị tê liệt sau khi Mỹ chặn việc bổ nhiệm một số thẩm phán cho Cơ quan phúc thẩm của mình, cáo buộc tòa án đã xử lý quá mức và diễn giải quá mức các thỏa thuận của WTO.

Tổng giám đốc mới cũng sẽ phải giảm thiểu những phàn nàn ngày càng tăng, do Washington dẫn đầu, về Trung Quốc.

Trong một cuộc phỏng vấn với Nikkei Asia vào tháng 7, bà Okonjo-Iweala nói rằng: “Điều quan trọng là phải lắng nghe những người cảm thấy điều đó không công bằng và sau đó khôi phục lại sự cân bằng về quyền và nghĩa vụ mà các thành viên cần phải thực hiện”.