Mũ bảo hiểm giả: Luẩn quẩn vòng quay cung - cầu

Các loại mũ thời trang được bày bán công khai dọc đường Láng, Hà Nội.

Có cầu ắt có cung

Lúc chúng tôi quay đi, chị còn kịp gọi với theo “40.000 đồng không mua thì 35.000 đồng nhé, lấy giá gốc rồi đấy. Ấy, thế 30.000 đồng thôi vậy…”.

Không khó để tìm gặp những địa điểm bán “mũ bảo hiểm” thời trang giá rẻ ở những vỉa hè Hà Nội hoặc những quán tạp phẩm bên đường. Dọc theo các tuyến Láng, Tây Sơn, Giải Phóng… những loại mũ này đều được bày bán rất công khai và không ít lần báo chí đề cập, phản ánh.

Trước đó, từ cuối năm 2008, Bộ Khoa học và Công nghệ đã ban hành quy định quy chuẩn kỹ thuật quốc gia về mũ bảo hiểm cho người đi moto, xe máy. Theo đó, những loại mũ không có dấu hợp chuẩn (CS) không được phép sản xuất, lưu hành. Sau hơn 3 năm, dễ nhận thấy, người dùng mũ “rởm” trong nội thành có khi còn nhiều hơn người thật sự đội mũ bảo hiểm phòng thân.

Sự thật là người mua vẫn có nhu cầu, họ cũng nắm quyền chọn lựa sản phẩm cho mình và người bán vẫn sẵn sàng cung cấp. Với giá gốc nhập về chỉ 10-20 nghìn đồng nhưng bán ra với giá 30-40-60 nghìn đồng, trong khi người bán lãi lớn thì người mua vẫn chỉ phải chi ra mức giá rất rẻ so với việc bỏ ra hàng trăm nghìn  đồngsắm một chiếc mũ “xịn”.

Ở đây, xin trích một vài cái lý của người tiêu dùng, để thấy vòng tròn cung-cầu trên thị trường mũ bảo hiểm hãy còn nhiều góc độ đáng bàn.

Theo Đức Anh, 22 tuổi, sinh viên ĐH Hà Nội thì trong thành phố, mọi người thường đi chậm nên ít khi ngã, chỉ cần đi cẩn thận một chút thì cũng không nhất thiết phải đội mũ “xịn”. So với túi tiền sinh viên, bỏ ra 200-300 nghìn để mua một chiếc mũ là đắt, bằng cả chục chiếc đang dùng, trong khi nếu mất thì rất tiếc tiền.

Khánh Huyền, 19 tuổi, sinh viên ĐH Phương Đông lại lập luận, với con gái, mũ bảo hiểm “xịn” đội rất nặng đầu, rườm rà và không thời trang. Hơn nữa, nếu búi tóc, thì việc dùng loại mũ khoét ở sau rất tiện dụng.

Một đại diện khác cho lứa tuổi thanh niên, P. Dung, 25 tuổi đang là nhân viên văn phòng lại đề cập đến một khía cạnh khác. Với những người đã đi làm và có thu nhập tương đối thì chi phí để mua một chiếc mũ bảo hiểm cũng chỉ bằng một thỏi son dưỡng môi, nhưng điều khiến chị không lựa chọn mũ đạt chuẩn chỉ vì “mùa hè đội mũ đó thường rất nóng bức và lỉnh kỉnh”.

Tuy nhiên, quan điểm của những người tiêu dùng trung tuổi lại có phần đối ngược, họ thường quan trọng về chất lượng mũ. Đây cũng là độ tuổi mà mọi người chăm lo sức khỏe nhiều hơn.

Chị Bích, 45 tuổi, hiện là giáo viên một trường trung học, lại cho rằng, mức giá đối với mũ bảo hiểm đúng chuẩn mặc dù có mắc hơn so những loại mũ được bày bán vỉa hè nhưng lại dùng được lâu hơn và an toàn hơn, nhất là lúc đi đường trường.

“Bỏ thêm một ít tiền để bảo đảm tính mạng được an toàn hơn, điều này không nên so đo, chi ly quá” – chị Bích nói.

Quy định bất cập, thực tế vẫn chờ

Con số của Cục Cảnh sát Giao thông đường bộ - đường sắt cho thấy, chỉ trong 9 ngày Tết Nhâm Thìn vừa qua, trên địa bàn cả nước xảy ra 393 vụ tai nạn giao thông đường bộ, làm chết 317 người, bị thương 380 người.

Còn theo một thống kê được ông Nguyễn Phương Nam, Phó Cục trưởng Cục Quản lý cạnh tranh (Bộ Công Thương) có lần đưa ra thì tới 80% người bị chấn thương sọ não đều do nguyên nhân dùng mũ bảo hiểm kém chất lượng.

Trong một lần trao đổi với Dân trí, ông Nguyễn Văn Thành, Phó Trưởng ban Bảo vệ người tiêu dùng, Cục Quản lý cạnh tranh từng “than phiền”: để cơ quan chức năng có thể “dọn dẹp” triệt để các điểm bán mũ lề đường, kém chất lượng thì còn phụ thuộc vào ý thức tự bảo vệ sức khỏe của người tiêu dùng. Các cơ quan quản lý nhà nước không thể nào có thể quản lý được hết tất các vụ việc như vậy.

“Người tiêu dùng có thể đủ ý thức để hiểu được chất lượng loại mũ đó thế nào nhưng vẫn sử dụng chỉ để đối phó với công an. Nó cũng tương tự như việc cướp gà tiêu hủy về ăn vậy. Tôi nghĩ là khó có cơ quan nào để có thể bảo vệ được trong những trường hợp như vậy” - ông nói.

Về phía đại diện Cục Quản lý thị trường, Bộ Công thương, đại diện cơ quan này cho biết, hiện việc quản lý bày bán mũ bảo hiểm còn phụ thuộc vào công tác kiểm tra hàng hóa nhập khẩu cũng như việc dán tem chống hàng giả trên thị trường. Tuy nhiên cho đến nay, do diễn biến phức tạp nên vẫn còn tồn đọng nhiều bất cập.

Việc xử lý những điểm bán mũ không đúng quy định gặp phải nhiều khó khăn, cụ thể ở khâu lấy mẫu và chi phí kiểm định. Có những điểm bán mũ bảo hiểm kiêm bán hàng tạp phẩm, có những nơi bán rất nhiều loại mũ lẫn lộn với nhau gây khó khăn cho công tác giám định mẫu của bộ phận quản lý thị trường và bộ phận khoa học công nghệ.

“Đúng là mũ bảo hiểm giả, kém chất lượng thì có thể xử lý được vì nó phù hợp với chi phí, còn những loại mũ gần quy định thì chi phí kiểm định lại là một vấn đề” – đại diện cơ quan này cho biết. “Nếu một hàng bán nước bán 3 loại mũ bảo hiểm thì yêu cầu lấy mẫu ban đầu phải từ 3 cái trở lên thì mới kết luận được đó là loại mũ chưa phù hợp”.

Hiện 4 bộ gồm: Khoa học - Công nghệ, Công an, Công Thương và Giao thông vận tải đang khẩn trương lấy ý kiến cho dự thảo thông tư liên tịch quy định về sản xuất, nhập khẩu, kinh doanh mũ bảo hiểm cho người đi mô tô, xe máy.

VOV Giao thông mới đây dẫn lời ông Nguyễn Hoàng Linh, Phó vụ trưởng Vụ Hợp chuẩn Hợp quy thuộc Tổng cục Tiêu chuẩn - Đo lường - Chất lượng (Bộ Khoa học - Công nghệ), cho biết, một trong những nội dung của dự thảo quy định người điều khiển, người ngồi trên mô tô, xe máy (kể cả xe đạp điện) đội các loại mũ thời trang, mũ thể thao, mũ bảo hiểm nhái sẽ bị xử phạt với mức phạt như đội mũ bảo hiểm không đúng quy cách hoặc không đội mũ bảo hiểm với mức từ 100.000 đến 200.000 đồng.

Và có lẽ cho đến khi quy định mới này có hiệu lực thì việc cung ứng – tiêu thụ mũ bảo hiểm giả vẫn khó bề quản lý, bởi quy luật thị trường “hễ có cầu ắt sẽ còn cung”. Điều đó cũng đồng nghĩa với việc, nhiều tai nạn đau lòng do mũ bảo hiểm không đảm bảo chất lượng vẫn còn tiếp diễn.

Bài, ảnh: Bích Diệp