Mô hình tàu mẹ - tàu con đổ vỡ vì sao?

Được triển khai từ đầu tháng 2/2012, đây là mô hình với sự phối hợp giữa sở Nông nghiệp và phát triển nông thôn tỉnh Khánh Hoà, hội Nghề cá, hiệp hội Cá ngừ đại dương, Công ty cổ phần thuỷ sản Hải Vương (tỉnh Thanh Hoá) và sáu ngư đội gồm 30 tàu con của ngư dân khai thác trên vùng biển Trường Sa nhằm liên kết khai thác và tiêu thụ hải sản ngay trên vùng biển Trường Sa.

Theo đó, tàu Hải Vương 68 của công ty Hải Vương với công suất 1.200CV, được trang bị hệ thống làm lạnh cấp tốc ở âm 60^oC làm tàu mẹ thu mua, sơ chế, bảo quản cá ngừ ngay trên biển để đưa vào bờ tiêu thụ. Đồng thời, tàu mẹ còn có nhiệm vụ tiếp tế nhiên liệu, nước ngọt, nhu yếu phẩm... để tàu con là tàu của các ngư dân tiếp tục bám biển dài ngày.

Bất đồng trong giá thu mua cá khiến mô hình tàu mẹ - tàu con để khai thác và tiêu thụ hải sản ngay trên biển tại Khánh Hòa đang có nguy cơ đổ vỡ.

Tuy nhiên, ông Võ Thiên Lăng – Chủ tịch Hội nghề cá Khánh Hòa cho hay, mô hình này đang gặp nhiều khó khăn.

Ông Mai Thanh Phúc – một chủ tàu đánh bắt cá ngừ đại dương đánh giá, mô hình này rất có lợi cho ngư dân. Tuy nhiên cách thu mua của tàu Hải Vương 68 khiến ông Phúc cũng ngán ngẩm. Bởi giá thu mua của Hải Vương 68 chỉ có 150.000 đông/kg trong khi giá trên bờ là 180.000 đồng/kg. Vì vậy ông và nhiều ngư dân khác quyết định vào bờ để bán với giá cao hơn.

Mặt khác, cũng theo ông Phúc, tàu Hải Vương 68 mỗi ngày chỉ thu mua được 4 tấn, trong khi 6 ngư đội (30 tàu) ít nhất cũng đánh bắt hơn 20 tấn. Vì thế, các tàu không thể “chầu chực” chời đợi tàu Hải Vương để bán.

Theo ông Lăng, Công ty Hải Vương lỗ tới 2 tỷ đồng, muốn doanh nghiệp mua có lãi thì giá cá trên biển phải thấp hơn giá cá trên bờ 35 đến 40 ngàn đồng/kg. Thế nhưng, Hải Vương buộc phải mua cá của ngư dân với giá 175.000 đồng/kg, đành chịu lỗ bởi đã lỡ nhập cá vào hầm.

Ngoài ra, việc thu mua cá trên biển cũng gặp nhiều khó khăn do năng lực của tàu, sức chứa thấp, hầm lạnh liên tục gặp trục trặc, tàu con phải chờ đợi nhiều ngày mới bán được sản phẩm.

Một nguyên nhân quan trọng nữa, Công ty Cổ phần Thủy sản Hải Vương lâu nay ký với đối tác là sản phẩm cá phi-lê xuất khẩu, nhưng nay mua sản phẩm ăn tươi trực tiếp nên giá cá khó chấp nhận; cũng chính điều này làm cho sức chứa của tàu không đáp ứng đủ.

Về phía ngư dân, lâu nay ngư dân và chủ tàu đã có sự ăn chia, vay vốn, ứng vốn của các đầu nậu nên rất khó chấp nhận giá bán thấp, mặc dù biết rằng chi phí vào bờ mất tới 70% chi phí chuyến biển.

Ông Lăng cho biết: Hiện nay tàu mẹ Hải Vương 68 đã tạm ngừng mua cá của các ngư đội. Nguyên nhân chủ yếu là do tàu mẹ và tàu con bất đồng về giá cá mua vào     “Doanh nghiệp này chỉ có lời khi mua cá với giá 140.000 – 150.000 đồng/kg, trong khi giá cá mà công ty mua cho ngư dân hơn 175.000 đồng/kg ngay trên biển” – ông Lăng nói.

Theo ông Lê Thanh Hải – Tổng Giám đốc Công ty Hải Vương, ngư dân cần phải nhìn xa hơn để lựa chọn giữa hai phương án: Chịu chi phí xăng dầu cao hơn 70% để tàu liên tục chạy vào bờ để bán được một số cá tươi loại 1 với giá cao (chưa tính sẽ có một số cá bị dạt xuống loại 2).

Hai là, hợp tác với tàu mẹ bám biển dài ngày, tiết kiệm được 70% chi phí xăng dầu và bán được cá với giá thấp hơn giá bờ khoảng 16 – 20%.  

Hiện tại, Sở NNPTNT và Hội Nghề cá tỉnh Khánh Hoà chưa tìm ra biện pháp can thiệp nhằm điều chỉnh và kết nối mối quan hệ giữa “tàu mẹ và tàu con”.  

Trịnh Anh