Lo Myanmar rút khỏi “Vành đai và Con đường”, Trung Quốc lập tức chi tiền

Hương Vũ

(Dân trí) - Tiến độ ì ạch của các dự án thuộc sáng kiến “Vành đai và Con đường” (BRI) tại Myanmar đang khiến Bắc Kinh lo lắng, do dự án cảng nước sâu tại Myanmar sẽ là cửa ngõ để Trung Quốc tiến ra Ấn Độ Dương.

Một trong những dự án quan trọng nhất

Theo The Diplomat, chuyến thăm Myanmar chớp nhoáng của ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc Dương Khiết Trì hồi tuần trước chứng minh tầm quan trọng của Myanmar trong Sáng kiến Vành đai và Con đường (BRI) do Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình đề ra.

Lo Myanmar rút khỏi “Vành đai và Con đường”, Trung Quốc lập tức chi tiền - 1

Dự án cảng nước sâu Kyaukphyu sẽ cho phép dầu Trung Quốc mua từ Trung Đông chảy thẳng về tỉnh Vân Nam mà không cần đi qua eo biển Malacca. Ảnh: Getty

Báo cáo được Lầu Năm Góc công bố ngày 2/9, đúng một ngày sau chuyến thăm của ông Dương Khiết Trì, cảnh báo Myanmar là một trong những nước Trung Quốc đang cân nhắc đặt căn cứ quân sự.

Thật vậy, ngoài dự án đường sắt nối liền Vân Nam, dự án quan trọng nhất còn lại của Trung Quốc ở Myanmar là một cảng nước sâu hướng ra Ấn Độ Dương.

Dự án xây cảng nước sâu Kyaukphyu nằm trong Hành lang Kinh tế Campuchia - Myanmar (CMEC). Đây là mạng lưới đường cao tốc, đường sắt và các khu công nghiệp, kết nối tỉnh Vân Nam của Trung Quốc với vùng ven biển Myanmar trên Vịnh Bengal và là một phần của Sáng kiến Vành đai và Con đường.

Dự án cảng nước sâu Kyaukphyu sẽ giúp hỗ trợ hậu cần cho hải quân Trung Quốc, tạo điều kiện để tàu chiến Trung Quốc mở rộng hoạt động ở Ấn Độ Dương, Địa Trung Hải, theo báo cáo của Lầu Năm Góc.

Một khi hoàn thành, Kyaukphyu sẽ cho phép dầu Trung Quốc mua từ Trung Đông chảy thẳng về tỉnh Vân Nam mà không cần đi qua eo Malacca.

Bắc Kinh coi Myanmar là giải pháp thay thế trong tuyến đường nhập khẩu dầu mỏ của Trung Quốc từ Trung Đông, hạn chế sự lệ thuộc vào eo biển Malacca, nơi Mỹ và đồng minh duy trì hiện diện dày đặc, theo The Diplomat.

Lo Myanmar rút khỏi “Vành đai và Con đường”, Trung Quốc lập tức chi tiền - 2
Ủy viên Quốc vụ viện Trung Quốc Dương Khiết Trì (trái) trong cuộc gặp với cố vấn Nhà nước Myanmar Aung San Suu Kyi tại Naypyidaw ngày 1/9. Ảnh: AFP

Ông Dương, người được coi là nhà ngoại giao cấp cao nhất trong Đảng Cộng sản Trung Quốc, đã gặp riêng Cố vấn Nhà nước Myanmar Aung San Suu Kyi và Tổng thống U Win Myint hôm 1/9 trước khi tiếp tục chuyến công du châu Âu.

Theo nguồn tin, trong cuộc gặp mặt riêng, ông Dương đã kêu gọi Myanmar duy trì nỗ lực thực hiện các dự án xây dựng cơ sở hạ tầng quan trọng trong BRI.

Trong cuộc gặp, ông Dương thông báo Trung Quốc sẽ hỗ trợ 200 triệu nhân dân tệ cho bang Rakhine, nơi đặt cảng Kyaukphyu. Khu vực này đang chìm trong tình trạng bất ổn vì cuộc khủng hoảng người thiểu số Rohingya.

Bắc Kinh cũng khẳng định cam kết không can thiệp vào cách Myanmar giải quyết cuộc khủng hoảng người thiểu số Rohingya.

Lo lắng rơi vào “bẫy nợ”

Mặc dù được Bắc Kinh ủng hộ về các vấn đề trong nước, Myanmar vẫn tỏ ra lo ngại về nguy cơ rơi vào “bẫy nợ” của Trung Quốc. Vào tháng 8/2018, Myanmar đã đàm phán thu hẹp quy mô dự án cảng Kyaukphyu, giảm mức đầu tư khổng lồ từ 7,3 tỉ USD xuống còn 1,3 tỉ USD.

Ngay cả khi dịch Covid-19 hoành hành ở Myanmar, Bắc Kinh vẫn thúc ép nước này tiếp tục các dự án xương sống của BRI, điển hình như cuộc điện đàm của ông Tập với Tổng thống Myanmar U Win Myint hồi tháng 5 năm nay.

Tuy nhiên, đáp lại sau đó vào tháng 6, Thứ trưởng Bộ Kế hoạch và tài chính Myanmar U Set Aung tuyên bố Naypyidaw sẽ chỉ thực hiện các dự án BRI có tính khả thi về mặt thương mại và quan trọng về mặt chiến lược đối với Myanmar.

Lo Myanmar rút khỏi “Vành đai và Con đường”, Trung Quốc lập tức chi tiền - 3
Trong số 33 thỏa thuận xây dựng cơ sở hạ tầng dọc theo CMEC, Ủy ban Chỉ đạo Thực hiện BRI, do bà Aung San Suu Kyi làm Chủ tịch, mới chỉ có 4 dự án được phê duyệt. Ảnh: Getty

Tổng thầu dự án trên là Tập đoàn Kiến thiết giao thông Trung Quốc - một trong những công ty vừa bị Mỹ trừng phạt với cáo buộc phục vụ như một công cụ thúc đẩy chính sách "ngoại giao bẫy nợ" của Trung Quốc.

“Ở các nước khác, việc thực hiện các dự án BRI thường tiến triển rất nhanh. Nhưng ở đây, chính phủ rất thận trọng và quá trình này vẫn còn chậm. Đó là lý do chính ông Dương tới Myanmar”, bà Khin Khin Kyaw Kyee lý giải.