Lãi suất USD tăng do có chênh lệch

Tổng giám đốc một ngân hàng thương mại chia sẻ bài tính mà các ngân hàng đang áp dụng như sau. Giả sử ngân hàng huy động 1 triệu USD, lãi suất 6%/năm thì hết một năm, ngân hàng trả cho khách hàng 1.060.000 USD cả gốc lẫn lãi.

Sau khi huy động được 1 triệu USD, ngân hàng đem bán ngay cho chính những nhà nhập khẩu của mình với giá khoảng 21 nghìn VND/USD (nhờ cơ chế “hai giá”). Nếu vì chỗ quen biết thì cũng phải giá 20.950 VND/USD, và ngân hàng thu về 20,950 tỷ VND và cho vay 20%/năm.

Giả định nay mai lãi suất cho vay VND tụt xuống còn 18%/năm. Như vậy, từ một triệu USD tiền vay, một năm sau, ngân hàng thu về: 20,950 tỷ VND + lãi suất 18%/năm, tổng cộng là 24,721 tỷ đồng. Nếu lấy con số 24,721 tỷ đồng đem chia cho 1.060.000 USD, lúc đó tỷ giá sẽ vượt quá 23.300 VND/USD.

Từ 19.500 VND/USD lên 23.300 VND/USD, mức tăng tương ứng tới 19,48%! Không đời nào Ngân hàng Nhà nước lại để tỷ giá cao quá mức như vậy.

Ngân hàng thương mại và doanh nghiệp thừa biết rằng, mỗi lần chuẩn bị điều chỉnh tỷ giá, bao giờ Ngân hàng Nhà nước cũng chần chừ khá lâu. Vì thế, họ tiếp tục huy động USD và thực tế này giải thích lý do lãi suất USD lại tăng như vậy trong những ngày qua.

Ngân hàng Nhà nước có biết mục đích cuối cùng của hành vi này không? Dĩ nhiên là có, và không có lý do gì để cấm đoán. Hơn thế, hành vi này còn góp phần chuyển hóa nguồn ngoại tệ từ “vay” sang “mua”.

Có nghĩa là, trong kinh doanh ngân hàng, kênh ngoại tệ huy động (vay mượn) tạm thời được chuyển hóa thành kênh ngoại tệ kinh doanh (sở hữu) và nhờ đó, có thể thấy trong những ngày qua, tỷ giá trên thị trường tự do loay hoay dưới ngưỡng 21 nghìn VND/USD.

Ở đây, có một băn khoăn trong tính toán nêu trên rằng, giả định huy động được 1 triệu USD thì với quy định trạng thái ngoại tệ hiện nay của Ngân hàng Nhà nước, các ngân hàng thương mại có dám bán cả 1 triệu USD kia ra thị trường?

Câu trả lời là “có”, bởi vì: họ bán trong phạm vi trạng thái ngoại tệ của họ. Thời gian vừa qua, nhiều ngân hàng găm USD, tích cho trạng thái ngoại tệ càng “dương” càng tốt và sau đó, họ vừa bán cả phần “dương”, lẫn phần “âm 30%” trạng thái ngoại tệ của mình.

Chưa kể, trong khi đó, vốn điều lệ của họ đang tăng lên, nhiều đơn vị cán đích tối thiểu 3.000 tỷ đồng theo Nghị định 141 thì “dư địa” ngoại tệ được phép bán càng mở rộng hơn.

Lãi suất USD còn liên quan tới câu chuyện thanh khoản VND của các ngân hàng. Do ngân hàng khống chế trần lãi suất huy động VND là 14%/năm nhưng không khống chế lãi suất huy động USD cho nên, không nhất thiết phải nắm giữ VND thì mới giải quyết được thanh khoản.

Bởi lẽ, nắm USD rồi chuyển hóa thành VND thì vẫn giữ thanh khoản như thường. Thậm chí còn tốt hơn là nhảy lên thị trường 2 rồi bị những “kẻ kinh doanh trên lưng người khác” hét với giá ngất ngưởng mà không dễ gì để vay được.

Có thể thấy, việc lãi suất USD tăng có vẻ như giúp cho thị trường ổn định hơn trong ngắn hạn, nhưng có một nghịch lý, trong khi khắp cả thế giới, lãi suất đồng USD chỉ vài phần trăm/năm, ngay cả quê hương của nó là ở nước Mỹ thì cũng chỉ một phần trăm/năm, còn ở Việt Nam lại tới 6%/năm. Nghịch lý này để lại hậu quả gì, thì các nhà nghiên cứu chính sách phải nghĩ cách giải quyết.

Có thể, tới đây Ngân hàng Nhà nước sẽ điều chỉnh tỷ giá nhưng gần như theo thông lệ, cận kề kỳ nghỉ (Tết Nguyên đán) hay ngày lễ, Ngân hàng Nhà nước mới điều chỉnh, nếu thấy cần thiết. Dĩ nhiên, thị trường cũng khá quen với những động thái như vậy.

Theo Nguyễn Hoài
VnEconomy