Hé lộ khoản thu thuế hàng nghìn tỷ đồng từ Facebook, Google

Tại báo cáo gửi các đại biểu Quốc hội, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết hoạt động quản lý thu thuế đối với hàng hóa, dịch vụ xuyên biên giới, theo quy định hiện hành được thực hiện thông qua các tổ chức tại Việt Nam (thuế nộp thay nhà thầu nước ngoài) với số thu bình quân trên 1.100 tỷ đồng/năm.

Từ năm 2018 đến hết tháng 4 năm nay, các đơn vị này đã khai, nộp thuế với tổng số tiền hơn 5.111 tỷ đồng. Trong đó, Facebook đã nộp 1.965 tỷ đồng; Google nộp 1.902 tỷ đồng; Microsoft nộp 651 tỷ đồng.

Năm 2018 số thu thuế từ hoạt động thương mại điện tử, dịch vụ số xuyên biên giới đạt 770 tỷ đồng; năm 2019 đạt 1.168 tỷ đồng; năm 2020 đạt 1.143 tỷ đồng, năm 2021 đạt 1.591 tỷ đồng; 4 tháng đầu năm đạt 437 tỷ đồng.

Về quản lý thu thuế đối với các tổ chức, cá nhân Việt Nam có thu nhập từ cung cấp dịch vụ số xuyên biên giới, hoạt động kinh doanh thương mại điện tử, Bộ Tài chính cho biết, số liệu cập nhật đến ngày 23/5, cơ quan thuế đã thu từ xử lý vi phạm, chống thất thu là khoảng 735 tỷ đồng (số thu 4 tháng đầu năm đạt 176 tỷ đồng).

Tuy nhiên, Bộ Tài chính đánh giá với những đặc trưng của nền kinh tế số và tình hình phát triển nhanh chóng của hoạt động thương mại điện tử tại Việt Nam, việc quản lý thuế các hoạt động này sẽ gặp nhiều khó khăn.

Thứ nhất là khả năng quản lý đầy đủ nguồn thu, đối tượng nộp thuế. Theo Bộ Tài chính, trong điều kiện hiện nay, các tổ chức, cá nhân có thể hoạt động kinh doanh xuyên biên giới mà không thuộc đối tượng đánh thuế của bất kỳ quốc gia nào theo nguyên tắc quản lý thuế truyền thống, các quốc gia đều căn cứ trên sự hiện diện vật chất của người nộp thuế, trong khi doanh nghiệp, cá nhân có thể phân bổ thu nhập về địa điểm có lợi nhất về thuế theo quy định của từng nước.

Thách thức tiếp theo là không xác định được căn cứ tính thuế. Cụ thể, trên môi trường số, các hoạt động kinh doanh có thể thực hiện thông qua website hiện diện ở một khu vực thị trường nào đó mà không cần sự hiện diện vật chất của người nộp thuế.

Hay nói cách khác "sự hiện diện trong không gian số" không nằm trong phạm vi điều chỉnh của luật thuế đang căn cứ vào "sự hiện diện vật chất" của tổ chức kinh doanh - nguyên tắc đánh thuế hiện hành. Điển hình cho hoạt động này là quảng cáo trực tuyến và các hoạt động tương tác thông qua nền tảng các mạng xã hội.

Ngoài ra, hoạt động thu thuế gặp khó khăn khi không phân biệt rõ loại thu nhập làm cơ sở đánh thuế. Trong nền kinh tế số, rất khó phân biệt một số loại thu nhập, đặc biệt là bản quyền, phí dịch vụ và lợi nhuận kinh doanh.

Thứ tư là khó kiểm soát giao dịch kinh doanh để quản lý đối tượng thu thuế đối với hoạt động kinh doanh thương mại điện tử. Theo đó, các chủ thể kinh doanh thương mại điện tử không cần đến cửa hàng, các giao dịch hoàn toàn thực hiện bằng phương thức điện tử, máy chủ có thể đặt tại nước ngoài…

Bên cạnh đó, việc kiểm soát dòng tiền cũng không dễ khi phương thức giao dịch chủ yếu là không dùng tiền mặt.

Về giải pháp, Bộ trưởng Bộ Tài chính Hồ Đức Phớc cho biết Bộ sẽ hoàn thiện cơ sở pháp lý; tăng chia sẻ, kết nối thông tin với các cơ quan liên quan; xây dựng cơ sở dữ liệu để quản lý rủi ro; tăng cường thanh tra, kiểm tra, trong đó tập trung vào các nhà cung cấp nước ngoài không có cơ sở kinh doanh tại Việt Nam và một số chủ sở hữu sàn giao dịch thương mại điện tử.