Giữ vững vị thế của cà phê Việt: Khó hay dễ?

Mới đây “Ngày Cà phê Việt Nam” (9-11/12/2017) lần đầu tiên được tổ chức tại Đà Lạt đã có nhiều hoạt động, hội thảo nhằm tìm kiếm và tôn vinh các giải pháp phát triển bền vững cho ngành cà phê Việt Nam.

Trong đó, các dự án hợp tác phát triển nông nghiệp bền vững trong ngành cà phê như Dự án hợp tác công tư (PPP) trong lĩnh vực cà phê với sự tham gia của các đối tác trong khối như: Nestlé Việt Nam, Yara, Bayer, Ba con cò ... hay các dự án được các doanh nghiệp chủ động triển khai như NESCAFÉ PLAN được đánh giá cao.

Hướng đến phát triển cà phê bền vững

Theo đó, mặc dù là quốc gia xuất khẩu cà phê lớn thứ 2 thế giới, tuy nhiên cà phê Việt Nam chủ yếu được ưa chuộng do giá thành rẻ trong khi chất lượng cà phê Việt Nam được đánh giá không cao, các nông hộ làm cà phê đa phần canh tác và thu hái theo phương pháp truyền thống, không có quy trình chuẩn cũng như áp dụng khoa học – kỹ thuật vào các khâu chăm sóc.

Bên cạnh đó là tình trạng cây cà phê già cỗi, cũng gây ảnh hưởng lớn tới năng suất, sản lượng, và chất lượng hạt cà phê. Để khắc phục được điều này, theo các chuyên gia, ngành cà phê phải tính đến việc sản xuất và chế biến mang tính bền vững, chất lượng cao. Trong đó, dự án hợp tác công tư (PPP) trong lĩnh vực cà phê được cho là nhóm giải pháp rất tích cực tác động đến sự phát triển của ngành cà phê và người nông dân trồng cà phê Việt Nam.

Cụ thể, để đưa Việt Nam trở thành tham chiếu cho cà phê Robusta thế giới, Dự án hợp tác công tư (PPP) trong lĩnh vực cà phê được triển khai từ năm 2010 nhằm hướng tới mục tiêu: 20% năng suất tăng – 20% đói nghèo giảm – 20% phát thải giảm tới năm 2020.

Phấn đấu năng suất cà phê đạt 3 tấn đến năm 2030

Trao đổi với PV, Bộ trưởng Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn – ông Nguyễn Xuân Cường đánh giá trong 30 năm ngành cà phê Việt Nam đã có những bước tăng trưởng phát triển đồng bộ. Chúng ta đứng thứ 2 sau Brazil về sản xuất cà phê, và đạt giá trị xuất khẩu 3,4 tỷ đô la trong năm 2016. Với những đóng góp đó, ngành cà phê trở thành một ngành hàng quan trọng đóng góp vào bức tranh tăng trưởng nông nghiệp nói riêng và nền kinh tế Việt Nam nói chung.

Tuy nhiên, theo ông Nguyễn Xuân Cường, hiện nay, ngành cà phê cũng phải đối mặt với không ít những khó khăn, thách thức. Trong đó, từ khâu sản xuất chuỗi, khâu chế biến đến phân phối ra thị trường đều có những hạn chế và chưa được hoàn thiện chuyên nghiệp.

Để khắc phục những hạn chế này, Bộ trưởng Bộ nông nghiệp và phát triển nông thôn cho rằng cần phải có nhiều giải pháp, mà một trong số đó là cần phải thông qua những mô hình hợp tác công tư. “Chỉ có thông qua hợp tác công tư chúng ta mới hình thành được chuỗi sản xuất liên kết giữa các nhà doanh nghiệp, giữa các hợp tác xã và nông dân để khắc phục tình trạng cắt lớp (rời) giữa người sản xuất, khâu chế biến và khâu tiêu dùng. Ngoài ra, thông qua những mô hình hợp tác công tư mà chúng ta đang chỉ đạo sẽ làm cho sản phẩm được phát triển theo chuỗi giá trị khép kín và phân bổ lại lợi nhuận giúp người nông dân được trả công xứng đáng”, ông Cường nói.

Cũng theo Bộ trưởng Bộ nông nghiệp và Phát triển nông thôn Nguyễn Xuân Cường, để tiếp tục thúc đẩy ngành cà phê Việt Nam theo hướng bền vững, trong thời gian tới cần có những giải pháp đồng bộ, đặc biệt đẩy mạnh chương trình tái canh cà phê, tập trung đầu tư thâm canh bền vững để nâng cao năng suất và chất lượng.

Dự án toàn cầu NESCAFÉ Plan của Nestlé Việt Nam

Một trong những dự án tiêu biểu được doanh nghiệp chủ động triển khai là dự án toàn cầu NESCAFÉ Plan được thực hiện tại Việt Nam từ năm 2011. Trong suốt 7 năm qua, sát cánh cùng với các chuyên gia của Viện Khoa Học Kỹ Thuật Nông Lâm Nghiệp Tây Nguyên (WASI) và các đối tác địa phương, các chuyên gia nông nghiệp của Nestlé đã góp phần thay đổi phương thức canh tác cà phê truyền thống bằng kỹ thuật tiên tiến của NESCAFÉ Plan, góp phần cải tạo diện tích cà phê già cỗi, cải thiện kinh tế cho các nông hộ, duy trì một môi trường canh tác bền vững để đối phó tình trạng biến đổi khí hậu.

Về mặt xã hội, dự án đã nâng cao vai trò và vị thế của người phụ nữ, thông qua việc đào tạo đội ngũ nữ trưởng nhóm nông dân tham gia dự án. Trong 7 năm, dự án đã góp phần phân phối 20 triệu triệu cây giống năng suất cao, kháng bệnh nhằm hỗ trợ cho bà con nông dân tái canh trên 20,000 ha diện tích cây cà phê già cỗi. Song song với hoạt động hỗ trợ tái canh cà phê, dự án NESCAFÉ Plan còn hỗ trợ tập huấn và các biện pháp khoa học kỹ thuật với nền tảng là bộ quy tắc 4C sản xuất cà phê bền vững của Tổ chức 4C cho hơn 200.000 lượt nông dân. Đến nay đã có 21.000 nông dân đạt chứng chỉ cà phê quốc tế 4C, dự án cũng giúp tăng 30% thu nhập cho người nông dân với kỹ thuật NESCAFÉ Plan.

Bên cạnh đó, hàng năm tập đoàn này còn thu mua 20 - 25% sản lượng cà phê, chủ yếu là chế biến sâu để tiêu dùng nội địa và xuất khẩu giúp gia tăng giá trị cà phê Việt Nam. Nhìn vào những kết quả đạt được, dự án công tư cà phê hay NESCAFÉ Plan với sự đóng góp của Nestlé Việt Nam đang gặt hái được những thành tựu trong việc nâng cao giá trị của cà phê Việt Nam. Với những nỗ lực này, tin rằng không lâu nữa, Việt Nam sẽ trở thành tham chiếu cà phê Robusta của thế giới.

H.N