Ebay- vùng đất của tài chính quy mô nhỏ

Tracey Pettengill Turner không muốn bố thí cho những người nghèo. Nhưng cô thực sự muốn đầu tư cho họ. Vì vậy, vào ngày 24/10, Turner đã khai trương trang web MicroPlace.com, một trang web cho phép những nhà đầu tư có thể cho vay những khoản nhỏ, khoảng 50$ trở lên, với lãi suất thấp cho những người kinh doanh nhỏ trong tương lai.

Cô hy vọng tạo nên sự tăng trưởng kinh tế bền vững trong những cộng đồng nghèo khổ nhất trên thế giới, và góp sức đưa ngành tài chính quy mô nhỏ mở rộng ra, tới được với hơn 1 tỷ người trên toàn thế giới so với con số 100 triệu người tại thời điểm hiện nay.

Tham vọng lớn lao của Turner nhận được sự hậu thuẫn tương xứng từ một đại gia. Gã khổng lồ trong lĩnh vực thương mại trên Internet eBay (EBAY) đã giành được công ty này vào tháng 6/2006 với một khoản tiền nhỏ chưa được tiết lộ khi tất cả những gì công ty của Turner có  mới chỉ là một kế hoạch kinh doanh.

MicroPlace học hỏi được từ những kinh nghiệm mà eBay đã thu được khi làm việc với hàng triệu người kinh doanh nhỏ và những người tiêu dùng- những người mua và bán trên các trang web của gia đình. PayPal- dịch vụ thanh toán trên mạng của eBay- sẽ cho vay những món không tính lãi. Turner nói: “Có hàng tỷ người trên thế giới hiện đang tự làm chủ công việc kinh doanh, làm việc chăm chỉ và nghèo, và chúng tôi hy vọng sẽ mở rộng ngành này cho ít nhất là 1 tỷ người.”

Gốc cộng lãi

Ebay không phải là người mới gia nhập lĩnh vực tài chính quy mô nhỏ. Người sáng lập của công ty, ông Pierre Omidyar, và vợ ông, bà Pam, đã cống hiến hàng trăm triệu đô la cho lĩnh vực tài chính quy mô nhỏ thông qua tổ chức của họ: Omidyar Network.

Mạng lưới này là nhà đầu tư hàng đầu của quỹ Unitus Equity- một quỹ đầu tư mạo hiểm có quy mô 8,5 tỷ USD trong lĩnh vực tài chính quy mô nhỏ, chuyên cung cấp tài chính cho những dự án ở châu Á và châu Mỹ Latinh.

Pierre Omidyar cũng tài trợ 1,4 tỷ USD cho việc phát triển những phần mềm hỗ trợ những tổ chức tài chính quy mô nhỏ thu thập và sắp xếp dữ liệu. Người phát ngôn của eBay, Catherine England nói: “Tài chính quy mô nhỏ phù hợp đến mức hoàn hảo đối với eBay. Nó thực sự thúc đẩy những lĩnh vực sở trường của eBay để xác định những thị trường đang nổi.”

Omidyar cũng là một nhà đầu tư của Kiva, một trang web tài chính quy mô nhỏ do MattFlannery- nguyên giám đốc điều hành của TiVo và Premal Shah- nguyên giám đốc điều hành của PayPal quản lý.

Theo Turner, chìa khoá thành công của tài chính quy mô nhỏ là nó khuyến khích sự tự lực, và thậm chí là một sự tăng trưởng kinh tế bền vững theo cách mà từ thiện không làm được. Hơn thế nữa, người cho vay cũng nhận được những lợi ích tài chính nho nhỏ dưới dạng tiền lãi, điều này sẽ khuyến khích họ tiếp tục đầu tư vào những dự án khác.

Turner nói mức đầu tư tối thiểu cho một người để bắt đầu tại MicroPlace là 100$, mặc dù vậy những khoản đầu tư tiếp theo có thể nhỏ tới mức 50$. Lãi suất hàng tháng thay đổi trong khoảng 1% đến 4% tuỳ thuộc vào mức vay và bản chất của món vay.

Nhà đầu tư sẽ nhận được tin nhắn “Bạn vừa nhận được tiền” trên trang web khi họ nhận được lãi. “Mục đích ở đây  là bạn sẽ nhận lại được số gốc đã bỏ ra ban đầu cùng với lãi. Mục tiêu của việc này là để bất cứ ai cũng có thể trở thành nhà đầu tư.”

MicroPlace không thể bảo đảm rằng mọi người cho vay đều sẽ nhận lại được số gốc họ đã bỏ ra, chứ chưa nói đến khoản lãi, nhưng những chuyên gia về tài chính quy mô nhỏ nói rằng những người nhận được các khoản vay nhỏ này sẽ được theo dõi liên tục về lịch sử trả nợ. Và MicroPlace đang làm việc với các tổ chức để xác định những vùng nghèo khó để định vị được những ứng cử viên của các khoản vay, những người có tiềm năng để khởi sự những việc kinh doanh có thể thay đổi tài sản của gia đình và tạo nên những cơ hội việc làm mới cho cộng đồng của họ.

Trang này đã làm việc với quỹ Calvert, một tổ chức phi lợi nhận đã có kinh nghiệm 10 năm làm việc trong lĩnh vực đầu tư cho cộng đồng, và nhà cung cấp các khoản tài chính quy mô nhỏ Oikocredit- tổ chức đã tài trợ cho gần 500 dự án, từ chế biến tinh bột sắn tại Ghana tới những khoản vay nhỏ cho những người kinh doanh tại Bolivia. Cùng với sự phát triển của trang web, nó có kế hoạch mở rộng số đối tác của mình.

Tạo nên sự khác biệt.

Đối với Turner, việc tập trung vào đầu tư còn có ý nghĩa hơn là một thay đổi. Khi còn là một sinh viên tại trường kinh tế thuộc Đại học Stanford, Turner đã khai trương trang web 4charity nhằm giúp mọi người tìm kiến dữ liệu về hàng ngàn tổ chức phi lợi nhuận chuyên hoạt động từ thiện. Mục đích của trang web là khuyến khích mọi người quyên góp để giúp người khác.

Nhưng mối quan tâm của Turner đã thay đổi sau khi làm việc tại Bangladesh với Ngân hàng Grameen, một tổ chức tài chính quy mô nhỏ đã giành được giải thưởng về ý tưởng cho tài chính quy mô nhỏ (theo BusinessWeek.com, ngày 27/11/2006) vào thập kỷ 70 và năm 2006 đoạt giải Nobel vì Hoà bình.

Cô nói, ở đây, cô đã gặp một phụ nữ cao 1 mét với đôi mắt hấp dẫn, người đã thay đổi cuộc sống của mình sau khi nhận được khoản vay 50%. Người phụ nữ này đã dùng khoản vay trên để mua một khung cửi dệt tay và dệt những tấm vải đem bán ở một chợ lớn. “Năm đầu tiên, bà ấy đã kiếm đủ lợi nhuận để trả nợ, đủ gốc và lãi, xây một ngôi nhà và cho bọn trẻ đến trường,” Turner nói. “Bà ấy đã đưa tôi về làng với đầy vẻ tự hào.”

Một số người có thể chỉ trích rằng tín dụng quy mô nhỏ khó có thể trở thành món thần dược để chữa bệnh nghèo đói như vài người vẫn ca ngợi. Phần lớn các vốn cần cho tăng trưởng kinh tế và cải thiện các tiêu chuẩn về mức sống cho người nghèo, ví dụ như làm đường và xây dựng hệ thống thuỷ lợi, là quá lớn so với những khoản vay 1000$.

Và, khi trong nhà hầu như chẳng dự trữ được đồng nào, vào những tháng đói kém một số gia đình nghèo có thể sẽ đem khoản tiền vay được để mua thức ăn hoặc thuốc chữa bệnh thay vì đem đầu tư vào việc kinh doanh, và điều đó sẽ khiến khoản cho vay hầu như chẳng khác gì một món từ thiện.

Những hạn chế tiềm tàng này khó có thể bóp nghẹt sự phổ biến ngày càng rộng rãi của các hành động cho tài chính quy mô nhỏ tại Mỹ.

Năm 2005, Kiva và một trang web khác, Prosper.com, đã được khai trương tại San Francisco (theo BusinessWeek SmallBiz, mùa đông năm 2006). Prosper đã huy động được hơn 7,5 triệu USD vốn đầu tư mạo hiểm, và đã đóng góp hàng chục triệu USD để cho vay với mức trung bình 5000$ cho mỗi khoản vay. Kiva đã cho vay hơn 13 triệu USD, với quy mô khoản vay trung bình là 500$ cho những người kinh doanh ở cac vùng như Campuchia (theo BusinessWeek.com, ngày 15/8/2006), Samoa và dải Gaza.

Trên thực tế, nhu cầu đầu tư tại Kiva rất mạnh mẽ đến mức sau một buổi xuất hiện trên chương trình truyền hình của Oprah Winfrey, trang web này tạm thời không còn người nào để giúp đỡ.

Tính trung bình, một người bỏ một ngày công lao động để góp quỹ, và danh sách các doanh nhân được đưa ra hàng ngày.

Fiona Ramsey- giám đốc phụ trách quan hệ công chúng của Kiva nói: “Chúng tôi bắt đầu với việc làm tài chính quy mô nhỏ để gia tăng quyền lực cho người nghèo, nhưng khi bạn cho người ta khả năng để giúp người khác theo cách trực tiếp, họ thấy như chính mình được tiếp thêm sức mạnh.”

Và với sự ra đời của MicroPlace, những nhà đầu tư tương lai sẽ có thêm một địa chỉ khác để làm điều tương tự.

Việt Anh 
Theo Business Week