Đổi mới sáng tạo là chìa khóa giúp Việt Nam thoát các "bẫy" tăng trưởng

Phát biểu tại Hội nghị Triển lãm và Lễ khởi công xây dựng Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia sáng nay 9/10 tại Hà Nội, Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc khẳng định yếu tố đổi mới sáng tạo quyết định sự đổi mới đất nước và có thể giúp Việt Nam tránh khỏi bẫy thu nhập trung bình. Chính vì vậy, ông yêu cầu các bộ, ngành và địa phương thực sự xem đây là nhiệm vụ trọng tâm, phối hợp chặt chẽ để đưa đất nước đi lên.

Thủ tướng Chính phủ Nguyễn Xuân Phúc cho rằng, thực tiễn trên thế giới nhiều nước giàu tài nguyên nhưng không tăng trưởng cao được, nhưng có nhiều nước ít tài nguyên song vẫn phát triển. Yếu tố tạo khác biệt ở đây chính là con người và công nghệ.

Thủ tướng nói: Trong 20 năm trở lại đây, thế giới đã minh chứng việc đổi mới sáng tạo có vai trò động lực quan trọng với tăng năng suất, tăng trưởng, hiệu quả phát triển cho quốc gia. Đổi mới sáng tạo là chìa khóa thành công và là lợi thế quan trọng nhất trong phát triển kinh tế - xã hội của bất kỳ quốc gia nào.

"Đảng và Nhà nước Việt Nam đã nhận thức rõ điều này, phát triển đổi mới sáng tạo theo hướng lấy doanh nghiệp làm trung tâm. Trong bối cảnh Cách mạng công nghiệp 4.0 với tốc độ thay đổi nhanh chóng đã buộc Việt Nam phải thích nghi nhanh và hành động mạnh mẽ hơn" - Thủ tướng nói.

Người đứng đầu Chính phủ chỉ rõ, kinh tế - xã hội nước ta năm 2020 tuy gặp khó khăn nhưng so với tình hình chung trên thế giới vẫn là điểm sáng. Nước ta được cộng đồng quốc tế vinh danh là nền kinh tế năng động, tăng trưởng nhanh ở châu Á, GDP tăng trưởng trung bình 10 năm gần đây đạt 6,3% và Việt Nam là một trong những nền kinh tế mới nổi thành công nhất đẩy lùi dịch bệnh, duy trì tăng trưởng dương trên thế giới.

"Các chỉ số kinh tế vĩ mô ổn định, Việt Nam có 130.000 doanh nghiệp mới được thành lập, trong đó có nhiều doanh nghiệp đổi mới sáng tạo; quy mô xuất nhập khẩu trên 500 tỷ USD, lạm phát được giữ ở mức thấp, nợ công giảm và các cân đối lớn của nền kinh tế được giữ vững trong bối cảnh thế giới và khu vực cực kỳ biến động. Những kết quả này cho thấy một triển vọng kinh tế Việt Nam tươi sáng, niềm tin thị trường, nhà đầu tư tin tưởng vào sự phục hồi, tăng trưởng kinh tế Việt Nam tăng trưởng mạnh mẽ" - Thủ tướng nhấn mạnh.

Theo Thủ tướng, mục tiêu của Việt Nam đến năm 2030 sẽ trở thành nước phát triển công nghiệp hiện đại trung bình cao, năm 2045 sẽ trở thành nước phát triển với thu nhập cao. Đây là khát vọng và là tầm nhìn để cho cả dân tộc vươn lên, vì vậy Việt Nam cần phải thực hiện những bước đi, giải pháp đúng hướng để hiện thực hóa khát vọng ấy.

"Tất nhiên trên con đường này còn nhiều thách thức, vẫn còn tiềm ẩn nguy cơ, vì thế phải đổi mới sáng tạo, có khát vọng vì một Việt Nam hùng cường mạnh mẽ. Tri thức, khoa học, công nghệ và đổi mới sáng tạo là yếu tố nội sinh quan trọng của tăng trưởng, công nghệ mới là yếu tố quyết định tăng trưởng, là chìa khóa đột phá, giúp Việt Nam thoát khỏi bẫy thu nhập trung bình" - Thủ tướng nói.

Theo Thủ tướng, hiện đầu tư cho khoa học và công nghệ trên phạm vi cả nước, các doanh nghiệp Nhà nước, khu vực tư nhân vẫn khá thấp. Tỷ lệ chi cho khoa học công nghệ/GDP của Việt Nam chỉ khoảng 0,44%/tổng GDP, thấp hơn tỷ lệ bình quân của thế giới 2,33% GDP. Chi cho đầu tư khoa học và công nghệ của Việt Nam đang tụt hậu so với thế giới, thấp hơn nhiều so với các nước như Trung Quốc, Malaysia và Singapore.

Người đứng đầu Chính phủ lý giải một trong những lý do là vì Việt Nam chưa có cơ chế, bài toán hay và đúng tầm kích thích sự sáng tạo của các nhà khoa học, chuyên gia, doanh nghiệp và người dân. Bên cạnh đó, hành lang pháp lý thiếu đồng bộ, trong khi doanh nghiệp Việt Nam ít quan tâm đầu tư đổi mới sáng tạo bởi chính các ứng dụng khoa học công nghệ ít và kém hiệu quả, khiến hệ thống đổi mới sáng tạo quốc gia còn non trẻ manh mún.

"Nếu không đổi mới sáng tạo, chính chúng ta sẽ bị mắt kẹt trong chính "bẫy" giá trị gia tăng thấp, "bẫy" thu nhập trung bình thấp. Tôi mong Việt Nam tới đây là điểm đến của đổi mới sáng tạo trong khu vực. Thời gian tới, các bộ, ngành cần đặt doanh nghiệp, người dân là trọng tâm của đổi mới sáng tạo" -  Thủ tướng cho hay.

Tham dự và nhấn nút Lễ khởi công xây dựng Dự án Trung tâm Đổi mới Sáng tạo Quốc gia, Thủ tướng cho rằng: "Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia có biểu tượng "đại bàng cất cánh bay lên" hứa hẹn sẽ là nơi tạo môi trường lý tưởng về khởi nghiệp sáng tạo, thúc đẩy hệ sinh thái đổi mới sáng tạo Việt Nam vươn mình ra thế giới.

Người đứng đầu Chính phủ đề nghị các bộ, ngành, cơ quan nghiên cứu đề xuất chính sách, thể chế để phát triển đổi mới sáng tạo. Hỗ trợ phát triển sản phẩm quốc gia có công nghệ mới, công nghệ cao, hàm lượng gia tăng cao nhất là sản phẩm của Việt Nam có thế mạnh.

Cũng tại buổi lễ, Bộ trưởng Bộ Kế hoạch và Đầu tư (KH&ĐT) Nguyễn Chí Dũng cho biết, việc khởi công xây dựng Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia tại Khu Công nghệ cao Hòa Lạc ngay thời điểm đầu năm mới năm 2021 giống như khởi đầu của một kỷ nguyên mới, kỷ nguyên của đổi mới sáng tạo mà Việt Nam đang nhanh chóng nắm bắt để bứt phá vươn lên.

Theo ông Dũng, Trung tâm Đổi mới sáng tạo Quốc gia được xây dựng hứa hẹn sẽ là nơi quy tụ các doanh nghiệp, tập đoàn công nghệ lớn trong và ngoài nước. Nơi cung cấp các cơ sở nghiên cứu, không gian làm việc, thử nghiệm sản phẩm và điều kiện hạ tầng tốt nhất phục vụ cho nghiên cứu phát triển các ý tưởng công nghệ theo chuẩn mực quốc tế.

Ông này cho rằng, nơi đây sẽ ươm tạo và đưa các ý tưởng đổi mới sáng tạo vào một hệ sinh thái đầy đủ và hỗ trợ thông qua các cơ chế thuận lợi, đặc thù, từ đó hoàn chỉnh vòng kết nối, thúc đẩy mạnh mẽ đầu tư, nghiên cứu phát triển và thương mại hóa sản phẩm.

Bộ trưởng Bộ KH&ĐT kiến nghị Thủ tướng Chính phủ lấy ngày 10/1 hàng năm là "Ngày Đổi mới sáng tạo của Việt Nam" để Việt Nam trình diễn, tôn vinh hoạt động đổi mới sáng tạo của con người Việt Nam, doanh nghiệp Việt Nam, trở thành niềm cảm hứng, sự hứng khởi cho mọi người dân "biến sáng tạo trở thành tài nguyên vô hạn cho phát triển bền vững đất nước".