Doanh nghiệp Việt Nam có khó đi kiện?

Doanh nghiệp (DN) của chúng ta khi muốn kiện thì chỉ có những hồ sơ sơ xài, chứng cứ không đầy đủ, thiếu tính thuyết phục. Thậm chí nhiều DN cho đến giờ cũng chưa nắm được cả quy trình để đi kiện. Chẳng hạn như: lượng hàng nhập vào bao nhiêu là vi phạm, ai là bị đơn để kiện, trình tự thủ tục ra sao...

Trong khi đó, có những bộ hồ sơ mà DN nước ngoài kiện hàng hoá của chúng ta dày tới cả hơn nghìn trang, đủ cả danh sách DN xuất hàng vào nước họ, ngày thành lập DN, cả bài báo làm căn cứ...

Tóm lại là các DN VN chưa am hiểu về các biện pháp phòng vệ thương mại nên chưa sử dụng được để bảo vệ mình chống lại các hành vi cạnh tranh không công bằng

DN trong nước đã từng muốn kiện thép Trung Quốc nhưng lại không thực hiện được (ảnh minh họa)

Tôi không hoàn toàn đồng ý với quan điểm này. Đúng là nếu bị kiện thì khó tránh khỏi thiệt hại, trong đó, thiệt hại trực tiếp là thị trường bị thu hẹp và kim ngạch giảm. Ảnh hưởng gián tiếp tâm lý các DN kinh doanh mặt hàng đó bị ảnh hưởng dẫn tới giảm XK.

Chúng ta không nên có quan niệm là khi kiện thì sẽ thắng hoàn toàn hay thua hoàn toàn. Nếu tích cực đàm phán, chúng ta đã từng kháng kiện tốt và đã thoát kiện trong vụ bật lửa ở thị trường Hàn Quốc, giày ở Canada....

Trong những trường hợp chúng ta không kháng kiện được thì cũng nên hiểu rằng việc bị thua thiệt cũng có 3 cấp độ. Thứ nhất là thua tuyệt đối là chúng ta mất trắng thị trường; thứ hai giảm sản lượng XK nhưng không mất thị trường và thứ ba không mất thị trường, XK không giảm, thị trường không mất nhưng không tăng được kim ngạch.             

Vậy ý ông là cần phải đi kiện và sẽ vẫn bị thua tuỳ từng vào mức độ?

Nếu chúng ta có biện pháp chủ động đối phó và đàm phán tốt để hạ mức thuế, rút ngắn được thời gian áp dụng mức thuế... Giảm được thiệt hại thì cũng có thể coi là đã thắng ở góc độ nào đó rồi. 

Nói là ta đi kiện thì không thể thắng cũng chưa hoàn toàn chính xác vì hiện nay chúng ta đã bao giờ khởi kiện đâu nên cũng không thể nói là không thể thắng. Tuy nhiên, tâm lý của DN rằng kiện không dễ dàng là đúng.

Nhưng DN cũng nên biết rằng, khi đã gia nhập WTO, thì ở khía cạnh pháp luật quốc tế, VN hoàn toàn bình đẳng với các nước trong việc sử dụng các quy định của WTO để bảo vệ hàng hoá của nước mình.

Thực tế cả bị kiện và đi kiện đều là hai vấn đề mà DN VN chưa tìm được lối đi đúng và hiệu quả. Theo ông, khi vướng vào một vụ kiện, các DN cần phải làm gì?

Yếu tố rất quan trọng là DN phải chủ động tích cực khi bị kiện cũng như đi thưa kiện. Để tránh bị kiện ở thị trường nào đó, khi XK ngoài cập nhật thông tin về thị trường thì DN cũng nên sớm phát hiện nguy cơ bị kiện qua quan sát về đối thủ khác của mình XK ra sao, tốc độ tăng trưởng kim ngạch XK của mặt hàng đó như thế nào, động thái của các nhà sản xuất tại thị trường XK ra sao...

Việc này không quá mất thời gian và cũng không tốn kém công sức. Nếu phát hiện sớm nguy cơ bị kiện, DN sẽ kịp thời điều chỉnh đơn giá, lượng hàng XK và tìm cách ngăn chặn sớm thì hậu quả sẽ đỡ hơn rất nhiều.

Trong trường hợp muốn kiện hàng hóa các nước nhập khẩu vào VN vì ảnh hưởng tiêu cực đến thị trường thì DN phải chuẩn bị đẩy đủ hồ sơ, phối hợp tốt với các cơ quan quản lý Nhà nước.

Một yếu tố quan trọng khác là các DN sản xuất, kinh doanh cùng một mặt hàng phải đoàn kết, phối hợp tốt với Hiệp hội ngành hàng để có đủ "tiếng nói" cần thiết trong các vụ kiện.

Xin cảm ơn ông!

Lan Hương (ghi)