"Điện hạt nhân là con gà đẻ trứng vàng"

Bên lề hội thảo “Thách thức đối với việc triển khai dự án điện hạt nhân đầu tiên ở các nước đang phát triển” do Viện năng lượng nguyên tử Việt Nam tổ chức mới đây, Thứ trưởng Bộ Khoa học công nghệ Lê Đình Tiến đã có cuộc trao đổi với báo giới xung quanh vấn đề phát triển điện hạt nhân tại Việt Nam.

Kể từ sau sự cố hạt nhân tại Nhật Bản hồi tháng 3/2011 vừa qua, không chỉ Việt Nam mà cả thế giới đều rất quan tâm đến yếu tố an toàn khi xây dựng các nhà máy điện hạt nhân. Xin thứ trưởng cho biết, vấn đề này đã được các chuyên gia lưu ý như thế nào?

Ngay sau sự cố, vào tháng 6/2011 tại Áo, Cơ quan năng lượng nguyên tử quốc tế (IAEA) đã tổ chức hội nghị bộ trưởng các nước và đưa ra kiến nghị về việc xây dựng tiêu chuẩn an toàn nâng cấp hơn so với hiện nay. Đảm bảo những lò đang hoạt động cũng cần phải nâng cấp tiêu chuẩn an toàn cao hơn.

Riêng với Việt Nam, chúng ta cũng yêu cầu phía đối tác nâng cao các tiêu chuẩn về thiết kế an toàn (kể cả tiêu chuẩn dự phòng cho an toàn). Ví dụ với động đất nếu khảo sát khu vực này cao nhất có thể xảy ra là 7 độ Richter thì tiêu chuẩn dự phòng là 8 độ Richter, các chuyên gia khuyến cáo có thể sẽ phải đưa lên đến 9 độ Richter.

Sự cố điện hạt nhân tại Nhật Bản vừa rồi khiến nhiều nước thay đổi chiến lược về phát triển điện hạt nhân, có nước đã tính tới dừng hoàn toàn điện hạt nhân, còn chúng ta thì sao?

Việc xem xét lại chủ trương phát triển điện hạt nhân là do điều kiện và quan điểm của mỗi quốc gia khác nhau. Riêng với Việt Nam, chủ trương này phù hợp với điều kiện phát triển kinh tế của đất nước và được xem xét trên mức độ an toàn cao nhất. Tất cả những thách thức về phát triển nguồn nhân lực, xây dựng hành lang pháp lý, cơ sở hạ tầng… đều phải được giải quyết thận trọng.

Theo quy hoạch điện VII và quy hoạch điện hạt nhân thì ta phấn đấu chiếm 4,5% vào năm 2020. Tất nhiên trong quá trình phát triển thì mình cũng có điều chỉnh. Hiện theo quy hoạch hai nhà máy điện hạt nhân ở Ninh Thuận thì mỗi nhà máy có 2 tổ máy, mỗi tổ máy có công suất khoảng 1.000MW, như vậy mới có tổng cộng 4.000 MW.

Xin ông cho biết, việc chuẩn bị cho xây dựng nhà máy điện hạt nhân đầu tiên của ta ở Ninh Thuận vào năm 2014 đang được tiến hành có gặp phải những trở ngại gì không?

Ta đang đàm phán với Nga, Nhật để chuẩn bị ký kết lựa chọn đối tác xây dựng nghiên cứu khả thi. Khi nào xong nghiên cứu khả thi, có thiết kế, mới tính ra chi phí.

Vì là nhà máy đầu tiên nên cái gì cũng mới, cái gì cũng thách thức: từ đào tạo nhân lực, xây dựng cơ sở hạ tầng, cơ sở pháp lý về an toàn, cơ sở về an toàn.

Dù chưa có chi phí chính thức nhưng nhiều chuyên gia cũng nói chi phí điện hạt nhân bỏ ra lớn, vậy bài toán kinh tế ở đây liệu có hiệu quả?

Trong khi vòng đời một nhà máy nhiệt điện chỉ 20 - 30 năm thì điện hạt nhân là 60 năm, thậm chí lâu hơn. Sau 20 năm, nhà máy điện hạt nhân sẽ hết khấu hao thì có giá rẻ hơn. Nên nhìn về tổng thể, điện hạt nhân có giá thành rẻ hơn nhiệt điện.

Mặt khác, với điện hạt nhân, khi người ta đầu tư ban đầu như vậy nhưng nhiêu liện sau này chiếm tỷ trọng thấp, ví dụ chỉ khoảng 15% khi hết thời gian khấu hao. Vì thế mà người ta ví điện hạt nhân như gà đẻ trứng vàng, chi phí ít, lợi nhuận cao.

Xin cảm ơn ông!

LH