Căng thẳng Trung - Nhật có nguy cơ thổi bay hàng trăm tỷ USD

Suốt từ hai tuần nay căng thẳng liên quan đến chủ quyền biển đảo giữa Nhật và Trung Quốc vẫn không ngừng leo thang. Đỉnh điểm là việc người biểu tình Trung Quốc đồng loạt xuống đường tại hơn 50 thành phố khắp cả nước, hô vang những khẩu hiệu chống Nhật, tẩy chay hàng Nhật và thậm chí còn lao vào đốt phá các cửa hàng của các công ty Nhật.

Tình hình căng thẳng buộc hàng loạt doanh nghiệp và cơ quan ngoại giao Nhật tại Trung Quốc phải đóng cửa trong ngày 18/9 khi người dân địa phương kỷ niệm ngày phát xít Nhật chiếm đóng Đông Bắc Trung Quốc năm 1931.

Cả 2 hãng xe Toyota và Honda đều đã thông báo nhiều showroom của mình bị phóng hỏa tại khu vực phía Đông cảng Thanh Đảo sau đợt biểu tình cuối tuần trước. Trong ngày thứ 17/9, trong khi Toyota vẫn hoạt động bình thường và chưa khuyến cáo nhân viên người Nhật ở nhà thì Honda đã quyết định ngừng sản xuất 2 ngày tính từ hôm nay.

Mazda sẽ tạm dừng các dây chuyền tại cơ sở Nam Kinh mà hãng này cùng hợp tác với Chongqing Changan Automobile Co and Ford trong 4 ngày. Hãng điện tử Canon cũng cho biết đã đóng cửa tạm thời 3 nhà máy tại các tỉnh Quảng Đông và Chiết Giang trong các ngày 17 và 18/9. Các xưởng này hiện sử dụng khoảng hơn 20.000 lao động Trung Quốc.

Sony, Panasonic cũng phải đóng cửa một số nhà máy do lo ngại về an ninh. Hitachi dù vẫn sản xuất bình thường nhưng nhân viên tại văn phòng Bắc Kinh được yêu cầu làm việc tại nhà.

Chuỗi siêu thị bán lẻ quần áo thương hiệu Uniqlo tuyên bố dừng bán hàng tại cả 42 cửa hàng khắp Trung Quốc. Chung cảnh ngộ, hãng bán lẻ tổng hợp hàng đầu Nhật Bản là Seven & I Holdings cũng phải đóng cửa 13 siêu thị mang thương hiệu Ito Yokado cùng 198 cửa hàng tiện lợi "7-Eleven".

Ngoài ra người phát ngôn của hãng hàng không All Nippon Airways cho biết có 3800 khách bay từ Nhật và 15.000 khách khởi hành từ Trung Quốc đã hủy chuyến cho đến tận tháng 11. Lượng khách du lịch Trung Quốc tới Nhật cũng đã giảm 20% so với cùng kỳ năm ngoái.

Những con số biết nói ấy rõ ràng đã cho thấy rõ mức độ thiệt hại về kinh tế đối với cả hai nước dù căng thẳng mới chỉ trên mặt trận ngoại giao. Số liệu của hải quan Trung Quốc cho thấy, trong năm 2011 nước này chính là thị trường xuất khẩu lớn nhất của Nhật, trong khi đó Nhật Bản là thị trường nhập hàng Trung Quốc nhiều thứ tư. Năm ngoái kim ngạch xuất khẩu từ Trung Quốc vào Nhật đạt 148,3 tỷ USD trong khi đó Nhật cũng bán được 194,6 tỷ USD hàng hóa cho Trung quốc.

“Việc tranh chấp leo thang đang tạo ra thêm bất ổn”, Liu Li-Gang, nhà kinh tế của ngân hàng ANZ tại Hong Kong nhận định trên Bloomberg. “Nhật Bản hiện lệ thuộc vào Trung Quốc để tăng trưởng kinh tế hơn là ngược lại. Nền kinh tế vốn đã yếu của nước này sẽ khó khó phục hồi. Trung Quốc sẽ bị ảnh hưởng ít hơn”.

Trong ngày giao dịch hôm nay, cổ phiếu của hàng loạt tập đoàn Nhật đã sụt giảm mạnh. Nissan, hãng xe Nhật có doanh số lớn nhất tại Trung Quốc chứng kiến cổ phiếu mất giá tới 5,2%. Honda cũng sụt 3% còn cổ phiếu của Fast Retailing, tập đoàn sở hữu thương hiệu Uniqlo, bị bốc hơi mất 5,9%, mức lớn nhất từ ngày 5/6.

“Chúng tôi không biết liệu thiệt hại của các công ty Nhật sẽ tăng đến mức nào khi tất cả những gì họ có thể làm là án binh bất động”, Kenichi Hirano, tổng giám đốc của công ty chứng khoán Tachibana tại Tokyo lo lắng. “Các nhà đầu tư sẽ giữ thái độ nghe ngóng đối với các công ty có nhiều cơ sở tại Trung Quốc như các nhà bán lẻ hay ô tô”.

Ngòai lĩnh vực thương mại, cả Nhật và Trung Quốc sẽ chịu thiệt hại lớn về đầu tư nếu căng thẳng không thể được giải quyết. Năm 2011, có tới 6,3 tỷ USD vốn FDI từ Nhật đổ vào Trung Quốc, nâng tổng số vốn FDI của nước này từ năm 1996 tới nay lên mức 69 tỷ USD. Ở chiều ngược lại, Trung Quốc chỉ đầu tư 560 triệu USD vào Nhật trong năm 2011.