Các công ty thuốc lá đang “bưng bít” tác hại của thuốc lá điện tử?

Ngày 23/7, Bộ Thông tin và Truyền thông (Bộ TTTT) đã phối hợp với Quỹ Phòng, chống tác hại của thuốc lá (Bộ Y tế) đã tổ chức Hội thảo Cung cấp thông tin cho phóng viên, biên tập viên về các sản phẩm thuốc lá mới (thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng).

Bà Trần Thị Nhị Thủy, Vụ trưởng Vụ pháp chế - Bộ TTTT cho biết, hiện nay, việc kinh doanh thuốc lá đã có nhiều thay đổi. Ngoài việc kinh doanh những loại thuốc lá truyền thống thì nhiều đơn vị đang đẩy mạnh việc kinh doanh thuốc lá điện tử và thuốc lá nung nóng.

“Các nhà sản xuất thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng luôn quảng cáo là những loại thuốc lá này ít tác hại hơn thuốc lá truyền thống nhưng thực tế không phải như vậy. Chính vì điều này, Bộ TTTT muốn cung cấp thông tin đầy đủ nhất về tác hại của các loại thuốc lá mới đến người dân và mong muốn mọi người có cái nhìn rõ ràng hơn về những sản phẩm này”, bà Thủy nói.

Bà Phan Thị Hải, Phó Giám đốc Quỹ Phòng chống tác hại thuốc lá (Bộ Y tế) chia sẻ, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng là những sản phẩm rất có hại cho sức khỏe. Thanh thiếu niên và giới trẻ đang là những đối tượng bị các nhà sản xuất thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng “tấn công” mạnh mẽ nhất. Bởi, người trẻ luôn sẵn sàng tìm tòi, trải nghiệm cái mới và dễ bị ảnh hưởng từ những người xung quanh, mạng xã hội…

“Tại Mỹ, gần 30% thanh thiếu niên từ 13 – 15 tuổi sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng. Tại Việt Nam, 2,6% giới trẻ đã sử dụng thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng và tỉ lệ sử dụng những loại thuốc lá này đang tăng dần theo từng năm. Trong khi đó, dù đẩy mạnh truyền thông về tác hại của thuốc lá thì mỗi năm cũng chỉ có khoảng 1% số người hút thuốc bỏ thuốc”, bà Hải nói.

Lý giải việc, tại sao ngành công nghiệp thuốc lá luôn muốn tiếp cận với giới trẻ, Thạc sĩ Lê Thị Thu, Quản lý Chương trình Phòng chống tác hại thuốc lá và bệnh không lây nhiễm – Tổ chức HealthBridge Canada tại Việt Nam cho rằng, ngành công nghiệp thuốc lá luôn muốn tìm kiếm những người hút thuốc mới thay thế cho 50% số người hút thuốc lá tử vong sớm do thuốc lá gây bệnh tật, tử vong (khoảng 8 triệu người chết/năm).

Ngoài ra, việc tìm kiếm người hút thuốc lá mới còn nhằm duy trì sản lượng thuốc lá, lợi nhuận khi Chính phủ các nước thực hiện các giải pháp phòng chống tác hại thuốc lá.

“Sử dụng thuốc lá điện tử là cầu nối cho sử dụng thuốc lá điếu ở giới trẻ. Nhiều nghiên cứu trên thế giới chỉ ra rằng, người trẻ tuổi đã sử dụng thuốc lá điện tử thì có nguy cơ bắt đầu sử dụng thuốc lá thông thường cao hơn 4 lần so với nhóm không dùng thuốc lá điện tử. Giới trẻ cũng là đối tượng dễ bị tác động bởi quảng cáo và bạn bè. Có đến 58% người sử dụng thuốc lá điện tử là người hút mới”, bà Thu chia sẻ.

Theo bà Thu, ngành công nghiệp thuốc lá nhắm vào giới trẻ tại Việt Nam và thế giới bằng cách thiết kế sản phẩm bắt mắt, nhỏ gọn, đóng gói như kẹo, nhiều hương vị, giá rẻ...

Những chiến lược quảng cáo và bán hàng cũng vô cùng tinh vi như: sử dụng người nổi tiếng, có ảnh hưởng để quảng cáo sản phẩm; tận dụng mạng xã hội như Facebook, Instagram, Tiktok… để tiếp cận giới trẻ; bán hàng rầm rộ trên các trang thương mại điện tử…

Cũng theo bà Thu, chiến lược kinh doanh “kinh khủng” nhất mà ngành công nghiệp thuốc lá đang làm đó chính là che đậy bản chất thực có hại của thuốc lá nhằm đánh lừa người sử dụng.

“Thuốc lá nung nóng, thuốc lá điện tử được đưa vào thị trường và được quảng cáo là giảm hại, giúp cai nghiện. Tuy nhiên, trên thực tế thì Tổ chức Y tế Thế giới đã chỉ ra rằng, hầu hết người dùng vẫn sử dụng thuốc lá điện tử song song với thuốc lá truyền thống. Các sản phẩm thuốc lá mới vẫn thu hút người dùng và kéo tăng số người sử dụng nicotine – một chất gây nghiện”, bà Thu nói.

Theo bà Thu, thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng không phải là sản phẩm ít có hại hơn thuốc lá điếu thông thưởng, bởi trong các sản phẩm này vẫn chứa nicotine, glycerin, prolylene glycol… và thậm chí là được pha trộn với ma túy.

Trong khi đó, nicotine gây nên các bệnh tim mạch, hô hấp, gây hại cho sự phát triển não bộ. Còn glycerin, prolylene glycol là những chất gây ung thư khi được nung nóng, hóa hơi.

Bộ Tư pháp Mỹ, Tòa án Mỹ cũng đã từng cáo buộc và phán quyết các công ty thuốc lá của Mỹ đã tham gia vào âm mưu kéo dài hàng thập kỷ để lừa dối công chúng về ảnh hưởng sức khỏe của việc hút thuốc, cố tình cung cấp lượng nicotine tối ưu vào thuốc lá và tiếp thị thuốc lá với trẻ em…

Theo các chuyên gia tại hội thảo, không nên lưu hành các sản phẩm thuốc lá điện tử, thuốc lá nung nóng tại Việt Nam. Bởi, điều này là không phù hợp với các nguyên tắc phòng chống tác hại của thuốc lá và mục tiêu về giảm nguồn cung thuốc lá theo quy định của pháp luật và Chiến lược Quốc gia Phòng chống tác hại của thuốc lá. Các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới chính là những sản phẩm độc hại mới.

Các chuyên gia cũng khuyến cáo giới trẻ, phụ huynh, thầy cô giáo nhận diện được bản chất gây bệnh tật, tử vong do các sản phẩm thuốc lá thế hệ mới gây nên và khuyến nghị cơ quan chức năng kiểm soát các hoạt động quảng cáo, buôn bán các sản phẩm này khi chưa được phép lưu hành trên thị trường.