10 sự kiện chứng khoán nổi bật năm 2008

1. Lần đầu tiên chỉ số giá chứng khoán giảm gần 70% trong một năm

Năm 2008, diễn biến thị trường chứng khoán (TTCK) Việt Nam xấu nhất trong suốt hơn 8 năm hoạt động. Chỉ số giá chứng khoán của cả hai sàn giảm mạnh, đặc biệt HaSTC-Index ở dưới mức 100 điểm vào ngày 27/11.

So với thời điểm đầu năm 2008, HaSTC-Index và VN-Index giảm tương ứng 67,2% và 66,9%. Ðể phục hồi thị trường, ngay từ đầu năm, cơ quan quản lý đã đưa ra nhiều giải pháp, trong đó, có những giải pháp khiến dư luận kỳ vọng nhiều rồi lại thất vọng không ít như: cho phép Tổng Công ty Ðầu tư và kinh doanh vốn Nhà nước (SCIC) mua vào cổ phiếu, thu hẹp biên độ rồi lại nới rộng biên độ...

2. IPO thành công Vietinbank

Ngày 25/12, với giá trúng thầu bình quân 20.265 đồng/CP, Vietinbank đã tạo ra một tiền lệ về giá IPO của một doanh nghiệp (DN) lớn khi mức khởi điểm chỉ là 20.000 đồng/CP. Mức giá này chỉ bằng 1/5 so với giá khởi điểm đấu giá cổ phiếu Vietcombank một năm trước đó.

Cùng với sự xuống dốc của TTCK, năm 2008 cũng đánh dấu một năm thất thu của hoạt động CPH và phát hành tăng vốn của khối DN khi rất nhiều đợt IPO đã thất bại do không đủ số lượng nhà đầu tư đăng ký mua. Rất nhiều DN niêm yết cũng đã huỷ kế hoạch phát hành tăng vốn.

3. Sự kiện BBT báo động tình trạng lỗ thật lãi giả

Ngày 11/7, cổ phiếu BBT của Công ty Bông Bạch Tuyết đã phải tạm dừng giao dịch do thua lỗ trong hai năm liên tiếp và đứng trên bờ vực phá sản.

Ðiều nghiêm trọng nhất là việc thua lỗ của BBT cho đến năm 2008 mới bộc lộ, do sự thiếu trách nhiệm của công ty kiểm toán khi thực hiện kiểm toán báo cáo tài chính của công ty này. Sự kiện BBT lỗ thật vẫn báo cáo lãi bị phát hiện trong năm 2008 đã báo động tình trạng thiếu minh bạch về hoạt động kiểm toán và công bố thông tin của DN niêm yết.

4. Từ 1/10, tách bạch tài khoản tiền gửi của nhà đầu tư tại CTCK

Ngày 1/10 là hạn chót để các công ty chứng khoán (CTCK) phải thực hiện tách bạch tiền gửi của nhà đầu tư bằng cách chuyển khoản này cho ngân hàng quản lý. Tuy nhiên, theo báo cáo của UBCKNN, hiện mới có 77 công ty thực hiện yêu cầu này.

Tách bạch tài khoản tiền là giải pháp tăng cường sự minh bạch trong hoạt động kinh doanh và dịch vụ của các CTCK khi nhiều vụ việc lợi dụng tiền và chứng khoán của nhà đầu tư tại một số CTCK bị phanh phui.

5. Thị trường UPCOM đã có khung pháp lý

Ngày 20/11, Bộ Tài chính ban hành Quy chế Tổ chức và quản lý giao dịch chứng khoán của công ty đại chúng chưa niêm yết (gọi tắt là thị trường UPCOM) của TTGDCK Hà Nội (HaSTC). Như vậy, sau gần 2 năm chờ đợi kể từ khi Luật Chứng khoán có hiệu lực thi hành, khung pháp lý cho thị trường này đã hoàn tất.

Việc khởi động thị trường UPCOM được kỳ vọng sẽ từng bước thu hẹp thị trường tự do, nâng cao tính minh bạch, công khai và an toàn trong các giao dịch chứng khoán. Tuy nhiên, việc vận hành thị trường đăng ký giao dịch vẫn gặp trở ngại lớn trong việc xác định tỉ lệ sở hữu của nhà đầu tư nước ngoài.

6. Hàng trăm doanh nghiệp bị xử phạt

Trong năm 2008, UBCKNN đã ban hành 136 quyết định xử phạt vi phạm hành chính đối với các tổ chức và cá nhân có hành vi vi phạm pháp luật về chứng khoán và TTCK. Tổng số tiền phạt nộp vào ngân sách Nhà nước trong năm 2008 là 4,235 tỷ đồng.

Năm 2008 cũng là năm mà lần đầu tiên TTCKVN ghi nhận việc DN cổ phần đầu tiên bị phạt do không thực hiện nghĩa vụ đăng ký công ty đại chúng với UBCKNN. Nhiều cá nhân cũng bị phạt về hành vi lũng đoạn thị trường với số tiền lên tới 100 triệu đồng.

7. Luật thuế thu nhập cá nhân áp dụng đối với hoạt động đầu tư chứng khoán

Xuyên suốt hoạt động của TTCK năm 2008 là những bàn luận về một sắc thuế mới: Thuế thu nhập từ đầu tư chứng khoán của nhà đầu tư cá nhân.

Hàng nghìn ý kiến phản đối hoặc đồng thuận đã được đăng tải trên các mặt báo nhưng vào thời điểm cuối cùng của năm 2008, việc thu hay không thu khoản thuế này vẫn không được cơ quan có thẩm quyền trả lời dứt khoát.

Luật Thuế thu nhập cá nhân sẽ có hiệu lực kể từ 1/1/2009 và cũng từ thời điểm này nhà đầu tư cá nhân trên TTCK sẽ phải nộp thuế thu nhập.

8. Xuất hiện nhiều tin đồn thất thiệt

Năm 2008 xuất hiện rất nhiều tin đồn thất thiệt liên quan đến các lãnh đạo DN, ảnh hưởng không tốt tới thị trường.

Để chấn chỉnh thông tin liên quan đến TTCK, một trong những giải pháp được Chính phủ đưa ra nhằm bình ổn thị trường là các cơ quan chức năng phải phối hợp với báo chí để cung cấp thông tin chính xác.

9. Ngày 2/12, CTCK Asean họp để bàn việc giải thể

Lần đầu tiên trong lịch sử hơn 8 năm hoạt động của TTCK, một công ty chứng khoán đã chính thức họp bàn để tính việc... giải thể.

Ðây chỉ là một ví dụ về tác động từ sự suy giảm của TTCK khiến các CTCK gặp rất nhiều khó khăn. Hàng loạt công ty thực hiện cắt giảm nhân sự, thậm chí có công ty cắt giảm tới 75% nhân sự.

10. TTCK Việt Nam “đồng điệu” cùng TTCK Mỹ

Một sự kiện thú vị được phát hiện trong cơn khủng hoảng tài chính toàn cầu là lần đầu tiên TTCK Việt Nam có diễn biến đồng điệu với TTCK Mỹ trong một thời gian khá dài kể từ ngày 15/9/2008.

Nhà đầu tư Việt Nam thay vì nhìn vào báo cáo tài chính, chỉ số VN-Index, đã chuyển sang quan tâm đặc biệt đến diễn biến lên xuống của chỉ số chứng khoán Mỹ và chỉ số chứng khoán toàn cầu.

Hiện tượng "Mỹ hoá" TTCK này được giải thích là cuộc khủng hoảng tài chính Mỹ có ảnh hưởng lớn đến các TTCK toàn cầu, trong đó có Việt Nam, nhất là trong bối cảnh nước ta đã gia nhập WTO.

Nguyễn Hiền