DNA và vai trò trong việc xác định nạn nhân của thảm họa hàng loạt

"Tiêu chuẩn vàng" trong nhận dạng nạn nhân thảm họa

Vụ tai nạn máy bay Air India ngày 12/6 khiến 260 người thiệt mạng, một lần nữa cho thấy vai trò không thể thiếu của phân tích DNA trong việc xác định danh tính nạn nhân sau các thảm họa hàng loạt.

Với hơn 125.000 lít nhiên liệu bốc cháy, nhiều thi thể bị biến dạng nghiêm trọng, thậm chí không thể nhận dạng bằng mắt thường.

Chỉ hơn hai tuần sau thảm họa, nhờ vào việc thu thập mẫu DNA từ gia đình các nạn nhân, toàn bộ 260 người thiệt mạng đã được xác định danh tính thành công.

Đây là minh chứng rõ ràng cho hiệu quả của phương pháp này, được coi là "tiêu chuẩn vàng" trên toàn thế giới trong việc nhận dạng thi hài sau các sự kiện gây tử vong hàng loạt, từ tai nạn giao thông, thiên tai đến tấn công khủng bố.

Quy trình phân tích DNA: Từ hiện trường đến phòng thí nghiệm

Phân tích DNA bao gồm hai loại mẫu chính: mẫu sau khi tử vong và mẫu trước khi tử vong. Mẫu sau khi tử vong được thu thập tại hiện trường, song song với việc chụp ảnh răng, lấy dấu vân tay và ghi lại các đặc điểm nhận dạng khác của nạn nhân.

DNA có thể được lấy từ bất kỳ mô nào của cơ thể. Tuy nhiên, để đảm bảo chất lượng mẫu và tránh nhiễm bẩn, các chuyên gia ưu tiên lấy mẫu máu hoặc mô mềm còn nguyên vẹn.

Trong trường hợp hài cốt bị phân hủy hoặc lẫn lộn, xương và răng sẽ được sử dụng. Đặc biệt, trong điều kiện môi trường khắc nghiệt (như hỏa hoạn, nước biển, nhiệt độ cao), nhiều loại mẫu mô từ các bộ phận cơ thể khác nhau sẽ được thu thập để tăng khả năng thành công.

Sau khi thu thập, mẫu được gửi đến phòng thí nghiệm để chiết xuất DNA. Quy trình này bao gồm làm sạch, tách DNA từ mô, ước tính lượng DNA hiện có và sao chép DNA bằng enzyme để có đủ dữ liệu phân tích.

Cuối cùng, các đoạn DNA được phân tách dựa trên kích thước, tạo ra một "hình ảnh" DNA độc đáo của từng cá nhân.

So sánh và xác định danh tính

Các hồ sơ DNA của nạn nhân sau đó được so sánh với các mẫu DNA trước khi tử vong. Những mẫu này có thể là vật dụng cá nhân của nạn nhân (bàn chải đánh răng, dao cạo râu) hoặc mẫu DNA từ người thân cùng huyết thống (cha, mẹ, con cái).

Nếu được thực hiện trong điều kiện tối ưu, phương pháp này có độ chính xác gần như tuyệt đối, thậm chí có thể phân biệt được các cặp song sinh giống hệt nhau khi kết hợp với các phân tích hóa học khác.

Thách thức và vấn đề đạo đức

Mặc dù hiệu quả, phân tích DNA vẫn đối mặt với một số thách thức. Yêu cầu về thiết bị công nghệ hiện đại và mẫu sau khi chết ở tình trạng tốt là những yếu tố quan trọng. Hài cốt bị thiêu hủy hoàn toàn có thể không chứa đủ DNA để nhận dạng.

Bên cạnh đó, Phó giáo sư Caroline Bennett từ Đại học Sussex, Anh, nhấn mạnh rằng quy trình này còn liên quan đến nhiều câu hỏi về đạo đức.

Bà Bennett cho rằng cần phải cân nhắc kỹ lưỡng các vấn đề như "những giả định về vị trí và cách thức nhận dạng, cách xử lý thi thể sau khi chết và cách quản lý thảm họa" trước khi bắt đầu bất kỳ quy trình nào, nhằm đảm bảo việc xử lý người chết được thực hiện một cách tôn trọng và cẩn thận.