Siêu lục địa khổng lồ sẽ hình thành sau hàng trăm triệu năm nữa

Mới đây các nhà khoa học đã lập mô hình tương lai của Trái Đất với một siêu lục địa chủ đạo. Theo mô hình này, có hai kịch bản có thể xảy ra. Một là khoảng 200 triệu năm nữa, gần như tất cả các lục địa sẽ dồn về bán cầu Bắc, chỉ còn lục địa Nam Cực nằm lại một mình ở bán cầu Nam. Hai là khoảng 250 triệu năm nữa, một siêu lục địa sẽ hình thành xung quanh xích đạo và mở rộng về hai bán cầu Bắc và Nam.

Ở cả hai kịch bản, các nhà khoa học đều tính toán tác động đối với khí hậu toàn cầu dựa trên địa hình của các lục địa. Họ rất ngạc nhiên nhận ra rằng khi các lục địa bị đẩy lại với nhau ở phía Bắc và địa hình trở nên hiểm trở, nhiều núi cao thì nhiệt độ toàn cầu sẽ lạnh hơn nhiều so với dự báo của các mô hình khác. Kết quả này báo trước một đợt băng giá sâu chưa từng có trong lịch sử Trái Đất và sẽ kéo dài khoảng 100 triệu năm.

Các lục địa của Trái Đất không phải lúc nào cũng như chúng ta thấy ngày nay. Trong 3 tỷ năm qua, hành tinh của chúng ta đã trải qua nhiều thời kỳ mà đầu tiên các lục địa xích lại với nhau hình thành nên các siêu lục địa khổng lồ và rồi lại tách ra.

Lần gần đây nhất xuất hiện siêu lục địa là vào thời kỳ Toàn Lục Địa, kéo dài từ khoảng 300 triệu năm đến 200 triệu năm trước. Toàn Lục Địa bao gồm những vùng đất mà ngày nay là châu Phi, châu Âu, Bắc Mỹ và Nam Mỹ. Trước Toàn Lục Địa là siêu lục địa Rodinia, tồn tại khoảng 900 triệu đến 700 triệu năm trước, và trước đó nữa là siêu lục địa Nuna, hình thành khoảng 1,6 triệu năm trước và vỡ ra vào khoảng 1,4 tỷ năm trước.

Trước đó, một nhóm các nhà khoa học khác đã lập mô hình siêu lục địa trong tương lai xa. Siêu lục địa mà họ đặt tên là "Aurica" sẽ hợp nhất vào khoảng 250 triệu năm nữa từ các lục địa quanh xích đạo, còn siêu lục địa "Amasia" sẽ có vị trí ở Bắc Cực. Còn trong mô hình mới lần này, các nhà khoa học 

Bên cạnh kiến tạo mảng, các thông số khác cũng được áp dụng để dự đoán tương lai xa của Trái Đất. Ví dụ như 250 triệu năm nữa, Trái Đất sẽ chỉ xoay chậm hơn một chút so với hiện nay. Tốc độ xoay của Trái Đất chậm dần theo thời gian. 250 triệu năm nữa, một ngày sẽ dài ra khoảng 30 phút nữa. Ánh sáng mặt trời cũng tăng nhẹ bởi vì Mặt Trời dần dần trở nên sáng hơn theo thời gian. Tất cả các thông số này: thời gian của một ngày, lượng bức xạ ánh sáng mặt trời, đều được sử dụng cho mô hình dự báo.

Kết quả bất ngờ nhất là nhiệt độ toàn cầu sẽ lạnh hơn gần 4 độ C ở siêu lục địa đầy núi non hiểm trở Amasia ở bán cầu Bắc. Nguyên nhân chủ yếu là do hiệu ứng suất phản chiếu mạnh mẽ của băng. Tuyết và băng ở núi cao của siêu lục địa này liên tục tạo ra lớp vỏ bọc trên mặt đất cả mùa đông và mùa hè, khiến cho nhiệt độ bề mặt thấp hơn một vài độ so với bất cứ kịch  bản nào khác.

Qua so sánh các mô hình mà Amasia có ít đồi núi hơn, thì hồ và biển hồ có thể hình thành. Những vùng nước này sẽ vận chuyển nhiệt trong không khí từ xích đạo về phía Bắc, và đến mùa, băng tuyết sẽ tan nên mặt đất không bị đóng băng thường xuyên.

Trên Trái Đất hiện nay, các vòng tuần hoàn đại dương mang hơi ấm đi xa về phía Bắc, đi vòng quanh Greenland và qua eo biển Bering. Nhưng khi một siêu lục địa hình thành và những đường vận chuyển này đóng lại thì không gì có thể vận chuyển hơi ấm từ vĩ độ thấp hay miền Nam ấm áp lên vĩ độ cao để sưởi ấm miền Bắc lạnh giá và làm tan băng tuyết.

Những kỷ băng hà gần đây của Trái Đất kéo dài hàng chục nghìn năm, nhưng sự hình thành siêu lục địa Amasia có thể gây ra một kỷ băng hà dài hơn rất nhiều, có thể là khoảng 100 triệu hoặc 150 triệu năm.

Điều đó có ý nghĩa gì với sự sống trên Trái Đất? Khi các vùng đất thấp nhiệt đới biến mất thì đa dạng sinh học cũng chịu chung số phận. Tuy nhiên, những loài mới có thể sẽ xuất hiện, có khả năng thích nghi để tồn tại trong môi trường cực kỳ lạnh giá, giống như đã từng xảy ra trong các kỷ băng hà xưa kia.