Phát hiện đột phá về tác dụng điều trị HIV-AIDS của cây lá liễu tìm thấy ở Việt Nam

Cây thanh táo, hay còn được gọi là cây lá liễu có tên khoa học là Justicia gendarussa. Đây là loài thực vật được tìm thấy ở nhiều nước Đông Nam Á trong đó có Việt Nam. Cây thanh táo vẫn được biết đến như một loài cây thuốc nhờ tác dụng điều trị bệnh viêm khớp và thấp khớp, và mới đây, các chuyên gia đã phát hiện thành phần hóa học patentiflorin A có trong cây thanh táo còn có tác dụng kháng HIV mạnh hơn azidothymidine (AZT) - thuốc kháng HIV chính trong suốt những năm qua.

Khám phá này là kết quả nghiên cứu của Nhóm Hợp tác đa dạng sinh học quốc tế, gồm nhiều nhà khoa học thuộc Đại học Illinois (Chicago, Mỹ), Đại học Baptist (Hồng Kông) và Viện Hàn lâm Khoa học & Công nghệ Việt Nam. Dự án được Viện Y tế Quốc gia, Quỹ Khoa học Quốc gia và Bộ Nông nghiệp Hoa Kỳ tài trợ nhằm tìm kiếm các sản phẩm tự nhiên có thể có ứng dụng trong y tế, đồng thời hỗ trợ việc sử dụng nguồn tài nguyên này một cách bền vững ở các nước có thu nhập thấp.

Nhóm nghiên cứu bao gồm Lijun Rong - Giáo sư về Vi sinh học và Miễn dịch học tới từ UIC (chuyên gia về xác định các thuốc kháng virus), Harry Fong - Phó Giám đốc Chiến lược Y học cổ truyền của Tổ chức Y tế Thế giới/WHO (một nhà thực vật học nổi tiếng) và Doel Soejarto – một nhà nghiên cứu thực vật học và là giáo sư danh dự ngành Hóa dược và Dược lý học tại Trường Cao đẳng Dược UIC.

Cây thanh táo đã được thu thập tại Vườn Quốc gia Cúc Phương từ hơn 10 năm trước bởi giáo sư Soejarto. Hóa chất patentiflorin A đã được chiết xuất từ phần lá, cành và rễ của cây thanh táo.

Hóa chất patentiflorin A được xác định từ quá trình sàng lọc hơn 4.500 chiết xuất thực vật để thể hiện những tác động đặc biệt đối với virus HIV. Đây có thể là tín hiệu tích cực để điều chế ra các loại thuốc kháng lại virus HIV, bệnh lao, sốt rét và ung thư.

Trong các nghiên cứu về tế bào con người bị nhiễm virus HIV, patentiflorin A có tác động ức chế đáng kể hơn thuốc AZT - loại thuốc điều trị HIV đầu tiên được phát triển và tiếp thị từ năm 1987 tới nay vẫn là nền tảng của các loại thuốc kháng HIV . AZT giúp ức chế enzyme phiên mã ngược. Nhóm nghiên cứu cho biết patentiflorin A có khả năng ức chế các enzyme cần thiết để virus HIV đưa mã di truyền của nó vào DNA của tế bào.

Giáo sư Rong cho biết: “Patentiflo rin A có thể ức chế hoạt động của phiên mã ngược hiệu quả hơn nhiều so với thuốc AZT. Nó có thể làm được điều này cả trong giai đoạn sớm nhất khi virus HIV xâm nhập vào đại thực bào và thay đổi nhiễm khi nó hiện diện trong tế bào của hệ thống miễn dịch. Patentiflorin A đại diện cho một tác nhân kháng HIV mới có thể được bổ sung vào phác đồ phối hợp thuốc kháng HIV hiện nay để ngăn chặn virus HIV và phòng ngừa bệnh AIDS”.

Đoàn Dương (Theo Science Daily)