Nghiên cứu cho thấy khác biệt tính cách giữa con thứ với các anh chị em

Có rất nhiều nhận định của tâm lý học đại chúng về việc thứ tự sinh trong gia đình ảnh hưởng như thế nào đến tính cách con người. Tuy vậy, các nghiên cứu trong hơn 20 năm lại tìm ra những kết quả trái ngược nhau.

Một số cho thấy mối tương quan rất rõ giữa đặc điểm tính cách với thứ tự sinh, còn một số khác không tìm thấy mối liên hệ nào như vậy. Nhiều trong số các nghiên cứu này chỉ ở quy mô nhỏ và hẹp.

Vào năm 2015, có 2 nghiên cứu lớn được công bố. Một nghiên cứu tìm hiểu về 20.000 người ở Mỹ, Anh và Đức để xem có mối liên hệ giữa thứ tự sinh và đặc điểm theo 5 yếu tố tâm lý tiêu chuẩn về tính cách: hướng nội/ hướng ngoại, dễ chịu/ hòa đồng, cởi mở, ổn định cảm xúc và tận tâm, hay không. Nghiên cứu còn lại cũng có mục đích tương tự và tìm hiểu 272.000 người ở độ tuổi lớn hơn ở Mỹ.

Cả 2 nghiên cứu đó đều không tìm thấy bằng chứng cho thấy thứ tự sinh ảnh hưởng đến tính cách.

Mặc dù vậy, một nghiên cứu kéo dài hơn thế có tên "Năng khiếu Dự đoán" nhận thấy có mối liên hệ giữa trí thông minh với vị trí là anh chị trong gia đình, và đề xuất lý do có thể là những người là anh, chị được hưởng lợi từ việc bảo ban em mình. Đó là kết quả về mặt thống kê. Còn qua các bài kiểm tra chỉ số thông minh (IQ) thì những người là em thường đạt điểm cao hơn anh chị của mình.

Một nghiên cứu mới nhất vừa được công bố vào ngày 23/12 vừa qua, cho rằng điều quan trọng là quy mô của gia đình. Nghiên cứu này cũng dựa trên 5 đặc điểm tính cách nhưng có một chút khác biệt.

Ở đặc điểm "dễ chịu/ hòa đồng", nghiên cứu mới định nghĩa là xu hướng hướng đến sự linh hoạt, cư xử nhẹ nhàng và tha thứ, còn "Năm Yếu tố" định nghĩa là sự ấm áp và hợp tác.

Kết quả của nghiên cứu này cho thấy con thứ có điểm cao nhất về tính trung thực/ khiêm tốn và dễ chịu/ hòa đồng, tiếp theo là con út, sau đó là anh chị cả và cuối cùng là con một. Một người càng có nhiều anh chị em thì càng có điểm cao ở hai đặc điểm tính cách này.

Các gia đình theo tôn giáo có xu hướng có nhiều con hơn, vì thế nghiên cứu đã tính toán để kết hợp yếu tố này và nhận thấy rằng tôn giáo giải thích được khoảng 25% những khác biệt trong tính cách các con trong nhà, còn 75% vẫn là do thứ tự sinh và quy mô gia đình.

Mặc dù sự khác biệt về tính cách giữa anh chị em trong nhà đa phần là ít, nhưng được suy luận là do trong gia đình đông con, mọi người bắt buộc phải hợp tác với nhau nhiều hơn.

Tuy nhiên, những phát hiện này có thể chưa phải là kết luận chính xác cuối cùng về thứ tự sinh.

Ví dụ vào năm 2020, một nghiên cứu khác tìm hiểu sự khác biệt giữa con một và những người con có anh chị em, thì không tìm thấy sự khác biệt nào về tính tự kiêu. Hay một nghiên cứu vào năm 2019 so sánh con một và những người có anh chị em thì chỉ nhận thấy những khác biệt không đáng kể.