Mang thai gây ra các thay đổi dài hạn đối với cấu trúc não của mẹ

Các nhà nghiên cứu tiết lộ rằng việc mang thai sẽ kích hoạt các thay đổi dài hạn trong bộ não, và những biến đổi này có thể làm tăng cường khả năng chăm sóc em bé của người mẹ.

Nghiên cứu dựa trên việc chụp quét não này thấy rằng, lượng chất xám ở một số khu vực nhất định trong bộ não của phụ nữ giảm xuống nếu họ đã từng mang thai và sự thay đổi này kéo dài trong ít nhất hai năm.

Elseline Hoekzema, hiện công tác tại Đại học Leiden và là đồng tác giả của nghiên cứu cho biết “đây là những thay đổi nhất quán đáng kể. Nhất quán đến mức mà một thuật toán máy tính cũng có thể tự động xác định mẫu nào là của phụ nữ đã từng mang thai giữa các mẫu của những người đã và chưa từng mang thai”.

Nghiên cứu cho thấy rằng, những thay đổi này có thể giúp người mẹ hiểu rõ hơn về nhu cầu của em bé mới sinh và ảnh hưởng đến sự gắn kết giữa mẹ và con. “Thay đổi trong bộ não nghe có vẻ là một điều gì đó đáng sợ, tuy nhiên, kết quả nghiên cứu cho thấy đó có thể là vì mục đích tiến hóa, để những thay đổi này có thể phục vụ bạn theo một cách nào đó khi bạn trở thành một người mẹ”

Khi viết bài trên tạp chí khoa học về thần kinh Nature Neuroscience, các nhà nghiên cứu từ Hà Lan và Tây Ban Nha đã mô tả cách thức họ sử dụng hình ảnh cộng hưởng từ (MRI) để so sánh cấu trúc não của 25 bà mẹ mang thai lần đầu tiên trước và ngay sau khi có thai. Hình ảnh chụp quét lớp cũng được so sánh giữa 20 người phụ nữ chưa từng có thai, 19 người lần đầu làm cha và 17 người đàn ông không có con cái.

Kết quả cho thấy rằng, ở những người mới làm mẹ có sự suy giảm về lượng chất xám – các tác giả cho rằng điều này nhằm tinh chỉnh các kết nối - ở một số khu vực trong não bộ có liên quan đến các quá trình xã hội, đa số những thay đổi này được thấy rằng kéo dài trong ít nhất 2 năm sau khi sinh.

Hơn nữa, các khu vực trong bộ não cho thấy sự sụt giảm về chất xám trùng với các khu vực liên quan đến “lý thuyết về mạng lưới tư duy” – những khu vực của não có liên quan đến khả năng một người đặt mình vào hoàn cảnh của người khác để xem họ sẽ suy nghĩ hoặc có cảm giác gì.

Tiến sĩ Kirstie Whitaker là một chuyên gia về hình ảnh thần kinh tại Đại học Cambridge và không tham gia vào nghiên cứu này cho rằng, “điều này không có nghĩa là những người làm mẹ lần đầu sẽ phải rất khó khăn để hiểu được nhu cầu của con mình. Dù sao họ cũng có lý thuyết tư duy, họ là những người phụ nữ trưởng thành và có khả năng cảm thông và chia sẻ với những người khác, tuy nhiên đây là một giai đoạn hoàn toàn mới, điều này giống như tiến thêm một bước trong sự hiểu biết về cách người khác quan sát thể giới”.

Trong khi có nhiều cuộc tranh luận về việc liệu mang thai có ảnh hưởng đến trí nhớ của phụ nữ hay không, nghiên cứu mới này cho thấy không có sự khác biệt giữa những người đã mang thai và những người khác khi thực hiện một loạt các bài kiểm tra trí nhớ bằng lời nói và hành động. Nhà nghiên cứu Hoekezema cho rằng “điều quan trọng là phải nhấn mạnh rằng nghiên cứu này không cho thấy bất kỳ mối liên hệ nào giữa sự thay đổi trong khả năng nhận thức chung hoặc trí thông minh”.

Tuy nhiên, các tác giả lại lưu ý rằng, những thay đổi về lượng chất xám đóng một vai trò trong mức độ gắn bó giữa mẹ và con. Hơn nữa, các khu vực sự sụt giảm về lượng chất xám có một phần trùng lặp với những khu vực trong não bộ có các phản ứng mạnh mẽ hơn khi những người mới làm mẹ được cho xem hình ảnh của con họ hơn là của những đứa trẻ khác.

Nhà nghiên cứu phát biểu “những phát hiện này cung cấp những bằng chứng đầu tiên rằng theo một cách nào đó, những thay đổi trong bộ não này có thể giúp những người mẹ chăm sóc em bé sơ sinh”

Tiến sĩ Whitaker đánh giá rằng, mặc dù nghiên cứu này có kích thước mẫu rất nhỏ nhưng vẫn hết sức thuyết phục. Tuy nhiên, bà cũng nói thêm rằng, nghiên cứu này cũng không nhất thiết có nghĩa rằng phụ nữ có thai sẽ bị mất các tế bào não. “Không phải là các bà mẹ đang bị mất đi các tế bào não, mất đi chất xám ở những khu vực đó, mà thực tế là họ có các tế bào khác đến để giúp tổ chức lại và thay đổi một số kết nối để củng cố thêm, hoặc ít nhất làm cho chúng hiệu quả hơn”, điều này tương đồng với những gì xảy ra trong bộ não của thiếu niên.

Trong khi các nhà nghiên cứu nói rằng sự thiếu hụt tương tự trong thay đổi bộ não của những người mới làm bố cho thấy điều chỉnh này là sự sụt giảm của quá trình sinh học, chẳng hạn như sự biến động hoóc-môn, Whitaker lại chỉ ra rằng sự ảnh hưởng từ môi trường có thể đóng một vai trò trong quá trình này. Tuy nhiên, bà cũng đồng ý với các tác giả rằng, sự suy giảm về lượng chất xám có thể có liên hệ với áp lực tiến hóa.

Tiến sĩ Whitaker cho rằng, “làm mẹ là một việc rất khó khăn và bạn phải điều chỉnh nhiều khủng khiếp. Bộ não của bạn có khả năng đáp ứng với sự thay đổi đó và nó sẽ khiến bạn vui vẻ chăm sóc em bé”.

Còn John Russell - nhà khoa học về thần kinh nội tiết học, công tác tại Đại học Ediburgh lại cho rằng, những thay đổi ở bộ não của người mẹ không phải do chấn động xã hội về việc sẽ trở thành cha mẹ gây ra, “không phải chỉ riêng việc có em bé để chăm sóc gây ra các thay đổi trong bộ não”. Thay vào đó, những thay đổi này có thể do các hoóc-môn trong quá trình mang thai như estrogen và pregesterone gây ra. “Mang thai là thời điểm có một lượng lớn các hoóc-môn đi vào trong não bộ”. Tuy nhiên, do nghiên cứu không thực sự nghiên cứu bộ não trong khi mang thai, mà chỉ nghiên cứu trong thời gian trước và sau nên “chúng ta không thực sự biết được khi nào thay đổi này sắp diễn ra”.

Anh Thư (Tổng hợp)