Giải mã bí ẩn kéo dài hàng thế kỷ của chiếc đĩa Phaistos cổ đại

Đĩa Phaistos có đường kính bằng chiều dài bàn tay. Cả hai mặt đĩa đều khắc nhiều biểu tượng nối nhau theo đường xoáy trôn ốc. 45 biểu tượng đơn lẻ tập hợp với nhau thành từng nhóm như những "bức tranh" nhỏ ghép lại thành một bức tranh lớn trên mỗi mặt đĩa, nhưng không ai rõ ý nghĩa của chúng là gì.

Nhà ngôn ngữ học, đồng thời cũng là nhà khảo cổ học, Gareth Owens của Viện Công nghệ Crete (Hy Lạp) đã dành 30 năm nghiên cứu chiếc đĩa này. Năm 2018, ông cho biết đã giải mã được 99% bí ẩn chứa đựng trong cổ vật này. Theo ông, chìa khóa mở ra cánh cửa cất giữ bí mật của chiếc đĩa 4.000 năm tuổi này chính là nữ thần tình yêu Astarte của người Minoan trong lịch sử vùng đất Hy Lạp.

Theo nghiên cứu của ông, những biểu tượng trên đĩa chính là một đoạn văn bản tôn giáo nói về nữ thần hộ mệnh của những người mẹ mang thai. Nữ thần này xuất hiện dưới bộ dạng của nữ thần Astarte. 

Điều này được thể hiện rất rõ khi so sánh với các văn bản tôn giáo khác được khắc ở những ngọn núi thần ở Crete, nơi có những câu chữ giống hệt như vậy. Đĩa Phaistos ghi lời một bài thánh ca để ca tụng nữ thần Astarte. Nhiều câu chữ giống hệt những gì được ghi trên những đồ thờ cúng của người Minoan xưa kia".

Đĩa Phaistos do nhà khảo cổ học người Italia Luigi Pernier tìm thấy vào năm 1908 ở cung điện Phaistos trên đảo Crete. Cung điện này do người Minoan xây dựng vào thời mà nền văn minh cổ đại hưng thịnh này phát triển. Cổ vật này được xác định thuộc thời đại đồ Đồng, tức là vào thiên niên kỷ thứ hai trước Công nguyên.

Trên đĩa có 241 đoạn ký tự như những bức tranh nhỏ xếp theo hình xoáy trôn ốc. Các đoạn ký tự này là sự kết hợp của 45 biểu tượng khác nhau, được tạo ra bằng cách đóng những con dấu mang từng biểu tượng này lên một chiếc đĩa đất sét mềm rồi được đem nung.

Kể từ khi được tìm thấy, thông điệp được ghi trên đĩa cũng như lý do người ta tạo ra nó vẫn là một chủ đề nóng hổi nhưng cũng đầy bí ẩn đối với các nhà khảo cổ học. Người ta cho rằng đoạn văn bản này là chữ viết đã bị mai một và mất đi cùng với sự diệt vong bí hiểm của nền văn minh Minoan vào năm 1450 trước Công nguyên.

Nhà khảo cổ học Owens cùng nhóm nghiên cứu đã so sánh những kiến thức ít ỏi chúng ta biết được về hai ngôn ngữ của người Minoan với các ngôn ngữ khác và rút ra kết luận rằng một mặt của chiếc đĩa có đường kính khoảng 15 cm này là ca ngợi nữ thần hộ mệnh cho những bà mẹ mang thai và mặt kia là lời tụng dành cho nữ thần sắc đẹp Astarte.

Tuy vậy, các nhà chuyên môn vẫn chưa nhất trí với kết luận này. Nhiều năm nay, họ vẫn cho rằng chiếc đĩa này là một cuốn lịch, một công cụ nghiên cứu thiên văn và thậm chí là phiên bản thu nhỏ của một thứ đồ chơi. Một số chuyên gia còn khẳng định đồ vật này là đồ giả cổ được tạo ra vào năm 1908 để bán cho những nhà sưu tầm không có kinh nghiệm đánh giá.

Dường như ý nghĩa thực sự của chiếc đĩa Phaistos sẽ mãi là ẩn số.