Dấu tích sự sống cổ đại trên sao Hỏa có thể đã bị xóa sạch

Tàu thám hiểm Curiosity của NASA đã thực hiện phát hiện đáng ngạc nhiên khi điều tra các đá trầm tích giàu đất sét xung quanh địa điểm hạ cánh ở miệng núi lửa Gale, một hồ trước đây được tạo ra khi một tiểu hành tinh tấn công hành tinh Đỏ khoảng 3,6 tỷ năm trước.

Đất sét là một dấu hiệu tốt cho bằng chứng về sự sống vì nó thường được tạo ra khi các khoáng chất đá biến mất và phân hủy sau khi tiếp xúc với nước, một thành phần quan trọng cho sự sống. Nó cũng là một vật liệu tuyệt vời để lưu trữ các hóa thạch vi sinh vật.

Nhưng khi Curiosity lấy hai mẫu đá bùn cổ, một loại đá trầm tích chứa đất sét, từ các mảng của lòng hồ khô cạn, có cùng thời gian và địa điểm (cách đây 3,5 tỷ năm và chỉ cách nhau 400m), các nhà nghiên cứu phát hiện ra một mảng chứa chỉ bằng một nửa lượng khoáng sét dự kiến. Thay vào đó, miếng vá đó chứa một lượng lớn hơn các oxit sắt, những hợp chất tạo cho sao Hỏa màu gỉ của nó.

Nhóm nghiên cứu tin rằng thủ phạm đằng sau hành động biến mất địa chất này là nước muối: nước siêu mạnh rò rỉ vào các lớp đất sét giàu khoáng chất và làm chúng mất ổn định, cuốn trôi và xóa sạch các mảng địa chất một cách sạch sẽ.

"Chúng tôi từng nghĩ rằng một khi những lớp khoáng sét này hình thành dưới đáy hồ ở miệng núi lửa Gale, chúng sẽ ở nguyên như vậy, lưu giữ khoảnh khắc hình thành trong hàng tỷ năm. Nhưng sau đó nước muối đã phá vỡ các khoáng chất đất sét này ở một số nơi", Tom Bristow, một nhà nghiên cứu tại Trung tâm Nghiên cứu Ames của NASA ở California, cho biết.

Curiosity đã hoàn thành phân tích của mình bằng cách khoan vào các lớp đá trên sao Hỏa trước khi sử dụng công cụ hóa học và khoáng vật học, được gọi là CheMin, để điều tra các mẫu.

Theo các tác giả nghiên cứu, quá trình biến đổi hóa học trong trầm tích được gọi là diagenesis, và nó có thể đã tạo ra sự sống mới bên dưới sao Hỏa ngay cả khi nó đã xóa một số bằng chứng về sự sống cũ trên bề mặt. Vì vậy, mặc dù các ghi chép cũ về sự sống có thể đã bị xóa trong các mảng nước muối, nhưng các điều kiện hóa học do dòng nước mặn mang lại có thể đã tạo điều kiện cho nhiều sự sống mọc lên ở vị trí của nó.

"Đây là những nơi tuyệt vời để tìm kiếm bằng chứng về sự sống cổ đại và đánh giá khả năng sinh sống của sao Hỏa. Mặc dù quá trình sau đó có thể xóa dấu hiệu của sự sống trong hồ nguyên thủy, nó tạo ra các yếu tố hóa học cần thiết để hỗ trợ sự sống dưới bề mặt, vì vậy chúng tôi thực sự vui mừng khi phát hiện ra điều này", đồng tác giả nghiên cứu John Grotzinger, giáo sư địa chất tại Viện Công nghệ California, cho hay.

Sứ mệnh của Curiosity đến sao Hỏa đã bắt đầu cách đây 9 năm, nhưng chiếc tàu thám hiểm vẫn tiếp tục nghiên cứu hành tinh Đỏ qua mốc thời gian sứ mệnh hai năm đầu tiên của nó, để nghiên cứu khả năng sinh sống trong lịch sử của sao Hỏa. Hiện nó đang làm việc với sự hợp tác của tàu thám hiểm Perseverance hạ cánh vào tháng 2 năm 2021 và được giao nhiệm vụ thu thập các mẫu đất đá để có thể quay trở lại Trái đất.

Nghiên cứu do Curiosity thực hiện không chỉ tiết lộ khí hậu sao Hỏa thay đổi như thế nào mà còn giúp Perseverance xác định mẫu đất nào cần thu thập để tăng khả năng tìm thấy sự sống.