ADN của một đứa trẻ từ 11.000 năm trước cho biết thông tin mới

Trong ngôn ngữ của người dân bản địa, tên của đứa trẻ có nghĩa là “cô bé mặt trời mọc”, và mặc dù chỉ sống được sáu tuần, nó đã cho các nhà khoa học biết được nhiều hơn những gì chúng ta từng biết về những người thổ dân châu Mỹ đầu tiên.

Cô bé mặt trời mọc (“Xach'itee'aanenh T'eede Gaay") sinh sống vào khoảng 11,500 năm trước đây ở nơi bây giờ được gọi là Alaska, và AND của cô bé không chỉ tiết lộ nguồn gốc của xã hội thổ dân châu Mỹ, mà còn gợi thế giới nhớ về toàn bộ dân số của bộ tộc đã bị lãng quên trong lịch sử cách đây hàng nghìn năm.

Nhà nhân chủng học Ben Potter đến từ Đại học Alaska Fairbanks cho biết: “Chúng ta không biết rằng nhóm người này có tồn tại”.

“Rất khó để cường điệu tầm quan trọng của bộ tộc mới được phát hiện này đối với sự hiểu biết của chúng ta về những nhóm người cổ đại đến sinh sống tại châu Mỹ”.

Người ta thường nghĩ rằng những cư dân Mỹ đầu tiên đã từ Siberia đến Alaska qua cầu Bering Land, cây cầu từng nối châu Á và Bắc Mĩ – mặc dù các nhà khoa học vẫn đang thảo luận xem những nhà du hành thời cổ đại đã di chuyển như thế nào.

Điều còn chưa rõ ràng là những người này là ai, có bao nhiêu nhóm người đã thực hiện cuộc hành trình này, và sau đó họ đã định cư trên lục địa mới họ gặp được trên chuyến hành trình ra sao. Đó chính là điều cần cô bé mặt trời mọc mang đến lời giải đáp.

Hài cốt của cô bé, và một đứa bé cổ đại khác được biết đến với cái tên “Yełkaanenh T'eede Gaay” (cô bé bình minh), được Potter và các đồng sự khác tìm thấy trong cuộc khai quật năm 2013 tại một địa điểm khảo cổ học ở Nội địa Alaska tên là Upward Sun River.

Trong một nghiên cứu mới được công bố tuần này, đội ngũ nghiên cứu báo cáo rằng việc phân tích ADN của cô bé mặt trời mọc cho thấy cô bé là thành viên của một bộ tộc đã bị lãng quên gọi là Ancient Beringian, chưa từng được giới khoa học biết đến cho tới tận hiện nay.

Trước đó, chỉ có hai nhánh thổ dân châu Mỹ sơ khai được công nhận (hay còn gọi là Bắc và Nam). Nhưng khi các nhà nghiên cứu giải mã bộ gen của cô bé mặt trời mọc – bộ gen hoàn chỉnh sớm nhất của nhân loại Tân Thế Giới tính tới nay – thì thật bất ngờ, nó không hề trùng khớp với cả hai nhánh trên.

Sử dụng việc phân tích di truyền và mô hình nhân khẩu học, đội ngũ nghiên cứu kết luận rằng một nhóm thổ dân châu Mỹ cổ đại đã tách ra khỏi dân Đông Á khoảng 35,000 năm trước, rất có thể ở đâu đó tại khu vực Đông Bắc Á.

Đôi khi, người ta nghi ngờ rằng những người này đã di chuyển như một nhóm trong cuộc di dân ồ ạt vào Bắc Mĩ, khoảng 15,000 năm trước và sau đó chia dân thành hai nhóm.

Một nhóm trở thành Ancient Beringians – nhóm còn lại là tổ tiên của tất cả những người thổ dân châu Mỹ khác – dù rất có khả năng sự chia tách này đã xảy ra trước khi họ vượt qua cầu Bering Land.

“Chúng ta có thể chỉ ra rằng những người này có thể đã đến Alaska từ hơn 20,000 năm trước”, theo nhà nghiên cứu di truyền học tiến hóa Eske Willerslev đến từ Đại học Cambridge ở Anh.

“Đây là lần đầu tiên chúng ta có bằng chứng di truyền trực tiếp chứng minh rằng tất cả thổ dân châu Mỹ có thể có chung một nguồn gốc, trên cơ sở một sự kiện di dân”.

Không rõ thuộc thế hệ nào sau chuyến di dân, cô bé mặt trời mọc và cô bé bình minh – được cho là cặp chị em họ đầu tiên – được sinh ra trong một bộ tộc bị cô lập tại vùng hoang mạc Alaska băng giá ở thế Pleistocene muộn.

Cuộc sống không dễ dàng, nhưng toàn bộ dân số - bị tách biệt khỏi những người du hành đến những nơi khác ở Tân Thế Giới – đã tồn tại hàng nghìn năm trước khi cuối cùng sáp nhập vào những bộ tộc thổ dân châu Mỹ khác.

Do tính chất của lĩnh vực nghiên cứu này – và phạm vi của những phát hiện mới – có vẻ như những giả thuyết mới sẽ còn gây tranh cãi trong một thời gian dài. Nhưng cân nhắc những bằng chứng mới mà các nhà nghiên cứu đang khám phá, rõ ràng là những dân cư đầu tiên của châu Mỹ đã mang trong mình một dòng dõi đa dạng hơn những gì chúng ta từng biết.

“Đây là bằng chứng trực tiếp đầu tiên về những người thổ dân châu Mỹ ban đầu”, Potter nói. “Rõ ràng nó phức tạp hơn so với chúng ta nghĩ”.

Lộc Ninh (Theo Science Alert)