6 cấu trúc bí ẩn dưới lớp băng Greenland

Fridtjof Nansen, người dẫn đầu đoàn thám hiểm đầu tiên vượt qua Greenland năm 1888, từng mô tả những gì anh tìm thấy ở Bắc Cực là cuộc phiêu lưu vĩ đại của băng, sâu thẳm và tinh khiết như vô tận.

Ngày nay, nhờ vào radar và các công nghệ khác, phần Greenland nằm dưới lớp băng dày 3.000 mét của nó đang được chú ý. Những công cụ mới này tiết lộ một cảnh quan phức tạp, vô hình, lưu giữ manh mối về quá khứ và tương lai của Bắc Cực.

Hẻm núi dài nhất thế giới

Được phát hiện vào năm 2013, hẻm núi này trải dài 740km từ điểm cao nhất ở trung tâm Greenland đến Petermann Glacier trên bờ biển phía tây bắc. Con số này dài hơn đáng kể so với Hẻm núi lớn Yarlung Tsangpo dài 496km của Trung Quốc, hẻm núi dài nhất hành tinh mà bạn thực sự có thể nhìn thấy.

Hẻm núi có nơi sâu tới 800m và rộng 10km. Để so sánh, Grand Canyon nổi tiếng ở Arizona (Mỹ) sâu trung bình khoảng 1,6km và 16km.

Các phần của hẻm núi có thể dẫn nước chảy từ bên dưới lớp băng ra biển. Nó có thể được hình thành trước khi có tảng băng và từng là kênh cho một con sông hùng vĩ.

Núi vô hình

Khi băng ở Greenland tan chảy trên bề mặt, nước tạo ra các khe nứt và chạm tới chân đế, nơi băng gặp đất. Băng dưới băng này có thể bôi trơn sông băng, khiến nó chảy ra đại dương nhanh hơn và cạn kiệt nhanh hơn.

Hẻm núi vô hình không phải là phần gồ ghề duy nhất của cảnh quan dưới băng của Greenland. Nhiều thập kỷ lập bản đồ hòn đảo bằng radar xuyên băng (thường được gắn trên máy bay) đã làm lộ ra những dãy núi hiểm trở và những vịnh hẹp bên dưới lớp băng.

Một bản đồ năm 2017 của Greenland bị tước bỏ lớp băng của nó cho thấy một vùng trũng giống như cái bát ở trung tâm của hòn đảo. Một vòng các dãy núi ven biển bao quanh vùng lõm này.

Bản đồ tiết lộ địa hình bên dưới các sông băng đang chảy của Greenland, có thể giúp các nhà khoa học dự đoán tốc độ di chuyển của các sông băng trong điều kiện ấm lên và tốc độ di chuyển của các tảng băng trôi vào đại dương.

Hồ nguyên sinh

Hàng trăm nghìn hoặc hàng triệu năm trước, trước khi Greenland bị bao phủ bởi băng, nó là nơi có một hồ nước có kích thước bằng Rhode Island và Delaware cộng lại.

Ngày nay, hồ nguyên sinh là một vùng trũng chứa đầy trầm tích. Nhưng nó đã từng bị lấp đầy bởi nước sâu 250m ở một số nơi. Lưu vực hồ có diện tích 7.100km2 và được cung cấp bởi ít nhất 18 dòng suối khác nhau.

Lòng hồ có thể lưu giữ những manh mối có giá trị về khí hậu của Bắc Cực trong quá khứ xa xôi, mặc dù việc khám phá những bí mật này sẽ đòi hỏi phải khoan xuyên qua lớp băng dài 1,8km hiện bao phủ khu vực cổ đại.

Hồ đá quý

Stephen Livingstone, giảng viên cấp cao về địa lý vật lý tại Đại học Sheffield ở Vương quốc Anh và là đồng nghiên cứu của một nghiên cứu về các hồ cho biết, tảng băng của Greenland cũng ẩn chứa cảnh quan của những hồ nước giống như viên ngọc quý chứa đầy nước chảy kết tinh. Có ít nhất 60 trong số những hồ nhỏ này, chủ yếu tập trung ở phía bắc và phía đông Greenland.

Các hồ có kích thước từ 200m đến 5,9km. Nước tan trong những hồ này có thể chảy từ bề mặt của tảng băng, hoặc nó có thể tan chảy do ma sát từ chuyển động của băng hoặc năng lượng địa nhiệt từ bên dưới.

Bằng chứng về tác động của thiên thạch

Không phải tất cả địa hình bên dưới lớp băng đều có nguồn gốc từ Trái đất. Các nhà khoa học đã tìm thấy ít nhất hai hố thiên thạch có khả năng bị chôn vùi bên dưới lớp băng. Một cái nằm bên dưới sông băng Hiawatha, trong khi cái còn lại cách cái thứ nhất 183km.

Miệng núi lửa Hiawatha nằm dưới lớp băng dài khoảng 930m, trong khi miệng núi lửa thứ hai bị chôn vùi dưới 2km băng. Miệng núi lửa thứ hai có chiều ngang 36km, khiến nó trở thành hố va chạm lớn thứ 22 từng được tìm thấy trên Trái đất. Đầu tiên nhỏ hơn một chút với chiều ngang 31km.

Thực vật hóa thạch được bảo tồn hoàn hảo

Lớp băng của Greenland có thể đã biến mất gần đây hơn nhiều so với người ta từng nghĩ, tạo điều kiện cho các loài thực vật và cây cối phát triển mạnh mẽ.

Một lõi băng được đào lên trong nỗ lực xây dựng căn cứ vũ khí hạt nhân thời Chiến tranh Lạnh đã được phát hiện lại trong tủ đông vào năm 2017 và được tìm thấy là nơi chứa các hóa thạch được bảo quản hoàn hảo của các loài thực vật có niên đại một triệu năm trước.

"Khi chúng tôi kéo những thứ này ra và đổ một ít nước vào, chúng giống như bị bung ra, vì vậy trông giống như chúng đã chết ngày hôm qua", Andrew Christ, tác giả chính của nghiên cứu từ Khoa Địa chất tại Đại học Vermont ở Burlington cho biết.