Xôn xao SGK tiếng Việt 1 không dạy âm "P": Chuyên gia ngôn ngữ phản đối

Trên đây là ý kiến PGS.TS Nguyễn Hữu Đạt (Viện trưởng Viện Ngôn ngữ và Văn hóa Phương Đông) về ý kiến SGK tiếng Việt 1 không dạy âm "P" độc lập đang gây xôn xao dư luận .

Trao đổi với PV Dân trí sáng 25/2, ông Nguyễn Hữu Đạt cho rằng, không thể phủ nhận tác dụng của việc dạy âm "P" độc lập, nhất là dạy tiếng Việt cho người nước ngoài.

Tuy nhiên, khi đọc ý kiến trả lời của Chủ biên SGK tiếng Việt 1 , quan điểm của ông Đạt là: Cách trả lời này chưa hướng đúng trọng tâm của dư luận; đó là dạy âm "P" khi nó đứng trước các nguyên âm, thậm chí ông Đạt nói rằng, trả lời này có phần né tránh.

Trở lại với thông tin SGK tiếng Việt 1 không dạy âm "P" độc lập đang gây xôn xao dư luận vài ngày nay, ông Đạt khẳng định, trong các kết quả nghiên cứu về ngữ âm học tiếng Việt từ cuối thế kỷ trước, âm "P" được coi là âm mượn từ tiếng Châu Âu. Nói cách khác, người ta quan niệm đó là âm không có trong tiếng Việt. Về bản chất, nó là phụ âm môi - môi, khi phát âm hơi bật ra nên gọi là phụ âm bật hơi, tắc vô thanh.

Tuy nhiên, đó là nhìn nhận "P" với tính chất là phụ âm đầu. Trong cấu tạo âm tiết tiếng Việt "P" còn tham gia với tư cách là phụ âm cuối. Nó có mặt trong rất nhiều từ như: khiếp (khiếp đảm, khiếp vía, khiếp hãi), tiếp (tiếp nhận, tiếp theo, tiếp tục). Đặc biệt là nó có mặt trong nhiều từ láy như: thiêm thiếp … Do đó, dạy tiếng Việt cho các em không thể dạy âm "P".

Trên phương diện từ vựng, vào thời điểm đó, các kết quả nghiên cứu cho thấy, các từ có âm "P" mở đầu tồn tại rất ít. Đó là các từ như: pinh pông (bóng bàn), pô pô lin, pê ni xi lin… Tuy nhiên, đến giai đoạn hiện nay thì tình hình đã khác nhiều. Do quá trình hội nhập khu vực và thế giới, số lượng các từ có âm "P" từ nước ngoài vào Việt Nam không còn ít như trước mà ngày một tăng lên. Có thể nói là càng ngày càng nhiều. Như thế, việc không dạy âm "P" trong SGK Tiếng Việt 1 của bộ "Kết nối tri thức với cuộc sống" (NXB Giáo dục Việt Nam) là chủ trương không đúng và lạc hậu với tình hình.

Được biết ngay sau khi có thông tin trên báo chí về việc SGK tiếng Việt 1 không dạy âm "P" độc lập, Chủ biên SGK tiếng Việt 1 đã có trả lời công luận, trong đó cho rằng việc chưa dạy chữ "P" khi đứng trước các nguyên âm vì rất ít từ tiếng Việt có chữ P đứng trước các nguyên âm

Tuy nhiên, ông Đạt nói, cách giải thích của Tổng chủ biên SGK tiếng Việt 1 chưa hướng đúng vào trọng tâm của dư luận; đó là dạy âm "P" khi nó đứng trước các nguyên âm.

"Rõ ràng, chỉ giới thiệu các từ có âm "P" là chưa đủ mà phải dạy nó với tư cách là một phụ âm đầu. Dù có quan niệm cho rằng, đó là âm ngoại lai, nhưng thực tế nó đã đi vào hệ thống ngữ âm tiếng Việt. Tất nhiên, biện lý rằng, nhà ngữ âm hàng đầu của Việt Nam coi đó là âm ngoại lai nên có thể coi đó không phải là phụ âm đích thực của tiếng Việt và không chú trọng dạy nó.

Như thế lại càng sai hơn nữa, vì như tôi nhấn mạnh, cách quan niệm như vậy là cách quan niệm rất cũ. Chứng cớ là, trong danh mục tên người và địa danh của các dân tộc thiểu số Việt Nam, âm [p] là một âm không hiếm gặp: Giàng A Páo, Sa Pa, suối Nậm, Pắc Bó (Pác Bó) … trong đó có cả các địa danh có tính lịch sử", ông Đạt khẳng định.

Do đó theo chuyên gia này, lý giải chưa dạy chữ "P" vì rất ít từ tiếng Việt có chữ "P" đứng trước các nguyên âm là quan niệm thiếu tính khoa học, đặc biệt rất xa rời thực tiễn phát triển của ngôn ngữ cũng như của xã hội.

"Theo thông lệ trên thế giới, thường thường, sau 20 năm người ta phải thay SGK để tránh tụt hậu. Từ thời điểm như tôi vừa nêu, đến nay đã trải qua 30 - 40 năm rồi. Chủ trương dạy tiếng Việt như vậy theo tôi là chưa đáp ứng được chuyên môn cũng như thực tế. Nó rất bất lợi cho khả năng phát triển ngôn ngữ của trẻ em", PGS.TS Nguyễn Hữu Đạt nói.

Giải thích về quan điểm âm "P" là âm mượn từ nước ngoài, ông Đạt cho rằng, cần xem xét lại vì trên thực tế âm này, như đã nói, không hiếm gặp khi ta khảo sát tên người và địa danh của các ngôn ngữ dân tộc thiểu số ở Việt Nam.

Nó là một phụ âm vẫn được sử dụng hàng ngày trong ngôn ngữ các dân tộc. Hơn nữa, dù quan niệm âm [p] là một âm mượn từ tiếng nước ngoài, nhưng thực tế nó đi vào tiếng Việt đã khá lâu và tham gia vào hệ thống ngữ âm tiếng Việt như một yếu tố không thể thiếu của hệ thống.

Nói cách khác, nó phải được quan tâm một cách bình đẳng với các âm khác khi dạy tiếng Việt cho học sinh. Đó là chưa nói, cần phải dành nhiều thời gian hơn và công phu hơn để dạy nó.

Chính vì vậy, theo ông Đạt, NXB Giáo dục Việt Nam cần có tinh thần tiếp thu và điều chỉnh, tránh ảnh hưởng tới người học.

ông Đào Quốc Vịnh, Hiệu trưởng Trường tiểu học Tô Hiến Thành (quận Hai Bà Trưng) cho biết sách giáo khoa Tiếng Việt 1, bộ "Kết nối tri thức với cuộc sống", sách có dạy chữ "P" khi nó kết hợp với H tạo thành PH đọc là "phờ" nhưng chưa dạy chữ "P" khi đứng trước các nguyên âm vì rất ít từ tiếng Việt có chữ P đứng trước các nguyên âm, nếu có thì là từ ngoại lai.

Chính vì thế, hiệu trưởng này đã viết thư ngỏ gửi Bộ trưởng Bộ GD-ĐT Nguyễn Kim Sơn.

Ngay sau đó, PGS.TS Bùi Mạnh Hùng, Chủ biên SGK Tiếng Việt 1 bộ "Kết nối tri thức với cuộc sống" trả lời báo chí khẳng định, bảng chữ cái trong SGK Tiếng Việt 1, bộ Kết nối có đầy đủ 29 chữ cái theo quy định.