“Trái tim khuyến học - hiếu học” trên quê hương cố thủ tướng Phạm Văn Đồng

Sau ngày giải phóng đất nước, dòng họ Nguyễn Mậu (thôn Tú Sơn, xã Đức Lân, huyện Mộ Đức) hình thành phong trào khuyến học - khuyến tài trong từng chi phái, hộ gia đình thuộc dòng họ từ những năm 1983.

Trải qua quá trình rèn đức, luyện tài trên khắp nẻo đường của đất nước, dòng họ Nguyễn Mậu vinh dự được Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam Nguyễn Mạnh Cầm ghi nhận với 2 bằng khen về dòng họ khuyến học tiêu biểu (năm 2007) và dòng họ hiếu học (năm 2013).

Tiếp nối truyền thống hiếu học tổ tiên

Những năm 1418-1428, ông Nguyễn Nhữ Lãm có công chống quân Minh, đem lại cuộc sống quốc thái dân an và được vua Lê Thái Tổ ban cho chữ “Mậu” (ý nghĩa tươi tốt, công đức lớn lao, tài giỏi và trường tồn). Đồng thời, vua Lê Thái Tổ phong “Suy trung phục quốc công thần, nhập nội thị sảnh, thượng thư lệnh, thái bảo thức quốc công”. Kể từ đó, dòng họ Nguyễn Mậu hình thành cho đến nay.

Qua các đời, tiền hiền Nguyễn Mậu Phó (hậu duệ đời thứ 7 của danh nhân Nguyễn Nhữ Lãm) - phó bảng, văn võ song toàn, đỗ tiến sĩ vào năm 1619 và có công khai hoang nên làng Tú Sơn (nay gọi là thôn Tú Sơn). Ghi nhận tài - đức cụ Nguyễn Mậu Phó, vua Khải Định ban sắc phong với dòng chữ “Dực bảo trung hưng, linh phò chi thần”. Sau khi ông qua đời năm 1659, mộ tiền hiền Nguyễn Mậu Phó chôn cất tại thôn Tú Sơn (huyện Mộ Đức) và được UBND tỉnh Quảng Ngãi công nhận là di tích lịch sử cấp tỉnh vào năm 1995.

Ngẫm lại giai thoại về bậc tiền hiền, ông Nguyễn Mậu Dương (64 tuổi, ngụ thôn Tú Sơn, huyện Mộ Đức) - Trưởng tộc biểu Nguyễn Mậu chia sẻ: “Giai đoạn thời bao cấp, cuộc sống khó khăn khiến nhiều học sinh, sinh viên bỏ trường, bỏ lớp đi lập nghiệp phương xa. Nghĩ lại tổ tiên đã vượt khó thành tài, dòng họ chúng tôi bàn nhau lập quỹ khuyến học, vận động người trong họ quyên góp, ủng hộ để tiếp sức cho các cháu học tới nơi tới chốn”.

Nhờ đó, trong dòng họ Nguyễn Mậu có 265/395 hộ được Hội Khuyến học các cấp công nhận là gia đình hiếu học tiêu biểu. Đặc biệt, cả dòng họ không có trường hợp con em bỏ học và vi phạm pháp luật. Đến nay, con cháu họ Nguyễn Mậu có 5 tiến sĩ, 12 thạc sĩ và hơn 100 cử nhân.

Vận động khuyến học đúng ngày giỗ tổ Hùng Vương

Vượt qua khó khăn thời gian khổ, dòng họ Nguyễn Mậu ngày càng lớn mạnh bền vững, con cháu trong họ đạt nhiều công danh làm rạng ngời quê hương Tú Sơn. Vào năm 2003, Chi hội khuyến học dòng họ Nguyễn Mậu Tú Sơn chính thức thành lập, trực thuộc Hội Khuyến học xã Đức Lân (huyện Mộ Đức). Đồng hành cùng sự phát triển của đất nước, con cháu Nguyễn Mậu bôn ba khắp nơi trên cả nước. Dù bất kể nơi đâu, Ban tộc biểu Nguyễn Mậu đều quan tâm và thành lập 12 tổ ủy viên trong Ban tộc biểu như từ tỉnh Quảng Ngãi đến miền Nam và miền Tây.

“Hàng năm, cứ đến ngày giỗ tổ Hùng Vương là thời điểm con cháu xây dựng nguồn quỹ khuyến học ở khắp nơi trên cả nước. Vào ngày giỗ tiền hiền (mùng 2/2 âm lịch), những học sinh và sinh viên nghèo hiếu học được dòng họ tôn vinh, khen thưởng các cháu đạt thành tích khá, giỏi. Cùng với hoạt động khuyến học, các cháu học giỏi tham gia báo cáo trước anh linh tổ tiên Nguyễn Mậu”- ông Nguyễn Mậu Dương cho biết.

Theo thống kê của Chi hội khuyến học Nguyễn Mậu Tú Sơn, đến nay đã trao thưởng cho 219 học sinh tiên tiến, 290 học sinh giỏi cấp trường, 63 học sinh giỏi cấp huyện, 29 học sinh giỏi cấp tỉnh, 4 học sinh đạt huy chương, 1 học sinh đạt giải Hoa trạng nguyên và tiếp sức 2 học sinh nghèo có nguy cơ bỏ học.

Xúc động với nỗ lực của dòng họ Nguyễn Mậu, ông Phạm Thanh Hải - Chủ tịch Hội Khuyến học tỉnh Quảng Ngãi bày tỏ: “Dòng họ Nguyễn Mậu là 1 trong những dòng họ làm tốt công tác khuyến học, đạt nhiều gia đình hiếu học. Nếu dòng họ nào cũng thực hiện bền vững như dòng họ Nguyễn Mậu, tôi tin chắc rằng không có trường hợp nào học sinh, sinh viên bỏ học vì hoàn cảnh gia đình khó khăn. Đây là dòng họ thực sự tiêu biểu trên toàn tỉnh Quảng Ngãi nói chung và huyện Mộ Đức nói riêng”.

Chặng đường làm khuyến học của dòng họ Nguyễn Mậu, vinh dự được Chủ tịch Hội Khuyến học Việt Nam Nguyễn Mạnh Cầm tặng 2 bằng khen và tham gia đại hội đại biểu toàn quốc vào năm 2007. Bên cạnh đó, các đơn vị gồm Ủy ban Mặt trận Tổ quốc Việt Nam tỉnh Quảng Ngãi, Hội Khuyến học tỉnh Quảng Ngãi, Hội Khuyến học huyện Mộ Đức và Hội Khuyến học xã Đức Lân tặng nhiều bằng khen, kỷ niệm chương tiêu biểu.

Hồng Long