Thêm nhiều sai phạm trong thu chi trường học ở Hà Nội

Theo kết quả báo cáo của đoàn khảo sát của Ban văn hóa - Xã hội Hội đồng Nhân dân TP Hà Nội, tình hình thu, chi học phí và một số khoản thu khác trong các trường mầm non, phổ thông trong năm học 2012 - 2013 trên địa bàn thủ đô vẫn còn nhiều bất cập. Vẫn còn tình trạng thu sai quy định, không tuân thủ quy trình khi làm công tác xã hội hóa. Nghiêm trọng hơn là ngoài chương trình chính khóa của Bộ GD-ĐT, tại các trường diễn ra phổ biến tình trạng học thêm, học nâng cao, học tự chọn, bồi dưỡng năng khiếu, học theo Đề án… với tỷ lệ học sinh (HS) đi học khá cao dẫn đến tình trạng loạn thu.

Hàng loạt bất cập

Hầu hết các trường thu một số khoản chưa rõ ràng, có biểu hiện trùng lặp, cụ thể: Thu tiền học môn tự chọn (tin học) đối với bậc THCS-THPT (theo báo cáo của Sở GD-ĐT Hà Nội đã được ngân sách đảm bảo). Thu tiền môn tự chọn hoặc tăng cường ở bậc tiểu học (học 2 buổi/ngày). Khoản này đã thu theo mô hình 2 buổi/ngày theo hướng dẫn của Sở GD-ĐT Hà Nội.

Một số trường không xác định rõ tiền điện chạy máy điều hòa nhiệt độ của các lớp học (khoản này do phụ huynh HS đóng góp theo cơ chế xã hội hóa) với tiền điện sinh hoạt chung của trường (kinh phí chi thường xuyên đảm bảo).

Hàng tháng, ngoài các khoản thu theo quy định, một số trường còn thu khoản thu thỏa thuận khác, có nơi mức thu cao (400.000 đồng/môn học/tháng) như: tiền học môn tự chọn, môn tăng cường; học thêm ở trường; học tiếng Anh, điện chạy điều hòa, sổ liên lạc điện tử, học tăng cường ngoại ngữ với người nước ngoài; đón sớm, trả muộn ở một số trường mầm non... dẫn đến gánh nặng chi phí và quá tải chương trình.

Các khoản tự nguyện các trường mới thống nhất với Ban đại diện cha mẹ HS, chưa được cấp thẩm quyền duyệt đã tiến hành thu.

Về kinh phí hoạt động của Ban đại diện cha mẹ HS được vận động triển khai ngay từ đầu năm học với mức vận động ở các trường khác nhau. Theo báo cáo của Ban đại điện cha mẹ HS, mức thu cao nhất là 500.000 đồng/HS, mức thấp nhất là 50.000 đồng/HS. Nhiều ban đại diện đã ấn định mức vận động trong khi chưa xây dựng kế hoạch và dự toán kinh phí hoạt động do không nắm do Thông tư 55 của Bộ GD-ĐT. Một số ban đại diện vẫn huy động quỹ để mua trang thiết bị dạy học, chi bồi dưỡng giáo viên dạy giỏi; chi cho các hoạt động của giáo viên nhà trường. Có trường dự kiến chi cho hoạt động của giáo viên lên tới 45% quỹ của Ban đại diện cha mẹ phụ huynh

Bên cạnh đó có nhiều trường hoặc ban đại diện còn thu quỹ khuyến học, quỹ chữ thập đỏ, quỹ Đoàn đội với mức khá cao như Trường THCS Sơn Tây thu 150.000 đồng/HS/năm, quỹ đội gộp nhiều nội dung để thực hiện với mức thu 130.000 đồng/HS/năm..., chưa đúng với quy định của điều lệ hoạt động của các tổ chức nêu trên. Đoàn khảo sát cũng khẳng định, các đối tượng có mức thu nhập bằng 150% hộ nghèo chưa được giảm học phí theo quy định.

Cần chấn chỉnh và xử lý nghiêm khắc

Theo bà Nguyễn Thị Thùy - Trưởng ban Văn hóa - Xã hội HĐND TP Hà Nội, nguyên nhân dẫn tới tình trạng trên là do việc quán triệt, tuyên truyền học tập các văn bản của Bộ GD-ĐT, của thành phố về thu chi và các khoản thu khác; Điều lệ hoạt động của Ban đại diện cha mẹ HS ở các cấp và trong các cơ sở giáo dục chưa được tuyên truyền, phổ biến sâu rộng.

Văn bản hướng dẫn thực hiện các khoản thu khác ngoài học phí trong các cơ sở giáo dục công lập của Sở GD-ĐT Hà Nội ban hành còn chậm dẫn tới nhiều trường tạm thu như quy định trước đây, thiếu sự thống nhất và đồng bộ.

Bà Thùy cũng cũng cho rằng, mặc dù, định mức ngân sách thành phố đã được tăng nhưng so với yêu cầu nâng cao chất lượng giáo dục, đổi mới phương pháp giảng dạy chưa đáp ứng. Kinh phí đầu tư cơ sở vật chất, trang thiết bị dạy và học đã được cải tiến nhưng vẫn còn nhiều khó khăn, nhất là đối với các trường thực hiện dạy 2 buổi/ngày và tổ chức bán trú.

Công tác lãnh đạo, chỉ đạo, hướng dẫn của một số quận, huyện chưa sâu sát, còn chủ quan. Việc triển khai thực hiện các văn bản của Thành phố, quận huyện có nơi chưa đúng quy định. Công tác thanh, kiểm tra chưa kịp thời, còn qua loa, chiếu lệ; xử lí sai sót chưa quyết liệt, có nơi có biểu hiện bao che.

Bên cạnh đó, Ban giám hiệu ở một số trường thực hiện chưa đúng quy định về trình tự lập, xây dựng các khoản thu thỏa thuận, thu viện trợ. Tùy tiện thông báo các khoản thu của nhà trường khi chưa có phê duyệt của cơ quan có thẩm quyền. Việc phối hợp, hướng dẫn lập kế hoạch hoạt động, sử dụng kinh phí hoạt động của Ban đại diện cha mẹ HS chưa đúng với quy định…

Để giải quyết những bất cập này, Ban Văn hóa-Xã hội HĐND TP. Hà Nội đề nghị UBND các quận, huyện, thị xã chỉ đạo Ban giám hiệu các trường phổ biến quy định của thông tư 55 của Bộ GD-ĐT về Ban hành Điều lệ Ban đại diện cha mẹ HS đến Ban đại diện cha mẹ HS của trường; Chấn chỉnh và hướng dẫn việc thu, chi đúng quy định; quy định rõ trách nhiệm của thủ trưởng cơ sở giáo dục trong việc để Ban đại diện cha mẹ HS tổ chức các hoạt động chưa đúng quy định. Bên cạnh đó, các trường cũng phải ra soát lại các khoản thu sai, vượt quy định để trả lại cho phụ huynh.

Báo cáo cũng đề nghị UBND TP sớm ban hành văn bản hướng dẫn cụ thể cơ chế tài chính ở các trường thực hiện mô hình cung ứng dịch vụ giáo dục trình độ chất lượng cao. Chỉ đạo Sở GD-ĐT hướng dẫn tổ chức dạy môn tự chọn, môn tăng cường ở các bậc học; phân biệt hình thức dạy thêm có thu tiền với các môn học tăng cường, môn tự chọn ở các lớp học theo mô hình 2 buổi/ngày. Bên cạnh đó thanh tra, kiểm tra, kịp thời uốn nắn sai sót trong việc thu, chi học phí và các khoản thu khác. Hướng dẫn minh bạch các khoản thu chưa rõ ràng, thu trùng. Tiến hành thanh tra, kiểm tra việc học thêm, dạy thêm trong các trường học, xử lý nghiêm các trường hợp sai phạm.