Sinh viên thất nghiệp: Không thể khắc phục ngày một ngày hai

GS Đào Trọng Thi.

Báo cáo trước Ủy ban Văn hóa Giáo dục, Thanh niên, Thiếu niên và Nhi đồng, Bộ trưởng Bộ Giáo dục và Đào tạo (GD&ĐT) Phạm Vũ Luận cho biết, tỷ lệ cử nhân thất nghiệp tăng, trong đó có nguyên nhân do giáo trình đào tạo chưa phù hợp. Ngoài lý do kể trên, còn những lý do nào khác, thưa ông?

Tôi cho rằng, tình trạng cử nhân thất nghiệp có nhiều lý do, trong đó có lý do trực tiếp từ ngành giáo dục, rồi lý do từ KT-XH, ngoài ra cũng có nguyên nhân liên quan đến chất lượng nguồn nhân lực đào tạo… Theo Bộ GD&ĐT, trong những năm gần đây số lượng tuyển sinh đại học không tăng và hiện nay đã bỏ chỉ tiêu tuyển sinh mỗi năm tăng bao nhiêu rồi. Khi con số tuyển sinh không tăng sẽ không làm thay đổi số sinh viên tốt nghiệp không có việc làm. Mặt khác, số sinh viên tốt nghiệp không có việc làm có khi đã tích tụ từ nhiều năm trước dồn lại, làm “căng” hơn nhu cầu việc làm cho sinh viên mới ra trường.

Theo ông, giải pháp nào để sớm khắc phục tình trạng này?

Nếu xuất phát từ nguyên nhân KT-XH thì không còn cách nào khác phải tìm cách để kinh tế phát triển lên, có như vậy mới tạo ra nhiều việc làm. Bên cạnh đó, ngành giáo dục phải làm tốt việc đào tạo theo quy hoạch nguồn nhân lực của quốc gia. Quy hoạch đó không phải chỉ quy mô, mà còn cơ cấu trình độ, ngành nghề, vùng miền.

Điều này rất quan trọng, vì có những ngành nghề thiếu người, lại ngành có nghề thừa người, thậm chí trong một ngành nghề, có ngành nghề thiếu trình độ này, ngành nghề khác lại thừa trình độ khác. Chẳng hạn như giáo viên trung học phổ thông thì thừa, còn tiểu học lại thiếu, mầm non thì rất thiếu. Hay cơ cấu vùng miền cũng thế khi ở những vùng miền khó khăn, sinh viên ra trường chỉ muốn ở lại thành phố. Chúng ta cần phải có quy hoạch chi tiết như vậy mới mong giải quyết được tình trạng sinh viên ra trường thất nghiệp.

Vì sao đến nay Bộ GD&ĐT vẫn chưa triển khai thực hiện quy hoạch?

Đây là vấn đề khó, chắc phải từ từ, làm từng bước chứ không thể làm ngay được. Có rất nhiều tiêu chí để bảo đảm chất lượng nguồn nhân lực, nhưng Bộ GD&ĐT mới chỉ lấy 2 tiêu chí: số lượng giảng viên/sinh viên và cơ sở vật chất. Tuy nhiên, tôi đã lưu ý, ít nhất phải có tiêu chí thứ 3 là tỷ suất đầu tư cho một sinh viên. Nếu tỷ suất đầu tư quá thấp thì làm sao bảo đảm chất lượng? Trước mắt ít nhất phải có 3 tiêu chí đó!

Tuy nhiên để giải quyết dứt điểm tình trạng cử nhân thất nghiệp không thể ngày một ngày hai được, vì điều này còn phụ thuộc vào tình hình kinh tế phát triển ra sao.

Ngành GD&ĐT ra quyết định cấm một số trường tuyển sinh một số ngành nghề, nhưng cấm năm trước, năm sau lại mở. Phải chăng điều này có yếu tố tác động từ quy hoạch nguồn nhân lực?

Điều này không xuất phát từ việc không đáp ứng được quy hoạch nguồn nhân lực mà chẳng qua những ngành nghề đó không bảo đảm chất lượng đào tạo, chẳng hạn như trường đó thiếu giáo viên. Nhưng năm sau trường đó đủ điều kiện thì lại tuyển sinh. Lẽ ra, Bộ GD&ĐT phải chi tiết, cho mở đào tạo ngành nghề này nhưng chỉ được đào tạo bao nhiêu sinh viên thì mới bảo đảm chất lượng.

Như vậy có nghĩa là Bộ chỉ mới quan tâm đến đào tạo mà chưa quan tâm đến việc làm cho sinh viên?

Bộ GD&ĐT mới chỉ quan tâm đào tạo để sinh viên khi tốt nghiệp cố gắng có được việc làm. Tuy nhiên muốn sinh viên ra trường có việc làm thì phải bảo đảm quy hoạch nguồn nhân lực như tôiđã nói. Trong khi đó, quy hoạch nguồn nhân lực lại làm chưa tốt.

Theo tôi đây không phải là trách nhiệm của Bộ GD&ĐT hoàn toàn, vì Bộ chỉ chịu trách nhiệm những khâu mình quản lý. Vấn đề này còn có trách nhiệm của các Bộ, ngành khác.

Xin cảm ơn ông!

Theo Dũng Nguyễn - Tiền Phong