Phương pháp gợi hỏi maieutic cho phát triển tư duy toàn diện

Câu hỏi đúng sai hay câu hỏi mở?

Câu hỏi trắc nghiệm hoặc câu hỏi đúng sai là cách nhanh chóng nhất để kiểm tra mức độ hiểu biết của một cá nhân. Đây cũng là loại câu hỏi được áp dụng trong nhiều lĩnh vực vì khả năng dễ áp dụng của nó. Tuy nhiên, sự áp dụng này bị hạn chế về mặt kiến thức mà câu hỏi trắc nghiệm có thể thể hiện.

Kĩ năng giải quyết vấn đề hay suy luận cấp độ cao hơn được đánh giá hiệu quả nhất qua những câu hỏi tự luận. Do vậy, các học sinh luôn thể hiện sự yêu thích đặc biệt với các bài kiểm tra trắc nghiệm. Lý do là các em chỉ cần có một chút kiến thức, hoặc ghi nhớ mơ hồ là có thể suy luận ra đáp án chính xác. Thậm chí, nếu không có cơ sở để suy luận, chỉ cần chọn bừa thì vẫn có tỉ lệ đúng.

Nhưng chính những ưu điểm này lại trở thành nhược điểm nếu muốn phát triển năng lực tư duy và khả năng sáng tạo của trẻ. Không chỉ trẻ nhỏ mà chính các bố mẹ cũng đều thích đặt những câu hỏi Có/Không cho con. Có lẽ là bởi trẻ sẽ đưa ra kết luận và đi đến đáp án nhanh hơn, tiết kiệm thời gian hơn cho người lớn.

Thay vì phải gợi ý cho con từ từ "Bây giờ là mùa gì nhỉ?", "Mùa hè thì thời tiết hay như thế nào?", "Dính mưa thì con sẽ bị làm sao?", "Vậy để tránh bị ốm thì con phải làm gì?" thì ba mẹ chỉ cần hỏi "Con có cầm theo ô không?", thậm chí là trực tiếp yêu cầu con cầm ô dù bé không thích và không muốn.

Dễ thấy, nếu làm theo cách sau, trẻ sẽ dựa vào mong muốn của bản thân để thực hiện hành động, hoặc thụ động làm theo yêu cầu của bố mẹ. Nhưng mất công hơn một chút, trẻ lại có thể tìm hiểu thêm về thế giới xung quanh, quy luật thay đổi thời tiết theo mùa. Đồng thời trẻ học được cách dựa vào những thông tin từ môi trường để đưa ra quyết định có lợi cho bản thân. Đây là nền tảng để hình thành nên tư duy và cũng là hình thức cao nhất của tư duy.

Chúng ta mong muốn tìm thấy gì ở những đáp án của con trẻ?

Hẳn là ai cũng muốn trẻ có thể tiếp thu kiến thức và phát triển năng lực tư duy hiệu quả hơn. Đấy mới là mục tiêu của giáo dục. Nếu vậy, dùng các câu hỏi mở là lựa chọn thông minh.

Đưa ra những câu hỏi gợi mở, mang tính chất khuyến khích người được hỏi đưa ra thảo luận về một vấn đề gọi là Phương pháp Maieutic. Phương pháp này đang được áp dụng tại CMS EDU - Hệ thống trung tâm phát triển năng lực tư duy và sáng tạo quốc tế đầu tiên và duy nhất dành cho trẻ từ 3-11 tuổi.

Socrates - nhà triết học cổ đại Hy Lạp đã chỉ ra rằng: Việc đặt ra những câu hỏi gợi mở, không giới hạn câu trả lời là nhân tố quan trọng để hiểu sâu hơn về sự thật. Ông tin rằng: Kiến thức là điều luôn có sẵn trong mỗi người và ý tưởng mới sẽ nảy sinh trong hành trình trẻ đi tìm câu trả lời cho những thắc mắc, tò mò của bản thân. Lúc này, người thầy có vai trò như "người đồng hành", khuyến khích học trò đặt câu hỏi, rồi dẫn dắt các con khám phá câu trả lời dựa trên phân tích của bản thân.

Lấy nền tảng từ phương pháp giáo dục Maieutic của Socrates, phương châm giáo dục của CMS EDU là: Khuyến khích trẻ phát triển tư duy bằng cách tự động não và giải quyết vấn đề của bản thân. Phương pháp này chú trọng vào việc giúp học sinh hiểu được bản chất của khái niệm hay nguyên tắc bằng cách đặt câu hỏi và tự tìm lời giải cho mình.

Với phương pháp Maieutic, học sinh phát huy được khả năng tư duy độc lập của bản thân, đồng thời nắm vững được những kiến thức đã học. Các kỹ năng tư duy ở cấp cao hơn cũng được thể hiện trong quá trình học sinh tìm hiểu, suy nghĩ, thảo luận, tranh biện, đánh giá, phân tích và tổng hợp thông tin.

Bà Trần Thị Hồng - Tổng Giám đốc Công ty Cổ phần Giáo dục Tư duy và Sáng tạo quốc tế CMS có chia sẻ: "Với CMS, cái đúng là đích đến cuối cùng nhưng không phải là điều quan trọng nhất, cái chúng ta cần đặc biệt lưu tâm là trên con đường đi tìm cái đúng ấy trẻ học được điều gì. Bởi vậy, giáo viên CMS khuyến khích các con bày tỏ mọi quan điểm, lắng nghe mọi đáp án dù đúng - sai, nếu sai - cô sẽ động viên, dẫn dắt trẻ làm lại, giúp trẻ kiên trì đi tìm cái đúng."

CMS EDU cung cấp chương trình giáo dục tích hợp nhằm phát triển năng lực tư duy và khả năng sáng tạo được xây dựng bởi ông Lee Chung Koog - Phó Chủ tịch Hiệp hội Olympiad Toán học thế giới WMO. Sau hơn 20 năm phát triển thành công tại nhiều quốc gia trên thế giới, CMS EDU đã khẳng định được vị trí dẫn đầu trong lĩnh vực giáo dục năng lực tư duy và sáng tạo cho trẻ nhỏ.

CMS EDU có 3 chương trình học dành cho 3 lứa tuổi: Ucrea (trẻ 3-5 tuổi), Bright I.G (lớp 1-2), Black Hole (lớp 2-5) là lựa chọn phù hợp cho các bố mẹ muốn tìm phương pháp phát triển tư duy cho con.

Chính thức đi vào hoạt động từ đầu năm 2018, hiện CMS EDU đã có 5 trung tâm tại Hà Nội và sắp tới sẽ mở thêm tại Thụy Khuê, quận Tây Hồ. Trung tâm đầu tiên tại của thành phố Hồ Chí Minh được khai trương vào tháng 12 vừa qua tại 92 Nguyễn Thị Thập, Khu đô thị mới Him Lam, Phường Tân Hưng, Quận 7.

Đây là hệ thống trung tâm phát triển năng lực tư duy và sáng tạo quốc tế đầu tiên và duy nhất dành cho trẻ từ 3-11 tuổi. Trong năm 2019, CMS EDU sẽ mở thêm 40 trung tâm trên toàn quốc, tạo điều kiện cho các học sinh được tiếp cận và trải nghiệm môi trường giáo dục tiêu chuẩn quốc tế tại Việt Nam.

Nam Long