Khuyến học bằng bí xanh và khoai sọ

Người Mông nhận thức rất rõ, ngày xưa vì không có con chữ mà bà con thường du canh, du cư hết nơi này đến nơi khác mà cuộc sống quanh năm đói nghèo. Bây giờ về cư trú tại bản Phá Lõm, được các thầy cô giáo và bộ đội biên phòng chỉ bảo, người Mông ở Phá Lõm hiểu rằng, muốn hết cái đói, cái nghèo thì trong người phải có cái chữ của Bác Hồ, do đó mọi người ai cũng phải tham gia học tập, người lớn cũng học, trẻ em cũng học.

Người lớn học theo cách của người lớn, ai chưa biết chữ thì buổi tối đến nhà văn hóa cộng đồng nhờ Bộ đội biên phòng dạy chữ; Ai biết chữ rồi thì học cách làm ăn, học chủ trương của Đảng, chính sách pháp luật của nhà nước và học tập theo kỹ thuật để chăn nuôi, trồng trọt có năng suất hơn, chỉ trừ người già yếu, những người ốm đau, còn lại mọi người đều tham gia học tập thường xuyên (đạt tỷ lệ trên 80% dân số cả bản). Còn trẻ em thì ngày đến lớp nghe thầy cô giảng bài, buổi tối cũng đến lớp tự học có thầy, cô kèm cặp.

Để khuyến khích toàn dân học tập, Chi hội khuyến học đã được thành lập từ năm 2004, Ban chấp hành Chi hội có 3 người, Trưởng bản làm Chi hội trưởng. Chi hội có Quy chế hoạt động và Quy chế Quỹ khuyến học và hàng năm đều xây dựng kế hoạch công tác theo hướng dẫn của Hội Khuyến học xã Tam Hợp.

Hàng năm, Chi hội tổ chức phát động và đăng ký thi đua xây dựng Bản khuyến học, gia đình hiếu học, dòng họ hiếu học, có cam kết giữa Chi hội Bản với Hội Khuyến học xã Tam Hợp, giữa các gia đình, dòng họ với Chi hội. Phong trào thi đua khuyến học được gắn với phong trào thi đua xây dựng Bản văn hóa, gia đình văn hóa. Hàng năm Chi hội hưởng ứng và tổ chức thành công “Tết khuyến học”, “Tháng khuyến học”. Kết thúc một năm hay từng đợt thi đua, chi hội đều tổ chức so kết, rút kinh nghiệm, biểu dương những cá nhân, tập thể có thành tích xuất sắc nhất.

Bản Phá Lõm có trên 140 em học sinh từ Tiểu học đến Trung học cơ sở. Để quản lý học sinh ngoài giờ lên lớp, Chi hội khuyến học phối hợp chặt chẽ với nhà trường, Ban khuyến học, hai dòng họ, Chi hội phụ nữ, chi hội người cao tuổi tổ chức hưởng ứng và thực hiện phong trào “Tiếng trống khuyến học”.

Ngoài giờ học chính khóa buổi sáng và buổi chiều, buổi tối, từ 6 giờ 30 phút sau khi nghe “Tiếng trống khuyến học”, tất cả các cha mẹ đều phải đưa con đến lớp học, con cháu chăm chỉ học bài. Những đêm trời mưa to thì các em học ở nhà. Đối với các em học sinh THCS thì sinh hoạt ở ký túc xá, do nhà trường quản lý, mỗi tuần chi hội cử 2 người đứng ra động viên các em an tâm học tập.

Hàng năm vào dịp Tết cổ truyền của đồng bào dân tộc Mông, Chi hội Khuyến học kết hợp với chính quyền địa phương tổ chức hoạt động văn hóa, văn nghệ, thể thao, trong đó có những nội dung dành riêng cho học sinh. Chi hội khuyến học thường kết hợp với nhà trường, bộ đội biên phòng tổ chức các hoạt động tuyên truyền pháp luật về biên giới; về phòng chống ma túy, phòng chống truyền đạo trái phép… cho hội viên Hội khuyến học và các cháu học sinh. Ngoài ra, Chi hội còn phối hợp với nhà trường tổ chức các hoạt động Đội và phong trào thiếu nhi trường học để không ngừng chăm lo việc giáo dục đạo đức, lối sống, tinh thần tương thân tương ái cho các em học sinh.

Nhờ làm tốt công tác vận động, hiện nay bản Phá Lõm không có học sinh bỏ học, các em học sinh đi học chuyên cần và ngày càng tiến bộ. Năm học 2011-2012 có 18 em học sinh Tiên tiến (năm học 2005-2006 chỉ có 3 em); học sinh Giỏi cấp huyện có 4 em (năm học trước không có); thi đậu đại học, cao đẳng có 6 em (năm học trước không có). Cả bản có 75 “Gia đình hiếu học”, chiếm 80,6% hộ gia đình trong bản, có 2 “Dòng họ hiếu học”, chiếm 66% số dòng họ trong bản.

Để không ngừng nâng cao chất lượng, hiệu quả trong hoạt động của chi hội, đồng thời khuyến khích toàn dân thi đua học tập, hăng hái sản xuất, xóa đói giảm nghèo, Chi hội Khuyến học bản Phá Lõm tích cức vận động xây dựng Quỹ khuyến học khuyến tài. Trong đó, Chi hội phát động người người, nhà nhà tham gia xây dựng Quỹ khuyến học của Chi hội, dòng họ và từng gia đình.

Anh Xồng Bá Nỏ - Chi hội trưởng Chi hội Khuyến học bản Phá Lõm chia sẻ: “Mục tiêu phấn đấu của Quỹ là mỗi người lớn, trong một ngày bớt chi tiêu 500 đồng để dành cho con cái học tập. Hàng năm, mỗi gia đình có ít nhất 3 con gà, 1 tạ bí xanh, 50kg khoai sọ để góp vào quỹ khuyến học của Bản. Bình quân mỗi năm, mỗi gia đình ủng hộ gần 500.000 đồng, Quỹ khuyến học của Chi hội thu gần 46 triệu đồng. Quỹ khuyến học dùng để chi tặng học bổng cho học sinh nghèo vượt khó, khen thưởng học sinh giỏi”.

Trong 5 năm qua, quỹ đã hỗ trợ 27 em nghèo vượt khó học tập, 15 em có hoàn cảnh đặc biệt khó khăn, khen thưởng 21 lượt em học sinh giỏi, 9 em thi đậu cao đẳng, đại học và 28 hộ gia đình sản xuất giỏi, 59 gia đình có thành tích xuất sắc trong phong trào bảo vệ an ninh biên giới.

Với thánh tích đạt được, trong 5 năm qua, bản Phá Lõm được công nhận là Bản Văn hóa, đơn vị tiên tiến xuất sắc trong phong trào “Toàn dân bảo vệ an ninh Tổ Quốc”, năm nào cũng được bình xét là bản Khuyến học tiêu biểu, năm 2012 được Chủ tịch UBND huyện tặng giấy khen.

Anh Xồng Bá Nỏ cho biết thêm: Qua 5 năm chỉ đạo và xây dựng phong trào thi đua khuyến học, khuyến tài, Chi hội Khuyến học bản Phá Lõm rút ra một số bài học kinh nghiệm như: Chi bộ đảng đóng vai trò quan trọng và quyết định sự thành công của phong trào. Chi bộ đảng phải lãnh đạo, chỉ đạo tập trung, quyết liệt. Gia đình cán bộ, đảng viên phải thực sự gương mẫu trong học tập và lao động sản xuất.

Chi hội khuyến học tham mưu đắc lực cho chi bộ các chủ trương, biện pháp, giải pháp. Muốn vậy, cán bộ làm công tác khuyến học từ chi hội, đến các dòng họ phải thật sự tâm huyết, ham làm và biết việc; Chi hội phải có chương trình, kế hoạch công tác cụ thể, chi tiết cho từng năm, từng đợt thi đua và hướng dẫn đến từng dòng họ, từng gia đình. Xây dựng được tinh thần đoàn kết keo sơn giữa các dòng họ, các gia đình, để hiểu nhau, thương nhau, giúp đỡ lẫn nhau; phải tranh thủ sự ủng hộ cấp ủy, chính quyền địa phương, bộ đội biên phòng và nhà trường trong công tác vận động, tuyên truyền, phổ biến giáo dục và pháp luật, chủ trương của Đảng để mọi người dân hiểu và làm theo; phải vận động xây dựng cho được quỹ khuyến học khuyến tài, bằng cách làm phù hợp với đặc điểm lao động sản xuất của bà con trong bản, tạo niềm tin và sự hứng thú để mọi người tích cực ủng hộ quỹ khuyến học.

Bên cạnh đó, thường xuyên kiểm tra, đôn đốc các dòng họ, các gia đình thực hiện từng tiêu chí thi đua xây dựng gia đình hiếu hoc, dòng họ hiếu học, tham gia xây dựng bản Khuyến học; động viên tinh thần, thái độ học tập, lao động sản xuất của từng thành viên trong thôn bản kể cả người lớn và các cháu học sinh, phải thật sự quan tâm đến các gia đình, các cháu có hoàn cảnh khó khăn; làm tốt công tác thi đua, khen thưởng. Khen đúng người, đúng việc để khuyến khích toàn dân tham gia học tập, phát triển sản xuất, xóa đói giảm nghèo, tham gia bảo vệ biên giới quốc gia.

Nói về Khuyến học ở Phá Lõm, ông Vi Tân Hợi - phó Chủ tịch UBND huyện, Chủ tịch Hội khuyến học huyện Tương Dương cho biết: “Bản Phá Lõm là một trong những bản khó khăn ở vùng biên giới Việt - Lào, nhưng trong những năm qua tranh thủ sự ủng hộ của các chiến sỹ Bộ đội biên phòng cũng như lãnh đạo huyện,  bản Phá Lõm trở thành Chi hội khuyến học phát triển bậc nhất ở huyện và người dân bản có cách làm rất hay, phù hợp với thực tiễn cuộc sống hiện nay. Còn với huyện, trong những lần tuyên dương, chúng tôi đều nêu cao công tác Khuyến học ở bản Phá Lõm để các bản làng khác noi theo, học tập”.

Nguyễn Duy