Hướng nghiệp cho con thế nào trong kỷ nguyên AI?

Hướng nghiệp để làm những công việc chưa tồn tại

"60% các bạn sẽ làm việc trong những ngành nghề hiện nay chưa tồn tại", ông Gilles Mahe - CEO của XCL Education, tập đoàn giáo dục sở hữu hệ thống trường Quốc tế Việt Úc (VAS) và16 trường khác tại Singapore, Malaysia, Thái Lan nói trong một buổi chia sẻ với học sinh tại sự kiện "VAS Talk".

Số liệu về sự tác động của AI, đặc biệt là AI tạo sinh (GenAI) đến thị trường việc làm còn nhiều tranh cãi nhưng có một sự thật được đồng tình: "AI sẽ không thay thế bạn nhưng những người có thể dùng AI sẽ làm điều đó".

Vì vậy, người lao động ngày nay không chỉ cần nâng cấp kỹ năng để làm chủ thế giới do AI thúc đẩy mà còn phải theo kịp tốc độ thay đổi của ngành nghề để không bị lỗi thời. Tư vấn hướng nghiệp và trang bị cho giới trẻ những kỹ năng để thích nghi với sự thay đổi cũng trở thành điều không thể thiếu từ trên ghế nhà trường.

Trong bối cảnh nghề nghiệp thay đổi chóng mặt, sẽ là thách thức cho các bậc phụ huynh, thường có thế mạnh, hiểu biết chuyên sâu trong một số lĩnh vực, để cho con những tư vấn đầy đủ, chính xác.

Bên cạnh đó, khoảng cách thế hệ, sự ảnh hưởng của các nhân tố toàn cầu hóa… là những rào cản lớn. Do đó, để hướng nghiệp đúng, kịp thời, cần thiết có sự chung tay của cả gia đình, nhà trường.

Đây cũng là điều được trường Quốc tế Việt Úc đã và đang thực hiện từ năm 2017 tới nay, với chương trình "Tư vấn hướng nghiệp và chuẩn bị vào đại học" (University and Career Counseling Center - UCCC).

Ông Gilles Mahe khẳng định: "Nhà trường không thể chuẩn bị cho các bạn những kỹ năng của các ngành nghề chưa xuất hiện nhưng có thể đào tạo để các bạn trở thành những người sẵn sàng đón nhận các công việc đó".

Lộ trình hướng nghiệp tại VAS được xây dựng trên các nguyên lý khoa học, thực hiện xuyên suốt cho học sinh từ lớp 8-12, đảm bảo mỗi học sinh đều nhận được tư vấn cần thiết trước các cột mốc quan trọng.

Chương trình cung cấp các tư vấn thiết thực như qua khảo sát tính cách, thiên hướng nghề nghiệp, các buổi định hướng chung, tư vấn 1:1, tham quan trường đại học, hội thảo hướng nghiệp… Qua đó, học sinh được khám phá bản thân, xác định ngành học phù hợp với năng lực, nguyện vọng, từ đó có kế hoạch cụ thể để thực hiện mục tiêu. 

Từ khóa hướng nghiệp: sinh tồn, hạnh phúc, hữu ích, bền vững

Để hỗ trợ phụ huynh hướng nghiệp cho con, vừa qua, VAS tổ chức chuỗi 4 buổi hội thảo "Career Talk" cho học sinh và phụ huynh từ lớp 9-12, gồm: Lựa chọn điểm đến; Tiếp cận chuyên sâu ngành học mơ ước; Đồng hành cùng con chinh phục ngành nghề và trúng tuyển đại học mơ ước; Khám phá cuộc sống sinh viên.

Tại chương trình, tiến sĩ, giảng viên, huấn luyện viên tâm lý Vũ Phi Yên chia sẻ, hướng nghiệp nên bắt đầu với câu hỏi tại sao và con có khả năng sinh tồn, sống hạnh phúc, sống hữu ích với ngành nghề đó hay không.

Theo cô Yên, việc chọn ngành nghề có thể ảnh hưởng bởi nhiều yếu tố, như ký ức khi còn nhỏ, một bộ phim, cuốn sách, trò chơi yêu thích… Nếu ba mẹ đồng hành cùng con đủ lâu thì có thể dễ dàng nhận biết điều mà con thực sự yêu thích và phù hợp.

"Đặc biệt, ảnh hưởng của văn học, phim ảnh trong việc chọn nghề là rất lớn. Cha mẹ có thể cùng con xem phim, đọc sách để khám phá đam mê thực sự của con", cô Yên chia sẻ.

Về lo lắng con chọn sai ngành, cô Yên khẳng định: "Không có bước đi sai lầm nào thật sự là sai lầm nếu thái độ của chúng ta trong từng giai đoạn đều là toàn tâm toàn ý".

Diễn giả Hoàng Lam, nhà sáng lập và CEO Trung tâm Anh ngữ Du học Etest Vietnam, đại sứ danh dự bang Arkansas - Mỹ, bổ sung thêm từ khóa "bền vững". Đây là một trong những xu hướng trong ngành quản trị kinh doanh cũng như tất cả ngành nghề.

Cũng tại chương trình, diễn giả Hải Nhân, nhà sáng lập và CEO Geek UP cũng thông tin những số liệu ý nghĩa như: năng suất lao động của một nhân sự trong lĩnh vực công nghệ thông tin (CNTT) cao gấp 8 lần so với ngành khác và 2/3 sinh viên tốt nghiệp ngành CNTT hiện nay chưa sẵn sàng đi làm ngay.

Số liệu cho thấy một yếu tố để cân nhắc khi chọn ngành là giá trị đóng góp của ngành cho xã hội. Ngoài ra, học sinh cần tìm hiểu rõ nhu cầu của doanh nghiệp, các kỹ năng cần của mỗi ngành, từ đó có kế hoạch học tập và phát triển kỹ năng để trở thành những người lao động được doanh nghiệp chào đón.