Học trực tuyến nhưng phương pháp đánh giá như học trực tiếp

Nghiên cứu mới của các chuyên gia Đại học RMIT và Đại học Kinh tế TPHCM chỉ ra những nhu cầu cấp thiết của người học trực tuyến và gợi ý cách các trường đại học có thể xây dựng môi trường học tập trực tuyến hấp dẫn.

Theo Tiến sĩ Nguyễn Hoàng Thuận, Chủ nhiệm cấp cao bộ môn Kinh doanh Kỹ thuật số Đại học RMIT, đại dịch Covid-19 đã thay đổi mạnh mẽ nhiều hoạt động hằng ngày, bao gồm cả việc dạy và học.

"Học tập trực tuyến sẽ là một phần của bất kỳ nền giáo dục nào trong tương lai. Do đó, nghiên cứu của chúng tôi hướng tới cung cấp những hiểu biết sơ bộ về cách các tổ chức giáo dục có thể tạo ra môi trường học tập trực tuyến giàu tính hợp tác và thu hút người học", Tiến sĩ Thuận cho biết.

Bằng phương pháp phỏng vấn nhóm tập trung với tổng cộng 20 sinh viên bậc đại học, nghiên cứu đã tìm hiểu trải nghiệm và quan điểm của sinh viên về học tập trực tuyến, cũng như những hạn chế cần khắc phục trong tương lai.

Giảng viên cấp cao Đại học RMIT Tiến sĩ Phạm Công Hiệp chia sẻ rằng, ông và các đồng nghiệp đã áp dụng khung nghiên cứu phổ biến mang tên Community of Inquiry (tạm dịch: Cộng đồng khảo cứu), tập trung vào ba yếu tố của hiện diện trực tuyến: hiện diện người dạy, hiện diện nhận thức và hiện diện yếu tố xã hội.

- Hiện diện người dạy liên quan tới cách thiết kế bài dạy và điều phối các hoạt động học tập trực tuyến nhằm kết nối người học với người dạy và các tài liệu giảng dạy.

- Hiện diện nhận thức chú trọng vào kết nối bài giảng trực tuyến với những kiến thức sẵn có của người học, giúp người học kiến tạo thông tin và tri thức mới.

- Hiện diện yếu tố xã hội xoay quanh việc giúp người học trực tuyến kết nối với cả nhóm bằng cách tạo bối cảnh học tập tương tự như lớp học ngoài đời thật.

Nghiên cứu của nhóm chỉ ra rằng trong ba yếu tố hiện diện trực tuyến, sinh viên đánh giá cao tính đầy đủ của hiện diện người dạy, bao gồm cơ sở hạ tầng trực tuyến, hệ thống quản lý học tập và các phương thức giảng dạy trực tuyến khác nhau. Sinh viên cảm thấy hài lòng khi có thể tương tác liên tục và hai chiều với người dạy. Họ cũng nhận định rằng việc sử dụng hiệu quả và thường xuyên các công cụ truyền thông xã hội giữa giảng viên và sinh viên, và giữa sinh viên với nhau, là rất cần thiết cho quá trình học tập trực tuyến.

Liên quan tới hiện diện nhận thức, các bản thu hình bài giảng và lịch sử tin nhắn được lưu lại trong các phiên hỏi - đáp cho phép sinh viên xem lại nội dung sau lớp học. Đồng thời, sinh viên ở các trình độ học tập khác nhau cũng có thể nắm bắt kiến thức môn học tốt hơn.

Tuy nhiên, để đảm bảo chất lượng học tập, sinh viên nhận thấy bản thân cần tự nỗ lực hơn nữa,  bao gồm nâng cao ý thức tự thân tìm ra câu trả lời, làm bài tập về nhà và tổng hợp kiến thức.

Một quan sát đáng chú ý khác là mặc dù việc giảng dạy đã chuyển sang hình thức trực tuyến nhưng hầu hết các phương thức đánh giá vẫn giữ nguyên như khi học trực tiếp.

Theo nhóm nghiên cứu, cần phải xem xét lại toàn diện xem các trường đại học nên điều chỉnh cách thức đánh giá sinh viên ra sao cho phù hợp với nền tảng dạy và học đã thay đổi, cũng như các kỹ năng mới của cả sinh viên và giảng viên.

Song song với điều đó, nghiên cứu ghi nhận những phản ứng trái chiều về hiện diện xã hội trong học tập trực tuyến. Quy mô lớp học lớn và việc thiếu các mối quan hệ cá nhân được xác lập từ trước được coi là lý do chính của việc thiếu giao lưu trong lớp.

"Trong nghiên cứu của chúng tôi, những sinh viên không quen biết nhau sẽ gặp nhiều khó khăn hơn khi làm việc nhóm. Chúng tôi cũng nhận thấy một số cách kiểm tra/đánh giá không yêu cầu sinh viên hợp tác chặt chẽ với nhau, khiến nhu cầu xây dựng sự hiện diện xã hội khi học tập trực tuyến cũng giảm theo. Đây là lỗ hổng mà các giảng viên cần xem xét nghiêm túc", Tiến sĩ Thuận cho biết.

Tiến sĩ Hiệp nhận xét rằng, "tìm hiểu nhu cầu của người học và đánh giá hiệu quả của các nguồn lực có sẵn luôn là điều quan trọng trong duy trì chất lượng giảng dạy cao, dù trong giảng dạy trực tuyến hay trực tiếp".