GS Phan Huy Lê: Hội Sử học sẽ đối thoại với Bộ GD-ĐT

Tại buổi họp báo về công bố Quỹ Phát triển sử học Việt Nam, Giáo sư cho biết Hội khoa học Lich sử đang chuẩn bị buổi đối thoại với Bộ GD-ĐT về tình trạng học sử hiện nay?

Đó là một trong những chương trình giải quyết tình trạng dạy sử sa sút hiện nay của Hội Khoa học lịch sử chúng tôi dự kiến có rất nhiều giải pháp, trong đó có giải pháp quan trọng nhất là tổ chức Hội thảo mang tính chất chuyên gia cùng với những người có trách nhiệm là Bộ GD-ĐT và Viện khoa học giáo dục để nhìn nhận lại một cách thật khách quan tình trạng học Sử hiện nay, nguyên nhân từ đâu? Và đặc biệt tìm ra giải pháp trước mắt và giải pháp cơ bản để chấm dứt tình trạng học Sử hiện nay chuyển sang giai đoạn phát triển tốt đẹp hơn. Bên cạnh đó, chúng tôi tổ chức nhiều buổi giao lưu về sử học. Chúng tôi muốn đưa vấn đề này ra trước công luận để mọi người cùng chia sẻ trách nhiệm của mình và thúc đẩy việc học sử nhanh chóng hơn.

Theo giáo sư, giải pháp trước mắt cải thiện tình trạng học sử hiện nay là gì?

Trong lúc chờ đợi thay đổi cơ bản toàn diện thì không thể để tình trạng này kéo dài mãi. Trên thực tế, với kiến nghị của Hội Sử học và nhiều ngành khác, người có trách nhiệm dạy sử phổ thông cũng đã có cố gắng. Chúng tôi đánh giá cao các thầy giáo, cô giáo dạy sử đã cố gắng rất nhiều nhưng không thay đổi được bao nhiêu.

Hay như vừa rồi giảm tải trong sách giáo khoa, tôi thấy đó cũng chỉ là giải pháp trước mắt cải thiện phần nào đó thôi chứ chưa giải quyết triệt để, cơ bản. Dạy sử phổ thông phải giải quyết một cách cơ bản có hệ thống chứ không chỉ bằng giải pháp nhỏ giọt như thế này được.

Vậy đâu là giải pháp căn bản nhất để nâng cao chất lượng dạy – học môn sử, thưa giáo sư?

Theo ý kiến cá nhân tôi phải thay đổi nhận thức về môn Sử trên 2 phương diện cơ bản: Thứ nhất, là vị thế của môn Sử phổ thông phải coi như những môn học cơ bản trong trang bị kiến thức giáo dục bản lĩnh con người Việt Nam chứ không thể như hiện nay coi môn Sử là môn học tầm thường, năm thi năm không.

Thứ hai, là yêu cầu dạy học sử phổ thông nhằm mục tiêu gì? Theo tôi chương trình dạy sử hiện nay là của người lớn và tóm lược lại bắt các em học. Sự kiện la liệt, nặng nề, kiến thức khái quát chung chung. Yêu cầu nặng về tư duy, cao xa, mênh mông không hợp với tuổi trẻ. Trong khi đó những cái bình dị nhưng cực kỳ cơ bản và có tính chất nền tảng là trước hết phải làm cho các em yêu môn sử thì mới đến yêu kiến thức môn sử thì lại không quan tâm. Do vậy, yêu cầu về dạy môn sử phải thay đổi cơ bản chứ không để như hiện nay được.

Thực trạng sa sút về dạy - học sử đã kéo dài nhiều năm. Vậy Hội khoa học lịch sử đã có những động thái nào để ngành GD-ĐT thay đổi?

Chúng tôi cũng đã nói nhiều rồi. Chúng tôi quan niệm, tình trạng dạy sử phổ thông ngày càng xa sút trong đó có trách nhiệm của các nhà sử học. Chúng tôi tự coi đây là phần trách nhiệm của mình cho nên đã có nhiều đóng góp tích cực.

Chúng tôi đã có 2 hội thảo lớn về tình trạng học sử và thường xuyên góp ý kiến, thậm chí cử 2 chuyên gia trong Hội là GS Đinh Xuân Lâm và GS Vũ Dương Ninh thay mặt Hội thường xuyên theo dõi tình hình dạy sử ở phổ thông và góp ý kiến thường xuyên cho Viện khoa học giáo dục. Tình trạng dạy sử ngày càng xấu đi, chậm khắc phục trong đó có một phần trách nhiệm của Hội lịch sử chúng tôi nhưng trách nhiệm chính vẫn là Bộ GD-ĐT.

Những góp ý của Hội sử học, Bộ GD-ĐT tiếp thu như thế nào thưa giáo sư?

Nói chung là Bộ vẫn tiếp thu nhưng thay đổi chậm quá nhưng tôi có phần thông cảm vì căn bệnh này không phải vài vết thương nhỏ mà nó nằm trong hệ thống. Môn sử không thể tách ra khỏi hệ thống giáo dục hiện nay được. Cho nên tôi mừng là Nghị Quyết ĐH XI lần này đưa ra một điểm là đổi mới toàn diện căn bản toàn diện giáo dục. Chúng ta thực sự đã đến lúc phải có cuộc cải cách toàn diện về giáo dục để phát triển đất nước.

Để giáo dục chậm trễ cực kỳ nguy hại vì đây là nguồn đào tạo nhân lực trước yêu cầu CNH – HĐH, hội nhập quốc tế của đất nước mà coi nhẹ giáo dục và tiến hành chậm trễ không đạt yêu cầu về chất lượng thì ảnh hưởng đến toàn bộ sự phát triển.

Theo giáo sư trong đổi mới căn bản toàn diện giáo dục thì cần nhấn mạnh đến yếu tố nào nhất?

Nếu nói giáo dục thì nhiều vấn đề nhưng vấn đề cơ bản nhất là vấn đề nhận thức mà nhiều người gọi là triết lý giáo dục. Cần xác lập lại một cách rõ ràng, giáo dục cần mục tiêu như thế nào? Từng lứa tuổi như thế nào? Để từ đó hoạch định chương trình, kế hoạch đào tạo từng cấp độ như thế nào trong hệ thống giáo dục quốc dân.

Bộ GD-ĐT cần tổ chức nhiều hội thảo chuyên gia để nghe ngóng ý kiến đầy đủ của các chuyên gia giáo dục, nhà khoa học trên từng lĩnh vực, tôi tin rằng trí tuệ Việt Nam có đầy đủ khả năng để đưa ra giải pháp căn bản và có hiệu lực, chấm dứt tình trạng giáo dục hiện nay và đưa giáo dục bước sang giai đoạn mới thực sự đáp ứng yêu cầu sự phát triển của đất nước.

Xin cảm ơn giáo sư!

Hồng Hạnh