GS Nguyễn Văn Minh: "Dạy học là một thiên chức đạo đức"

Đó là chia sẻ của GS.TS Nguyễn Văn Minh, Hiệu trưởng trường ĐH Sư phạm Hà Nội tại Lễ Mít tinh kỷ niệm 38 năm Ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11/2020.

Giáo dục là mở ra cánh cửa bên ngoài, để định vị được mình

Phát biểu tại buổi lễ, GS Nguyễn Văn Minh bày tỏ: "Mấy ngày nay, trên các báo đài, trên những trang mạng, trên facebook đã có hàng vạn lời tốt đẹp, lời chúc của đồng nghiệp, của bạn bè, của học trò đến với chúng ta. Điều đó phần nào làm chúng ta ấm lòng.

Tôi chợt nghĩ, lẽ ra điều đó phải dành cho đồng nghiệp chúng ta đang ngày đêm đối mặt với bao gian khó, cả với cô đơn, cả với trống trải theo cả nghĩa đen và nghĩa bóng nơi biên ải xa xôi, nơi bản làng heo hút, và cả những nơi phồn hoa đô hội mà trong lớp học chật chội có cả hơn 50 em đang phải chen nhau.

Tôi nghĩ về những hình ảnh ám ảnh trong tôi về những mái trường tốc mái, những đống sách vở vùi dưới lớp bùn đất sau mùa sạt lở, đến cảnh ngập ngụa giữa mênh mông biển nước của các ngôi nhà và từng đôi mắt thất thần của bà con đến như vô vọng".

GS Minh cho rằng, giáo dục là khơi lên tình yêu quê hương đất nước như một bản năng của mỗi con người và dám xả thân vì những điều cao cả.

Giáo dục để mỗi người không còn cam chịu, tự vươn lên và hỗ trợ nhau đứng dậy. Giáo dục để phát triển vững bền và bảo đảm an sinh xã hội, để bình đẳng là quyền được hưởng của mỗi người.

Giáo dục là để làm khắc cốt ghi tâm những mạch ngầm trong muôn đời dân tộc, để bản sắc là cuộc sống mỗi ngày, để là hồng cầu trong từng huyết quản, để mai ngày con cháu chúng ta không phải đi tìm trong tự điển, không phải đi tìm trong kho tàng chuyện cổ xa xưa.

Giáo dục là ươm mầm khát vọng, những ước mơ chân chính cho đời.

Giáo dục là bồi đắp lòng biết ơn trong mỗi người con đất Việt, để trân quý hôm nay và hành động ngày mai.

Giáo dục là mở ra cánh cửa bên ngoài, để định vị được mình, định vị được đất nước để dám dấn thân cho những điều tốt đẹp.

"Chúng ta đã đi theo nghề giáo. Dạy học là một thiên chức đạo đức. Từ ngàn đời nay, người thầy luôn được tôn trọng. Trong những biến động của xã hội, có lúc này, lúc khác, nơi này nơi khác, đã làm cho chúng ta tâm tư. Thiên chức cao quý nhưng quá đỗi gian nan, chúng ta phải đối diện với nhiều thứ, nhiều chiều, để rồi trăn trở" - GS Minh chia sẻ.

Dạy học không phải là một nghề thuần túy

Hiệu trưởng trường ĐH Sư phạm Hà Nội cho biết, trong quan niệm xã hội có lúc chưa thật tích cực khi nhìn nhận về giáo dục, về học vấn và hệ quả là lăng kính về người thầy không như những gì thật cao đẹp. Cũng có lúc một bộ phận đánh đồng công việc dạy học với công việc kiếm sống thông thường, hãy nhớ rằng nó không chỉ là một nghề thuần túy.

Nếu như vậy, chắc chẳng có ai nguyện hiến dâng tuổi thanh xuân của mình cho trẻ nơi vùng biên ải, nơi thăm thẳm núi rừng thưa thớt bóng người, nơi hải đảo trùng khơi quanh sóng vỗ.

Dạy học là một thiên chức đạo đức, vì nó cố gắng phát triển không chỉ sự hiểu biết, mà còn là sự tận tụy trong phụng sự, định hình không chỉ tri thức mà cả ý chí, nuôi dưỡng cả trí tuệ và tâm hồn. Nó là thiên hướng chứ không thuần túy làm công ăn lương. Dạy học là tạo dựng tương lai.

Vị hiệu trưởng nhấn mạnh, đừng quên rằng, những gì đang diễn ra trong lớp học, trên giảng đường hôm nay, dù có ít ỏi chăng nữa, thì nó mang tính quyết định, vì xã hội ngày mai được định hình từ những sự kiện đang diễn ra trong trường học ngày hôm nay.  

Không thể chối cãi rằng, đất nước nào đầu tư đúng mức cho giáo dục, người thầy được tôn trọng thì không chỉ tiến bộ trong hiện tại mà đó là nền tảng cho phát triển của tương lai. Nơi nào người thầy được tôn trọng thì ở đó xã hội văn minh.

"Sự bền vững muôn đời của một đất nước là từ giáo dục và cách giáo dục" - GS Minh nhấn mạnh.

Hiệu trưởng trường ĐH Sư phạm Hà Nội cho rằng, giáo dục, nhất là giáo dục phổ thông cần có một quan niệm đúng đắn. Đừng để cho giáo dục chuyển một nền học vấn sang tìm kiếm việc làm một cách thuần túy.

Đừng để kiến thức trở thành hàng hóa, một sản phẩm để mua bán và sử dụng. Sự tầm thường hóa này sẽ dẫn đến quan niệm lệch lạc về người thầy, về những chuẩn mực chân chính của xã hội và là gốc rễ của những suy đồi trong đạo đức.

Đừng quá coi trọng kỹ năng mà quên rằng giáo dục để mỗi người tự soi sáng bản thân để tiến bộ. Khi chỉ nhăm nhăm tập trung đào tạo nghề nghiệp để mỗi người không biết gì ngoài địa hạt của mình thì quả thật thiếu sót.

"Giáo dục để tạo ra một con người toàn diện và có khả năng phát triển thiên hướng bản thân, chứ không phải tạo ra con người phiến diện. Đại học phải tạo ra một những con người có đầu óc khai phóng nhưng có khả năng làm việc chuyên nghiệp. Đây là một sự cấp tiến chứ không phải là hoài cổ.

Biết rằng, những mỹ từ cao nhã về người thầy không phải đúng cho tất cả, không phải người thầy nào cũng là ngôi sao sáng, nhưng tổng thể họ đã dành thời gian, tâm thức, trí tuệ và tình yêu thương, thậm chí cả mạng sống của mình cho các thế hệ học trò" - GS Minh nói.

Chọn nghề dạy học là đã chọn yêu thương và tiến bộ.

GS Nguyễn Văn Minh cho rằng, chỉ khi đủ để yêu thương thì con người mới biết tha thứ, chỉ khi có được cảm thông thì con người mới có khả năng cảm hóa. Làm cho người khác tốt hơn, tiến bộ hơn để xã hội văn minh hơn thì có gì hơn thế. Chúng ta có quyền tự hào một cách chính đáng về nghề nghiệp của mình.

Chúng ta tự hào về mái trường này, không phải vì riêng chúng ta mà mỗi khi đến các cơ sở giáo dục, người ta luôn dành sự ngưỡng mộ đối với sinh viên của Nhà trường đã đào tạo.

Chúng ta tự hào và tri ân các thế hệ nhà giáo, cán bộ Nhà trường đã dày công vun đắp để có như ngày hôm nay.

Giáo dục đang đổi mới, giáo dục đang đòi hỏi rất nhiều, và trọng trách lớn lao đặt ra với chúng ta, cả thầy và trò Nhà trường.

Muốn vượt qua, ngoài nỗ lực tự thân, nhà trường phải thay đổi. Phải tạo bước chuyển căn bản trong nhận thức về người thầy. Không thể áp những qui chuẩn hành chính thông thường đối với thầy cô, phải coi đây là lao động đặc biệt. Trong Nhà trường này, tập trung 2 nhân tố quan trọng nhất đó là thầy cô và sinh viên.

Mọi quyết sách, mọi qui định, mọi quyền lợi, mọi tôn vinh trước hết phải đặt 2 lên tố này lên đầu. Phải chuyển căn bản sang quản trị thay vì quản lý hành chính thông thường. Không chăm lo cho nhân lực là thiếu sót trầm trọng.

Chúng ta đang đối diện với thách thức, khó khăn nhưng với ý chí, quyết tâm và đưa ra được giải pháp, chúng ta sẽ vượt qua được.

“Nhân ngày Nhà giáo Việt Nam, chúng ta nhắc nhau rằng, trong mọi hoàn cảnh, hãy giữ tâm sáng, chí bền và hành động chân chính. Vì rằng, ai sẽ là người làm thay đổi nền giáo dục, nếu không phải bắt đầu từ chúng ta”- GS Minh nhấn mạnh.