Du học: Đường thẳng và đường vòng?

Nói về chủ đề du học, hầu hết các bạn trẻ Việt Nam đều thích đi Mĩ - Anh - Tây Âu. Tuỳ thuộc bạn là ai (có điều kiện kinh tế không, năng lực cá nhân tương quan ra sao,...) sẽ có nhiều lựa chọn trong mục tiêu ngắn - dài hạn khác nhau.

Nhưng nói chung đi du học giờ cũng có nhiều cách tính toán. Mà nổi lên thì cũng không nhất thiết phải đi đường thẳng, từ Việt Nam -> Đại học top ở Mĩ - tuyến đường này phải cạnh tranh rất nhiều về hồ sơ học tập cũng như tiền.

Apply Đại học còn ổn vì bằng Phổ thông Việt Nam được recognised (công nhận), học sinh phổ thông Việt Nam (cũng như các anh da vàng Đông Á) có tiếng là chăm học và được dạy nhiều kiến thức ở bậc phổ thông hơn so với đa số các học sinh phổ thông phương Tây. Với các bạn apply du học bậc sau ĐH (thạc sĩ, tiến sĩ) ở Mĩ hay Tây Âu, mà cầm bằng đại học Việt Nam, nhất là với ai mà học cả thạc sĩ trong nước nữa, thì quả thực là… hơi khó (trừ trường hợp xin Học bổng Chính phủ hoặc liên doanh Nhà nước, cái này mình không bàn ở đây).

Những bạn ở Việt Nam mà xuất sắc cả ngoại ngữ lẫn chuyên môn thì mình tin là họ đã rõ con đường và sẽ tự tin đi đường thẳng.

Nhóm còn lại là những bạn “chưa kịp” xuất sắc ở thời điểm đó, có thể là có nhiều bối rối về tương lai du học.

Thay vì đường thẳng, các bạn có thể đi những con đường vòng.

Với các bạn muốn học ĐH bên Mĩ, có thể nghĩ đến việc học các trường Community College (Cao đẳng cộng đồng) 2 năm, cố gắng đạt thành tích top đầu các trường này (mình nghĩ, khá dễ với học sinh Việt Nam) sẽ có điều kiện xét tuyển vào các ĐH của bang đó, tuỳ trường. Đây được coi là hình thức giống Liên Thông Cao đăng - Đại học ở Việt Nam. Mình cho là rất hay, kể cả học tự túc Cao đẳng cộng đồng thì chi phí cũng rất rẻ.

Các bạn muốn đi học thạc sĩ/ tiến sĩ ở các quốc gia, đại học lớn mà chỉ có bằng ĐH/Ths ở Việt Nam (và cũng “chưa kịp” xuất sắc) - mà lại không muốn hoặc không thể đi học theo diện ngoại giao/Chính phủ, có thể đi đường vòng: Vietnam -> 1 nền giáo dục trong khu vực châu Á (Malaysia, Thailand, Ấn Độ,...) -> Mĩ hoặc Tây Âu.

Ví dụ từ Việt Nam -> Ấn độ học Thạc sĩ IT 2 năm, nâng cao cả ngoại ngữ lẫn chuyên môn. Sau đó tấm bằng Ấn Độ kết hợp chuyên môn có thể apply đi Âu Mĩ "thả ga", chỉ tuỳ thuộc vào năng lực của bạn.

Có bằng cấp được recognised/accredited (công nhận/ tín nhiệm) là nỗi đau đầu. Đi đường vòng cũng không quá tệ. Mình biết có anh thích Mĩ lắm, nhưng khi đó ví nhiều lí do, hồ sơ chưa đủ mạnh nên xin đi học ở Malaysia. Học thạc sĩ có 1 thầy hướng dẫn luận văn quý, sau đó thầy này được 1 trường bên Mĩ phong giáo sư, thế là kéo luôn trò cưng qua Mĩ làm tiếp PhD (tiến sĩ), giờ ở Mĩ luôn.

Đó, đường vòng, nếu quyết tâm thì nó vẫn là quá trình phát triển của bạn, đừng quá đặt nặng vấn đề: phải thế này/thế kia... nếu như bạn chưa đủ các "yếu tố”, các "nguồn lực cơ bản" (tri thức, tiền, quan hệ).

Mình chia sẻ tóm lược hai con đường để du học ở các nước có nền giáo dục cao ở châu Âu nhưng không hàm ý nói rằng: học ở Việt Nam hay bằng ĐH Việt Nam thì 100% không thể apply thành công. Chỉ nói rằng: bằng cấp Việt Nam có thể có thể bất lợi hơn trong hồ sơ. Những bạn nào giỏi, thì đã tự làm mạnh kiến thức và các kĩ năng khác (ngoại ngữ...) apply đường thẳng hết rồi.

Những bạn nào “chưa kịp giỏi”, hay mình dùng từ các nguồn lực chưa đủ, thì thay vì ngồi chờ thời cơ, có thể nghĩ thêm phương án đường vòng.

Lê Nam

(Nghiên cứu sinh tiến sĩ tại Đại học Dublin, Ireland)