Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ: "Cơ quan chủ quản không được can thiệp vào hoạt động trường đại học"

Đó là nhấn mạnh của Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ khi trao đổi với báo chí bên lề Hội nghị triển khai Nghị định 99, quy định chi tiết và hướng dẫn thi hành một số điều của Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục đại học (Luật 34) ngày 6/1.

Theo Bộ trưởng Bộ GD&ĐT Phùng Xuân Nhạ, hồn cốt của Luật số 34 và Nghị định 99 nhấn mạnh về thực quyền của Hội đồng trường. Khi thực hiện tự chủ, Hội đồng trường phải là cơ quan đại diện của cơ quan chủ quản, chịu trách nhiệm toàn diện về hoạt động của trường, tránh tình trạng hiệu trưởng hoặc một số đơn vị trong nhà trường lạm quyền. Tự chủ phải gắn với giải trình công khai, minh bạch và chịu trách nhiệm của người đứng đầu”.

Chủ tịch Hội đồng trường phải là người chuyên trách, không kiêm nhiệm

Bộ trưởng Nhạ cho rằng, muốn thực quyền, các bên liên quan phải thống nhất và nâng cao nhận thức. Hội đồng trường trước kia có thể hình thức nhưng hiện tại phải có thực quyền. Do vậy, không chỉ Bộ GD&ĐT thực hiện mà chính các cơ quan chủ quản của các trường cũng phải thay đổi nhận thức. Không can thiệp hành chính mà để hội đồng trường thực sự phải đủ mạnh, đủ quyền.

Điều kiện đầu tiên để nâng cao nhận thức, thống nhất hành động của các bên liên quan thì  hiệu trưởng phải nhìn nhận khác đi, chủ tịch hội đồng trường phải có vai trò, quyết định những quyết sách lớn, chứ không phải đơn vị thông qua của hiệu trưởng. Có thể nói đây là cuộc cách mạng trong nhận thức và quyết tâm thực hiện thiết chế này.

Theo Bộ trưởng Nhạ, việc lựa chọn thành viên của hội đồng trường bên ngoài phải rất kỹ, chọn những người am hiểu, tâm huyết, có trách nhiệm tham gia hội đồng trường. Họ phải là người có bản lĩnh, có trách nhiệm và quyền hạn của mình để từ đó mới bầu ra chủ tịch hội đồng trường.

Chủ tịch Hội đồng trường chuyên trách phải là người đủ năng lực và trách nhiệm. Trong Luật 34 và Nghị định 99 đã quy đỉnh rõ, Chủ tịch hội đồng trường phải chuyên trách, không kiêm nhiệm và phải có trách nhiệm cao.

Chủ tịch, Bí thư kiêm Hội đồng trường

Bộ trưởng Nhạ cho biết, theo tinh thần của Nghị quyết 19 Trung ương, Chủ tịch, Bí thư Đảng ủy trường  kiêm chủ tịch Hội đồng trường. Trong trường công lập, người cao nhất là Bí thư đảng ủy, kiêm chủ tịch hội đồng trường. Thiết chế này đã có sự chỉ đạo rất lớn của đảng. Đây là điểm nhấn trong quy định về hội đồng trường.

Chính vì vậy, để hội đồng trường có thực quyền, phải xây dựng quy chế tổ chức hoạt động hội đồng trường theo đúng quy định của luật. Căn cứ vào quy chế, các bên liên quan tham gia giám sát và chịu trách nhiệm về các quy chế đó. Đồng thời, nâng cao năng lực quản trị cho hội đồng trường. Cần được bồi dưỡng, am hiểu về quản trị đại học, có năng lực tư vấn thì thành viên hội đồng trường mới có những quyết sách đúng và trúng. Vấn đề này cần phải thực hiện quyết liệt.

“Đây là thách thức lớn, các hiệu trưởng, các nhà trường có dám bước qua bởi quyền quyết định những vấn đề lớn là chủ tịch hội đồng trường, không phải hiệu trưởng và phải theo cơ chế tập thể, dân chủ, công khai, giám sát.  Tự chủ không chỉ đối với các nhà trường mà phải tự chủ sâu đến từng đơn vị, mà tự chủ đến từng cán bộ, viên chức, các nhà khoa học.. nhưng đồng thời phải gắn với trách nhiệm để từng thành viên thấm nhuần tự chủ mới thành công” – Bộ trưởng Nhạ chia sẻ.

Các trường đại học kém sẽ bị đào thải

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho biết, tới đây, Bộ GD&ĐT tham mưu cho Chính phủ ban hành nghị định sửa đổi một số điều của Nghị định 138 về xử phạt hành chính các trường và đơn vị vi phạm quy định trong quản lý chất lượng đào tạo.

Bên cạnh đó, Bộ GD&ĐT đang thực hiện rà soát, xây dựng các văn bản liên quan quy chế đào tạo theo tinh thần của Luật 34 và Nghị định 99; Quy chế tuyển sinh theo tinh thần tự chủ gắn trách hiệm giải trình; quy chế quản lý đại học; đào tạo đại học, thạc sĩ và tiến sĩ.

Bốn quy chế đào tạo này sẽ được rà soát và tích hợp hợp lý và mạnh dạn bỏ những quy định có tính chất hành chính, để tạo nên hệ thống hành lang pháp lý mạch lạc từ luật GDĐH đến Nghị định hướng dẫn và các thông tư… theo hướng bớt quy định hành chính và quy định cho từng vấn đề một.

“Giáo dục đại học sẽ có một hành lang pháp lý mạch lạc, thông suốt từ luật cho đến thông tư để siết chặt chất lượng. Suy cho cùng, chất lượng là tiêu chí, là cái đích các trường đại học cần hướng tới. Trách nhiệm của Bộ GD&ĐT cần tạo luật chơi, giám sát, công khai, xử phạt mạnh đơn vị thực hiện sai.

Khuyến khích và tạo điều kiện cho đơn vị thực hiện tốt để có sự cạnh tranh minh bạch và bình đẳng. Trường đại học chất lượng kém sẽ tự bị thị trường đào thải hoặc bắt buộc phải đổi mới” – Bộ trưởng Nhạ nhấn mạnh.

Công khai giải trình

Bộ trưởng Phùng Xuân Nhạ cho biết, Luật sửa đổi, bổ sung một số điều của Luật Giáo dục Đại học  và Nghị định 99 quy định chi tiết, hướng dẫn luật này đều mở rộng quyền tự chủ cho các cơ sở giáo dục đại học rất cao nhưng phải rất gắn trách nhiệm với giải trình.

Trách nhiệm giải trình ở đây, trước hết là phải thực hiện các  huẩn, như chuẩn giáo viên, các quy định về chuẩn đảm bảo chất lượng đào tạo (chuẩn chương trình). Trong chuẩn chương trình có chuẩn đầu ra tối thiểu, đạt ở mức cao và phải đạt kiểm định ở mức cụ thể và các điều kiện đảm bảo chất lượng của chương trình đào tạo.

Bộ trưởng Nhạ yêu cầu, các chuẩn này phải được công khai minh bạch qua các cơ sở dữ liệu. Đây là một trong những giải pháp quan trọng để các trường đại học, các đại học phải tuân thủ.

"Bộ GD&ĐT tăng cường kiểm định và kiểm tra giám sát các cơ sở giáo dục đào tạo thực hiện chuẩn chất lượng và điều kiện đảm bảo chất lượng, để công khai cho xã hội. Đặc biệt, phụ huynh và học sinh được biết trường nào chất lượng thật, năng lực đến đâu và trường nào chất lượng không đảm bảo, trên cơ sở đó mọi người sẽ lựa chọn chính xác" - Bộ trưởng Nhạ cho hay.

Hồng Hạnh

Clip: Kim Hiền