Từng ác cảm với Hollywood

Hơn 6 năm đã qua kể từ khi nhà văn Mỹ gốc Italia, Mario Puzo, qua đời vì bệnh tim tại nhà riêng ở Long Island ngày 2/7/1999, thọ 79 tuổi. Ông là tác giả của cuốn tiểu thuyết Bố già lừng danh thế giới, từng được đạo diễn nổi tiếng Francis Coppola chuyển thể thành phim vào đầu những năm 1970. Ít ai biết rằng, cho tới cuối đời mình, nhà văn rất được Hollywood cưng chiều luôn cảm thấy thất vọng về "kinh đô điện ảnh" Mỹ.

Bố già từng là cuốn tiểu thuyết bán chạy nhất hành tinh (21 triệu bản), chỉ đứng sau Cuốn theo chiều gió. Mafia đã trở thành chủ đề ám ảnh  Puzo gần như suốt đời. Những cố gắng nghệ thuật của ông nhằm cứu ngòi bút thoát khỏi cái thế giới bị "giam hãm" ở đảo Sicily đều đã thất bại. Phần lớn những cuốn sách mà ông viết về những chủ đề khác mafia đều "không một tiếng vang", mặc dù theo lời Puzo, chính cuốn The Fortunate Pilgrim mà ông đã cho ra mắt độc giả  trước Bố già mới chắc chắn là tác phẩm văn học hay nhất của đời ông.

Năm 1996, Puzo trở lại văn đàn Mỹ với tiểu thuyết Bố già cuối cùng viết về một gia đình Mỹ gốc Italia có tham vọng thâu tóm Hollywood. Thế nhưng, những âm mưu xấu xa lại bị chôn vùi dưới những thứ còn xấu xa hơn nữa. Trước lúc qua đời, ông đã kịp hoàn thành tập sách nữa về mafia, đó là tiểu thuyết Luật Omerta mà một năm sau (2000) mới được phát hành.

Puzo từng nghèo khổ trước Bố già. Ông sinh ngày 15/10/1920 trong một gia đình người Italia nhập cư vào Mỹ. Bố mẹ ông hoàn toàn mù chữ. Tuổi thơ của cậu bé Mario trôi qua giữa những tầng lớp sống dưới đáy xã hội New York. Chỉ  lòng say mê văn học mới có thể giúp cho Puzo vượt lên trên hoàn cảnh của mình. Ông đọc rất nhiều sách. Về sau, ông kể lại: "Tôi đã đọc Bà Bovary của nhà văn Pháp Gustave Flaubert bốn lần. Tôi đã thuộc làu tác phẩm của Simone de Beauvoir, còn Dostoyevsky thì đã làm đảo lộn đời tôi...".

Bố già đã giúp Puzo trở nên giầu có. Đích thân ông đã viết kịch bản cho cả ba tập phim Bố già. Khi trả lời những câu hỏi tò mò về bí quyết làm giầu của mình, Puzo tươi cười đáp như không: "Làm thế nào để tôi kiếm được hàng triệu đôla ư? Tôi nằm dài trên ghế sô pha và nhìn lên mái nhà. Cảnh này có thể tiếp diễn hàng tháng ròng. Rồi, một ngày nào đó, tôi bật dậy và đánh máy liền một mạch 700 trang liền".

Quan điểm hành xử của ông nghe như đơn giản: "Tôi là một nông dân Italia. Tôi làm theo nguyên tắc, nếu một cái gì không sinh ra tiền thì nó không có giá trị! Tôi biết tôi là một người kể chuyện rất giỏi... Thế thì tại sao tôi lại phải từ chối khả năng đó? Biết kể một câu chuyện còn quan trọng hơn là có một phong cách..."

Cả công chúng lẫn các nhà phê bình văn học đều phải công nhận rằng, Puzo đã miêu tả thế giới mafia tuyệt vời đến nỗi, thậm chí có người nghi ngờ rằng, ông là "tay trong" của thế giới ngầm này.

Sau thắng lợi vang dội của Bố già năm 1971, ông phần nào bị cô lập. Thật sai lầm! Nhưng những lời đồn đại bao giờ cũng có lớp da dầy. Bản thân Puzo thì hiểu ra một điều, ông chỉ giỏi viết khi nói về gangster Mỹ gốc Italia. Trong Bố già cuối cùng, ông kể cho chúng ta nghe về những mối liên hệ của gia đình Clericuzio giữa Hollywood và Las Vegas, hai địa điểm mà ông biết rất rõ. Tại thủ phủ của cờ bạc, ông từng nhiều lần mất cả gia sản và một bận suýt bỏ mạng vì tai biến mạch máu não năm 1992.

Trong vòng ba bốn năm trước lúc qua đời, nhà văn hầu như chỉ bó mình lại tại ngôi nhà riêng ở Long Island. Có cảm giác như ông không còn mấy thích thú cái thế giới kinh doanh nghệ thuật nặng mùi kim tiền từng đưa ông lên giầu sang và danh tiếng.

Ông đặc biệt ác cảm với "kinh đô điện ảnh Mỹ". Có lần, Puzo thổ lộ: "Điều làm mê hoặc tôi ở Hollywood là, người ta bịp bợm một cách hoàn toàn hợp pháp. Những bản hợp đồng hết sức khôn khéo. Những con người cực kỳ hấp dẫn, đôi khi còn hết sức hóm hỉnh, nhưng họ không có lấy một lời, một ý nghĩ danh dự nào. Sau Bố già, tôi đã viết Động đất. Bộ phim thành công rực rỡ. Nhưng tôi đã phải hao tâm tổn trí nặng nề mới đòi lại được tỉ lệ phần trăm của mình. Chuyện tương tự đã xảy ra với tất cả các bộ phim của tôi, trừ Bố già. Tôi bảo đảm với bạn rằng, nếu tôi thuộc băng đảng mafia, hẳn tôi đã sát hại một nửa Hollywood. Tại đó, cách duy nhất để giành lấy phần của mình là đến với một khẩu súng!".

Lý giải về việc, tại sao Hollywood bạc bẽo đến vậy mà ông gần như "duyên nợ" suốt đời với mảnh đất này, Puzo nói: "Đơn giản là vì họ hứa hẹn dành cho tôi vô khối tiền, nhiều đến mức tôi không còn đủ can đảm để từ chối. Còn có một lý do nào nữa để viết, nếu không phải vì tiền? Tôi không phải là kẻ tự phụ đến mức cho mình là thiên tài và cuốn sách nào của tôi cũng đáng quí như Anh em nhà Karamazov của Dostoyevsky. Viết là một công việc nặng nhọc. Cho dù là viết một cuốn sách dở đi chăng nữa..."

Người duy nhất trong làng điện ảnh được Puzo yêu quý là đạo diễn Coppola. Ông nói: "Nói chung, thương nhân ở Las Vegas hay New York còn có đạo đức và biết điều hơn hầu hết các ông bà chủ studio. Một người duy nhất tôi coi trọng trong nghề này là Coppola... Nói thế thôi chứ nếu tôi được bắt đầu lại cuộc đời, tôi sẽ làm người viết kịch bản ở Hollywood. Bầu không khí trang nhã, cuộc sống thì dễ dàng, phụ nữ thì xinh đẹp và người ta trả một tấn tiền cho anh vì những việc lặt vặt...". Thực hóm hỉnh và chua cay.

Theo Phạm Hạnh

Công An Nhân Dân