Đặc sắc hội hát bả trạo Quảng Điền

Thứ ba, 22/05/2012 - 05:41

(Dân trí) - Trong lễ tế bà Tơ - người đàn bà có công cứu chúa Nguyễn khi vượt phá Tam Giang tại huyện Quảng Điền, tỉnh Thừa Thiên Huế ngày 18/5 vừa qua, đã diễn ra hội hát bả trạo đặc sắc của ngư dân ở đây nhằm cầu trời yên bể lặng, tôm cá đầy khoang.

Hát bả trạo là hình thức hát có kết hợp múa, diễn xướng (bả: nắm chắc, trạo: mái chèo) do ngư dân các tỉnh miền Trung từ lâu đời nay sáng tác ra để biểu diễn trong những ngày hội làng, lễ rước cá Ông (cá voi) hay lễ tế những vị thần, người có công khai canh khai khẩn hay truyền nghề sông nước cho làng.

Tại lễ tế bà Tơ tại thôn Bác Vọng Đông, xã Quảng Phú, huyện Quảng Điền diễn ra ngày 18/5 vừa qua (đây là lần đầu tiên huyện đưa lễ tế với nhiều phần nghi thức trang nghiêm cộng với phần hội sôi nổi vào chương trình tổng lễ hội “Sóng nước Tam Giang” tổ chức lần 2 nhằm quảng bá du lịch địa phương), một hội hát bả trạo sinh động tại bãi đất trước miếu bà Tơ đã tái hiện lại những nét văn hóa truyền thống của làng thời xa xưa.

Hát bả trạo Quảng Điền

Toàn bộ đoàn hát phải là đàn ông và cũng là người dân trong làng. Dẫn đầu đoàn hát là tổng mũi (người chỉ huy thuyền hay thuyền trưởng), tiếp đến là tổng khoang (người trông coi mọi việc trên thuyền) và tổng lái (người lái thuyền). 3 người này dẫn theo đám bạn chèo chia làm 2 bên trái phải, mỗi bên 8 người.

Tổng mũi mặc áo vàng quần xanh, đầu chít khăn đỏ, tay cầm cặp sênh gỗ để gõ nhịp. Tổng khoang mặc như tổng mũi, tay cầm gàu tát nước. Tổng lái mặc áo dài xanh, tay cầm một mái chèo dài hơn 2 mét. Tùy theo địa phương mà trang phục sẽ có sự thay đổi, nhưng các dụng cụ như sênh, gàu tát nước và mái chèo thì bắt buộc phải giống nhau.

Đầu tiên, 8 bạn chèo cầm mái chèo dựng đứng lên trời tiến ra bãi đất trước miếu, 8 bạn còn lại tiếp tục tiến ra. Hai hàng 16 người đi song song, khi nghe tiếng sênh liền đi nhập lại với nhau, rồi tách thành vòng tròn và lại chia làm 2 bên theo hình chữ V.

Lúc này, đoàn hát có hình dáng một con thuyền chuẩn bị tiến ra biển. Tổng mũi cầm sênh hướng về bạn chèo để gõ nhịp, lập tức 16 bạn chèo cầm mái chèo và làm động tác chèo rất điệu nghệ. Trong lúc chèo, tổng khoang thỉnh thoảng múc nước biển tràn vào thuyền để đổ ra khỏi khoang. Còn tổng lái thì lấy tay nheo mắt nhắm hướng để điều khiển tay lái cho đúng hướng.

Du khách rất thích thú trước loại hình văn hóa dân gian vùng sông nước rất độc đáo này

3 tổng này cũng làm nhiệm vụ hát hò, diễn xướng rất vui nhộn để động viên các bạn chèo khỏe tay chèo tốt và ca ngợi non sông đất nước, biển trời bao la đã cho ngư dân con cá con tôm để mưu sinh nuôi sống gia đình. Vào giữa buổi diễn, 3 tổng hát về bà Tơ, người có công cứu chúa Nguyễn vượt qua sóng dữ khi đi trên phá Tam Giang và những người đã khai canh, lấn đất biển để hình thành làng ngày bây giờ. Sau khi hát xong, cả đoàn thuyền quỳ gối, cúi đầu và chắp tay lạy tạ, cầu nguyện cho chuyến đi của thuyền được bình an vô sự và bủa lưới, câu được nhiều hải sản đem về.

Cuối buổi diễn, tổng mũi gõ sênh, tất cả 16 bạn chèo từ tư thế chèo bèn dựng đứng mái chèo lên cao như đầu buổi diễn. Nghe thêm một tiếng sênh nữa, đoàn bạn chèo từ hai bên nhập vào làm một và cầm mái chèo dựng đứng, đi theo 3 tổng vào sân khấu giống như một đoàn thuyền đã cập bến về với quê nhà an toàn.

Buổi diễn hát bả trạo tại miếu bà Tơ đã thu hút được một lượng lớn khán giả là dân địa phương cùng du khách cùng nhiều nhà nhiếp ảnh, phóng viên báo chí đến để chụp hình và hòa mình vào không khí vui tươi của một hội hát đặc sắc cho ngư dân ven biển tỉnh Thừa Thiên Huế.

Xin giới thiệu đến độc giả chùm ảnh buổi diễn hát bả trạo đầy thú vị này:

Bạn chèo cầm mái chèo dựng đứng tiến ra bãi đất trước miếu bà Tơ

Từng hàng đi ngang dọc qua khán giả

2 hàng đi nhập vào nhau

Rồi đi xen kẽ

và tách làm 2 hàng

Đi theo nhịp

3 tổng bắt đầu tiến ra

Tổng mũi đứng đầu gõ sênh

Và hát động viên bạn chèo

Tổng khoang cầm gàu tát nước tràn vào khoang tàu

Tổng lái giữ mái chèo dài ở đuôi thuyền để điều khiển hướng chạy