Liên minh Địa Trung Hải - thành công ngoại giao lớn của TT Pháp

Nguyên thủ và người đứng đầu chính phủ  các nước đã thông qua tuyên bố chung gồm 12 trang đánh dấu sự ra đời của UM, liên minh quy tụ 43 nước với 750 triệu dân thuộc châu Âu và bờ nam Địa Trung Hải, một trong những vùng bị chia rẽ nhất thế giới. Trong cuộc họp báo, Tổng thống Pháp (TT) khẳng định giấc mơ về một Liên minh Địa Trung Hải đã thành hiện thực, đây cũng là một trong những hồ sơ lớn cần phải giải quyết của ông Sarkozy trong nhiệm kỳ tổng thống. TT Ai Cập Hosni Mubarak coi đây là những trang mới đưa các nước trong khu vực này tiến gần hơn tới hoà bình.

Hội nghị thượng đỉnh lần này thu hút chú ý của dư luận bởi TT Syria Bachar al-Assad và Thủ tướng Israel Ehud Olmert, lãnh đạo hai quốc gia đối đầu từ năm 1948 đã ngồi tham dự cùng một bàn, tuy vẫn giữ khoảng cách. Hai ông tuy không thảo luận trực tiếp, nhưng theo các nguồn tin của Israel, cuộc gặp tại Paris lần này mở ra cơ hội cho các thương thuyết mới không trực tiếp giữa lãnh đạo cấp cao hai nước, qua vai trò trung gian của Thủ tướng Thổ Nhĩ Kỳ Recep Tayyip Erdogan.

Chuyến lưu trú tại Paris giúp TT Assad quay trở lại chính trường quốc tế và có cơ hội thể hiện mong muốn thiết lập quan hệ ngoại giao với Li-băng. Trong buổi phỏng vấn với kênh truyền hình France 2 của Pháp sau khi kết thúc hội nghị, ông Assad tuyên bố: “Bất kỳ nước nào mong muốn giải quyết vấn đề Trung Đông đều phải nói chuyện với Syria”.

Chủ đề trung tâm của hội nghị lần này, sau hai ngày vận động ngoại giao tích cực là các thương lượng về một thoả thuận hoà bình Israel-Palestine đã được nhắc tới rộng rãi. Sáng ngày 13/7, khi được đón tiếp cùng với Tổng thống Palestine Mahmud Abbas tại điện Elysée, Thủ tướng Israel Ehud Olmert cho rằng Palestine và Israel chưa bao giờ tiến đến gần một thoả thuận hoà bình. Hội nghị lần này vắng mặt TT Lybia Mouammar Kadhafi, người tẩy chay hội nghị vì cho rằng UM là một “kế hoạch đáng sợ”.

Quốc vương Ma-rốc cũng không tới dự vì không thu xếp được lịch làm việc nên đã uỷ quyền cho em trai. Tuy không có bất kỳ bức ảnh chụp chung cả “đại gia đình liên minh”, nhưng việc vận động  được nhiều quốc gia đối đầu ngồi chung một bàn họp đánh dấu một thành công lớn về ngoại giao của TT Pháp.

Trong diễn văn khai mạc, TT Pháp khen ngợi cử chỉ hoà bình của các nước Arập khi chấp nhận tham gia UM dựa trên quan hệ đối tác và sự cân bằng Bắc-Nam. Ông cũng nêu ra các kế hoạch cụ thể của UM, đó là giải quyết tình trạng ô nhiễm của biển Địa Trung Hải, biến đây thành biển sạch nhất thế giới, xây dựng các xa lộ, vấn đề sử dụng năng lượng mặt trời, thiết lập chương trình phòng ngừa thảm hoạ chung, mở một trường đại học châu Âu-Địa Trung Hải, mở rộng chương trình Erasmus (chương trình trao đổi sinh viên và giảng viên giữa các trường đại học châu Âu) ra tất cả các nước thành viên UM, hỗ trợ phát triển các doanh nghiệp vừa và nhỏ.

Tuy nhiên, vấn đề cung cấp tài chính cho các dự án trên vẫn chưa được xác định rõ. Người được giao giữ chức Tổng thư ký Liên minh sẽ chính thức được chỉ định vào tháng 11 tới, muộn nhất là trước cuối năm 2008, có nhiệm vụ gây quỹ và điều hành các dự án. Ngoài ngân sách do các nước thành viên thuộc châu Âu đóng góp, các quỹ của UM có thể sẽ do các công ty tư nhân, các nước thành viên khác đóng góp. Hội nghị thượng đỉnh các nước thành viên UM  diễn ra 2 năm/lần, ngoại trưởng các nước sẽ nhóm họp thường niên và cuộc họp đầu tiên diễn ra vào tháng 11 tới để giải quyết các vấn đề tài chính.

Một «liên minh có ý nghĩa lịch sử» chia sẻ lợi ích chung vì hoà bình và ổn định quanh Địa Trung Hải chính thức ra đời, tuy nhiên vẫn còn rất nhiều việc phải làm đang chờ đợi lãnh đạo các nước thành viên ở phía trước theo như tuyên bố của TT Nicolas Sarkozy.

Ngọc Nhàn

Tổng hợp từ Paris