Dân sinh
FicaMón bún cù kỳ chỉ có ở Quảng Ninh, khách vượt trăm cây số về thưởng thức
(Dân trí) - Được chế biến từ con cù kỳ - sản vật độc đáo chỉ có ở vùng biển Quảng Ninh, món bún này gây ấn tượng với thực khách bởi nước dùng ngọt thanh, chua dịu và phần thịt đậm đà, béo ngậy.
Nhắc đến ẩm thực Quảng Ninh, người ta thường nghĩ đến những món ăn hấp dẫn như chả mực Hạ Long, khâu nhục, gà đồi Tiên Yên, chả rươi Đông Triều,... Ngoài ra, vùng biển này còn sở hữu loạt đặc sản mà du khách chỉ có thể tìm kiếm ở nơi đây, ví dụ như con cù kỳ.
Cù kỳ (hay còn được gọi là cua sấm, cua đá, con cùm vùm) là một loài cua sống trong các khe đá, mảnh gỗ dọc theo bờ biển và rừng ngập mặn. Chúng có thể phát triển đến kích thước lớn (chiều rộng lên đến 12cm) và ăn các loài phù du, giáp xác nhỏ.
Theo người dân địa phương, con cù kỳ cùng họ với cua nhưng sở hữu phần càng to hơn rõ rệt so với kích thước cơ thể và có mai màu nâu, mắt xanh lá.
Đây là con vật hiếu chiến, lỳ lợm với đôi càng chắc khỏe nên kẹp rất đau. Người ta tin rằng, cù kỳ chỉ chịu buông đối phương khi có tiếng sấm nên nó còn được gọi với cái tên thunder crab (cua sấm).
Cù kỳ có hai loại là cù kỳ đen và cù kỳ đỏ. Cù kỳ đỏ có vẻ ngoài bắt mắt và thịt ngon hơn nên thường được đánh bắt, chế biến món ăn.
Mùa cù kỳ kéo dài từ tháng 3 đến tháng 7. Vào mùa, chúng được bán với giá dao động từ 190.000 - 250.000 đồng/kg, còn cuối mùa giá cao hơn, có thể lên tới 300.000 đồng/kg do số lượng khan hiếm.
Một cân cù kỳ được khoảng 7-9 con. Loài hải sản này được chế biến thành nhiều món ngon nhưng nổi tiếng và được khách yêu thích nhất là bún cù kỳ (Ảnh: Dung Phạm).
Sở dĩ cù kỳ có giá đắt đỏ là bởi hương vị của chúng khá lạ và thơm, khác biệt so với các loài cua khác và thường được chế biến thành nhiều món ăn bổ dưỡng. Trong đó, nổi tiếng nhất là món bún cù kỳ của người Quảng Ninh.
Không ai rõ bún cù kỳ xuất hiện từ khi nào nhưng theo nhiều người địa phương, món ăn này do những ngư dân làng chài sáng tạo ra.
Vào mùa cù kỳ, sau khi đánh bắt về, thay vì chỉ nướng và hấp như bình thường, họ nghĩ ra cách nấu cù kỳ thành món bún, vừa no bụng, vừa tận dụng được phần gạch béo ngậy của loài cua này.
Bún cù kỳ là món ăn nức tiếng của người Hạ Long, hấp dẫn du khách thập phương tới thưởng thức (Ảnh: Sang Doan Dang).
Chị Nguyễn Thanh - chủ một nhà hàng ở thành phố Hạ Long cho biết, cù kỳ chỉ có phần càng nhiều thịt, còn thân khá xốp, thường được đem xay nhuyễn, lọc vỏ để chế biến nước dùng.
"Cù kỳ không nhiều thịt như loại cua khác nhưng có vị ngọt và gạch béo hơn. Phần thịt ở càng của chúng khá mềm, hương vị đậm đà nên cả người lớn và trẻ em đều thích", chị Thanh nói.
Theo chị Thanh, để món ăn được ngon cần sử dụng toàn bộ nguyên liệu từ con cù kỳ.
Cù kỳ được sơ chế sạch, tách riêng phần thịt, gạch và vỏ. Phần thân không có thịt sẽ được đem xay nhuyễn, lọc lấy nước cốt để nấu nước dùng, còn gạch được chế biến như riêu cua, tạo cho món ăn có hình thức bắt mắt và hương vị hấp dẫn.
Món bún cù kỳ chế biến giống bún riêu nhưng hương vị hoàn toàn khác biệt (Ảnh: Mỹ Tuyết).
Càng cù kỳ được sơ chế và bóc tách khéo léo để giữ nguyên hình dạng đẹp mắt ban đầu (Ảnh: Mỹ Tuyết).
Càng cù kỳ to, chắc thịt được làm chín, sau đó đập bỏ phần vỏ cứng, khéo léo tách sao cho miếng thịt còn nguyên hình dạng ban đầu. Phần thịt này được dùng để trang trí cuối cùng, bày biện trên bát bún.
Bún cù kỳ được nấu giống như bún riêu cua nên có vị thơm, chua dịu rất dễ ăn, đủ khiến thực khách cảm nhận phần thịt mềm ngọt, phần gạch béo ngậy và nước dùng đậm đà.
Một bát bún cù kỳ có giá từ 40.000 - 55.000 đồng, tùy phần thịt càng mà khách gọi. Ở Hạ Long có một số địa chỉ phục vụ món ăn độc đáo này để du khách tham khảo như: Nhà hàng Thành Lộc ở phường Đại Yên; quán bún cù kỳ ở khu Sân Vườn, Cái Dăm, Bãi Cháy,…
Bạn Đoàn Sang (ở Hà Nội) từng nhiều lần thưởng thức món bún cù kỳ - đặc sản trứ danh của quê nhà.
Chàng trai trẻ quê ở Quảng Ninh nhận xét, món bún này mang hương vị rất riêng vì nước dùng được nấu hoàn toàn từ con cù kỳ, có vị ngọt đặc trưng và dậy mùi thơm hấp dẫn.
Măng chua ăn kèm bún cù kỳ (Ảnh: Sang Doan Dang).
"Bún cù kỳ ở Hạ Long có vị chua dịu khá giống bún hải sản, bún riêu cua ở Hà Nội. Mình cảm nhận được phần nước dùng có vị ngọt thanh xen chút đậm đà từ thịt và gạch cù kỳ nên dễ ăn. Phần thịt cũng khá mềm, dậy mùi thơm đặc trưng và không còn tanh như nhiều món bún hải sản khác", Sang chia sẻ.
Tương tự như Đoàn Sang, Thu Hằng (nhân viên văn phòng tại Hà Nội) cho biết đã từng ăn bún cù kỳ ở một vài nơi nhưng chỉ có bún cù kỳ Hạ Long mới khiến cô ưng ý nhất.
Mỗi lần có dịp ghé thăm Hạ Long, cô gái trẻ đều tìm đến quán quen, thưởng thức tô bún cù kỳ đầy ắp thịt. Thậm chí, thỉnh thoảng, Hằng rủ bạn bè, lái xe vượt gần 200km về Hạ Long chỉ để ăn món bún này.
Thực khách có thể thưởng thức thịt càng cù kỳ hoặc gọi thêm topping như chả cá, chả mực, đậu phụ rán giòn,... và ăn kèm rau sống (Ảnh: Mỹ Tuyết).
"Phần thịt càng cù kỳ tuy không ngọt và đậm vị bằng thịt cua biển nhưng thơm hơn và ăn không bị ngán. Càng của chúng cũng chắc thịt nên mình ăn cảm thấy vừa miếng, thỏa cơn thèm hải sản", Hằng chia sẻ.
Bún cù kỳ được thưởng thức kèm với măng ngâm chua ngọt và rau sống thái nhỏ. Du khách có thể nhúng rau sống vào nước dùng cho chín tái hoặc chấm với mắm, gắp thêm miếng bún và thịt cù kỳ rồi từ từ húp xì xụp phần nước dùng chua chua, ngọt ngọt.
