Bất cập mùa Lễ hội - Vẫn là “bài toán” chưa lời giải

Cứ mỗi độ xuân về cũng đồng thời là mùa lễ hội đến. Các lễ hội nổi tiếng như lễ Hội chùa Hương, lễ Hội đền Trần, Lễ Hội Lim, lễ Hội bà chúa Kho, lễ Hội Chùa Bà Ná… lại mở ra đúng hẹn. Lễ hội khai trương kéo theo các dịch vụ phục vụ khách thập phương, tín đồ về dâng hương lễ Phật.

Và gần như một nếp đã định sẵn từ gần hai chục năm nay là bất kì lễ hội ở đâu đều đi kèm những hiện tượng đáng buồn khi mà mùa lễ Hội cũng là mùa làm ăn của những kẻ dựa vào, ăn theo lễ hội để tung tác gây phiền nhiễu cho những người dân đến tham dự.

Những tệ nạn chặt chém, tăng giá vô tội vạ mọi thứ dịch vụ gửi xe, ăn uống, đi cáp treo lại xuất hiện. Tệ nạn ăn mày thật, giả, tình trạng lợi dụng đám đông để ăn cắp, ăn trộm, tình trạng làm ô nhiễm môi trường, sát sinh động vật hoang dã tại nơi cửa Phật, tệ nạn buôn thần bán thánh như dịch vụ cúng thuê, lễ thuê, bói toán, mua bán ấn thật, ấn giả, tệ nạn cò thống trị mọi điểm dịch vụ, cờ bạc, trò chơi có thưởng… lại có cơ phát triển.

Và như một thói quen được “lập trình”, các cơ quan chức năng quản lý, phục vụ lễ hội lại đăng đàn hứa hẹn, thế thốt“năm nay sẽ bằng mọi biện pháp nghiêm khắc nhất chấm dứt hoàn toàn, sẽ làm giảm thiểu tối đa những tệ nạn này nọ xung quanh lễ hội này lễ hội khác….”. Nhưng đáng buồn thay, cho đến xuân Giáp Ngọ này, các lời hứa hẹn phát ra thì tình trạng lễ hội với đầy đủ mọi tệ nạn dường như không giảm mà lại có chiều hướng gia tăng.

Cảnh tượng nhếch nhác những người ăn xin ngồi dọc theo lối đi ở lễ hội Phủ Na (Thanh Hóa)

Chỉ xin được đơn cử tình trạng tệ nạn xung quanh hai lễ Hội vào loại lớn và nổi tiếng nhất nước ta đó là lễ Hội Chùa Hương và lễ Hội đền Trần. Cả hai lễ Hội này vào xuân Giáp Ngọ vẫn được mở đúng thời hạn cùng những lời hứa hẹn, cam kết. Mặc dù tình hình khó khăn kinh tế vẫn chưa mấy thuyên giảm nhưng số khách thập phương, tín đồ đến với hai lễ hội này tăng gấp bội so với những năm trước.

Chính vì thế nên đây cũng là cơ hội làm ăn cho các tệ nạn trở lại và tăng trưởng. Trước hết phải nói đến tệ chặt chém. Ở hội chùa Hương năm nay có lẽ chỉ trừ giá vé đi cáp treo tăng lên đôi chút( từ 120 nghìn đồng lên 140 nghìn đồng một người) còn hầu hết các loại vé từ vé đi đò khứ hồi, vé giữ xe, vé tham quan thắng cảnh đều giữ nguyên.

Nhưng đáng buồn thay rất ít du khách đến với lễ Hội chùa Hương Giáp Ngọ được hưởng nguyên giá ghi trên vé mà đều phải trả thêm những khoản phụ phí vô lý. Khách đã cầm vé mua chính thức đi đò là 85 nghìn đồng vẫn không được lên đò nếu không trả thêm tiền. Giá cáp treo tăng 20 nghìn một vé nhưng khách vẫn phải trả thêm cho cò 10 nghìn mới được lên ca bin.

Tại đền Trần, các chủ hàng tăng giá thoải mái mà không bị xử lý. Một ấm trà nguội ngắt có giá lên đến 100 nghìn đồng. Trong đền người ta xô đẩy chồng đạp lên nhau để lấy ấn thì ngoài cổng đền ấn giả và ấn thật bán công khai, thoải mái với giá 200 nghìn đồng một ấn, bất chấp tiếng loa khuyến cáo của ban tổ chức vì nạn ấn giả.

Tại các bãi trông xe ô tô ở lễ Hội chùa Hương thì tình trạng “liên doanh ma quỷ” giữa lái đò và chủ bãi trông xe đã trở thành phổ biến. Ai gửi xe vào bãi tư nhân với giá 40 nghìn đồng thì mau chóng được lên đò. Nhưng khi ra về thì chủ ô tô lại phải trả thêm một lần nữa với lý do “tôi không biết chủ đò là ai”. Đìều lạ hơn là bên cạnh sự giành giật khách thì lại có kiểu “lập lờ đánh lận con đen” để trục lợi khi không ít cò các loại dịch vụ, các chủ bãi trông xe, chủ đò từ thanh niên đến ông già đều tuỳ tiện đeo băng đỏ, cầm gậy hướng dẫn, miệng ngậm còi y hệt nhân viên ban tổ chức lễ hội!

Ở lễ Hội đền Trần thì năm nào cũng như năm nào sự chen lấn, xô đẩy lộn xộn cùng những lời nói tục, chửi bậy vô văn hoá vào đêm khai ấn. Sự “vỡ chợ” của cơn “cuồng ấn” lên đến đỉnh điểm khi ban tổ chức tuyên bố tháo khoán. Những rào chắn bị xô đổ trước dòng lũ người nhốn nháo, cuồn cuộn lao vào đền tạo ra khung cảnh thật sự phản cảm trước một địa điểm linh thiêng.

Tình trạng hỗn độn này ở Lễ Hội chùa Hương cũng không kém. Vì du khách quá đông, lực lượng bảo vệ không đủ sức quản lý, hướng dẫn nên tình trạng chen chúc lộn xộn quá mức, khiến không ít khách phải leo qua tường bao của chùa Thiên Trù. Buồn hơn nữa trên dọc đường hành hương và ngay sân chùa Thiên Trù vẫn thấy không ít những cửa hàng treo thịt thú rừng đủ loại còn tươi máu.

Khách nước ngoài đến nước ta rất sợ sự đeo bám của đội ngũ “cái bang”. Ở Đền Trần năm nay khách thập phương rùng mình vì sự hỗn độn đã đành lại còn khiếp hãi trước “cái bang” đủ loại. So với lễ Hội đền Trần thì tệ nạn ăn mày với những sắc thái như rập khuôn cũng diễn ra “một chín, một mười” ở lễ Hội Chùa Hương….

Vì sao những việc gây phản cảm ở chốn lễ hội, gây phiền phức cho du khách, làm mất đi vẻ đẹp của thắng cảnh nơi thiền môn, mất đi sự linh thiêng của tín ngưỡng truyền thống tồn tại bao năm nay mà các cơ quan chức năng dường như bất lực?

Nhà văn Nguyễn Hiếu