Khám phá trận địa pháo cổ lớn nhất Đông Dương tại Việt Nam

Đây là trận địa pháo do quân đội Pháp xây dựng năm 1895 được bố trí liên tiếp từ Tây-Bắc sang Đông-Nam Núi Lớn và Núi Nhỏ thuộc TP Vũng Tàu.

Hệ thống trận địa pháo cổ gồm 23 khẩu trọng pháo, phân chia thành ba cụm: Trận địa pháo Núi Lớn, Trận địa pháo Tao Phùng và Trận địa pháo Cầu Đá.

Tuyến phòng thủ ở Vũng Tàu do thực dân Pháp xây dựng từ hơn thế kỷ trước là một hệ thống các trận địa pháo liên tiếp, được bố trí trên một đường thẳng ở các độ cao khác nhau từ Tây Bắc sang Đông Nam.

Trận địa pháo cổ Núi Lớn là một trong ba tuyến phòng thủ quân sự do thực dân Pháp xây dựng cuối thế kỷ XIX, quy mô kiên cố, hiện đại nhất lúc bấy ở Đông Dương nhằm phòng thủ, tấn công và kiểm soát toàn bộ cửa biển miền Đông Nam bộ và trấn giữ an toàn cho trung tâm nghỉ dưỡng của thực dân Pháp tại Vũng Tàu.

Trận địa phía được khởi công năm 1885 và kéo dài trong vòng 15 năm mới hoàn thành, nằm ở độ cao 100m so với mực nước biển, rộng hơn 1ha.

Trận địa pháo gồm có 6 khẩu trọng pháo do Pháp chế tạo từ năm 1872-1876, được đặt trên bệ, bố trí theo hình vòng cung, mỗi khẩu cách nhau khoảng 17,5m.

Các khẩu pháo được đặt trên mâm pháo có thể quay 360⁰ và nâng cao hay hạ thấp tầm bắn nhờ vào hệ thống đĩa có răng cưa gắn với bệ pháo cố định. Những khẩu đại pháo đều hướng ra biển Đông phía Cần Giờ TP. HCM.

Phía sau mỗi khẩu pháo đều có hầm chứa đạn và hệ thống giao thông hào, liên kết với các cổ pháo khác xung quanh là hệ thống kho đạn và hầm pháo thủ.

Với trận địa pháo Tao Phùng nằm trên Núi Tao Phùng, đến đây du khách tận mắt chiêm ngưỡng 11 khẩu đại pháo, mỗi khẩu có trọng lượng 2 tấn đang ghếch nòng về phía biển, được thực dân Pháp xây dựng cùng thời điểm với trận địa pháo Núi Lớn, có chức năng là chốt tiền tiêu, do phải quản lý vùng biển Phước Tỉnh, Long Hải, vùng Biển Đông và Nam Vũng Tàu nên được Pháp bố trí thành 3 cụm theo thế vòng cung để có thể bao quát toàn bộ ba vùng.

Trận địa Cầu Đá là một bộ phận trong phòng tuyến Vũng Tàu của thực dân Pháp, được thực hiện cuối thế kỷ XIX.

Từ Cầu Đá, phía trong bãi, du khách có thể lâm trận địa pháo núi nhỏ theo hai đường. Một đường theo lối lên Hải Đăng rẽ phải trước khi gặp đoạn đường cua đầu tiên. Một đường theo lối vào Tịch Xá Ngọc Bích hay Chùa Bửu Sơn hoặc Hải Âu Hotel trên đường Hạ Long. Trận địa pháo Vịnh Hàng Dừa - Cầu Đá nhằm bảo vệ Cầu cảng, khu điện báo, vịnh hàng Dưà, Bãi Trước và vùng biển tây nam Vũng Tàu.

Tính đến nay, những khẩu pháo này đã có hơn 100 tuổi đời, trải qua bao nhiêu dâu bể thăng trầm của thời gian đến nay, những khẩu pháo vẫn không hề han gỉ, và vẫn có thể… nhả đạn.

Để xây dựng một trận địa pháo có thế nói là lớn nhất lúc bấy giờ, thực dân Pháp đã bắt người dân lao dịch khổ sai dùng sức người xẻ đá, phá núi làm đường, đào hào giao thông, xây hầm công sự đều làm bằng thủ công, phương tiện thô sơ.

Ở trận địa này, mỗi cỗ pháo đều được đặt trong một công sự đào dưới mặt đất hình tròn, có đường kính hơn 10m, liên hệ với nhau bằng hệ thống giao thông hào và hầm trú ẩn. Hai ụ còn lại với 8 khẩu pháo nằm ở độ cao thấp hơn, được đặt trong công sự hình chữ nhật, ngoài hệ thống giao thông hào còn có nhiều phòng dùng làm nơi chứa đạn và sinh hoạt của pháo thủ.

Thời chống Pháp (1945-1954) quân và dân Vũng Tàu bí mật lấy khoảng 50 đến 60 trái thủy lôi (nặng trên 100kg/trái) chế bom mìn tự tạo, tiêu diệt địch. Đây là một trong những bộ sưu tập “pháo cổ” lớn nhất Đông Dương còn lại tại Vũng Tàu, đồng thời là nơi in đậm dấu ấn lịch sử, một thời của thuộc địa Pháp tại Việt Nam.

Một số chuyên gia ở cho rằng, những khẩu pháo cổ này vẫn có thể bắn được, thậm chí làm cho nó quay 360 độ và bắn ra đạn nước hoặc giấy có tiếng nổ vang theo kiểu cầm canh, tạo ra một nét riêng độc đáo phục vụ du lịch ở Vũng Tàu…

Minh Phan (ảnh st)