Nhân tài các nước hội tụ tại Liên hoan Kiến trúc thế giới 2023

2023 là năm thứ 15 diễn ra Liên hoan Kiến trúc thế giới - World Architecture Festival (WAF). Buổi trao giải tổ chức tại Singapore cuối tháng 11.

WAF được ví như "Oscar" của ngành kiến trúc thế giới. Ông Paul Finch, Giám đốc chương trình World Architecture Festival (WAF) chia sẻ về sức hút WAF, giá trị mang lại cho cộng đồng và niềm tự hào của tác giả khi thắng giải.

Làm thế nào để WAF có thể thu hút hàng trăm đến hàng nghìn kiến trúc sư trên thế giới tham gia mỗi năm?

- Giải thưởng có 43 hạng mục, vinh danh các tác phẩm kiến trúc xuất sắc, đồng thời cũng là dịp quy tụ kiến trúc sư và nhà thiết kế, các lãnh đạo toàn cầu chia sẻ ý tưởng, sáng kiến, dự án, thành tựu nổi bật.

Năm 2023, WAF lấy chủ đề "Catalyst", các giải thưởng được hội đồng gồm 140 chuyên gia đánh giá trực tiếp.

WAF đã khẳng định được sức hấp dẫn trong lĩnh vực thiết kế - kiến trúc trong suốt 15 năm qua. Đây không chỉ là nơi thu hút những kiến trúc sư tên tuổi giới thiệu tác phẩm và lan tỏa sâu rộng tầm ảnh hưởng, mà còn là bệ phóng đưa những tài năng trẻ trở thành ngôi sao nhờ các sáng kiến, dự án xuất sắc, giúp họ tự tin theo đuổi ước mơ, gia nhập lĩnh vực kiến trúc thế giới, kiến tạo các công trình giá trị cho nhân loại.

Chương trình thu hút những kiến trúc sư giỏi nhất, vì đây là một giải thưởng mang tính toàn cầu, có quy trình đánh giá kỹ lưỡng, toàn diện và mở ra cơ hội cho tất cả mọi người nên không quan trọng là kiến trúc sư có tiếng hay không. Những bài dự thi vào vòng trong sẽ được ẩn danh và Ban giám khảo không biết bài dự thi là của kiến trúc sư nào. Điều đó có nghĩa là các dự án nhỏ hoặc chưa được biết đến có thể cạnh tranh công bằng với các dự án lớn. Đôi khi những kiến trúc sư trẻ có thể đánh bại cả những kiến trúc sư có tay nghề giỏi.

Ý nghĩa lớn nhất mà một kiến trúc sư có được, từ việc tham gia WAF?

- Việc nhận giải thưởng, tôn vinh tại WAF, có nghĩa là những dự án này được các nhà chuyên môn quan tâm hơn. Chúng tôi gọi đó là một cuộc trò chuyện lớn diễn ra giữa các kiến trúc sư, nhà thiết kế từ các nền văn hóa, khu vực địa lý, khí hậu khác nhau, họ cùng bàn luận về một vấn đề dưới nhiều góc độ khác nhau. Đó là nơi hội tụ những sáng kiến, mỗi năm một lần, là nơi chắp cánh cho những ý tưởng thiết kế - kiến trúc táo bạo đi vào thực tiễn, hoặc khẳng định giá trị của những dự án đã hiện hữu và gửi đi thi, thắng giải.

WAF có nhiều hoạt động như hội nghị chuyên đề, hội thảo, diễn văn, triển lãm. Giải thưởng kiến trúc WAF (WAF Awards) là trọng tâm của liên hoan với ban giám khảo là các kiến trúc sư, nhà thiết kế hàng đầu thế giới, nên đây là sân chơi mang tính toàn cầu, cho giới kiến trúc - thiết kế.

Ông có thể chia sẻ những lưu ý quan trọng để có cơ hội thắng giải WAF?

- Dự án phải xuất sắc, sáng tạo, về công năng, ý tưởng thiết kế, mang lại trải nghiệm thuận tiện cho người sử dụng. Ban giám khảo (gồm 12-14 người) đánh giá sơ bộ và chọn ra danh sách rút gọn gồm các dự án tốt và trình bày thuyết phục. Sau đó, thí sinh có bài thuyết trình 10 phút về tính khả thi, sáng tạo… của dự án.

Một bài thuyết trình tốt cần giải đáp 5W và 1H (What: thiết kế cái gì - When: thiết kế khi nào - Where: dự án ở đâu - Why: tại sao thiết kế như thế - Who: thiết kế cho ai - How: thiết kế như thế nào).

Bài dự thi cũng cần mô tả hình ảnh của công trình, bởi giám khảo muốn nhìn thấy mọi thứ bao quát, chiều sâu bên trong dự án, để hiểu được những ý tưởng, kỳ vọng của tác giả.

Đánh giá chung của ông về các tác phẩm dự thi năm nay?

- Năm 2023 có hơn 850 bài dự thi, với các sáng kiến táo bạo dành cho bảo tàng (Oman), trang trại nuôi hàu - đồng thời là điểm đến du lịch sinh thái (Thái Lan), tòa nhà nghiên cứu nhân giống gấu trúc (Trung Quốc), nhà thờ ánh sáng Hồi giáo (Dubai), gian hàng ngoài trời (Autralia), thiết kế trạm hydro (Nhật), công trình bằng gỗ (Maldives)… Điểm chung của các dự án là kiến tạo không gian sống tiện lợi, hiện đại, hài hòa với thiên nhiên, môi trường sống.

Một trong những chủ đề cũng được giới kiến trúc thế giới quan tâm là "tương lai không gian sống", tạo ra những công trình cân bằng yếu tố giao thông, chất lượng không khí…, cho môi trường sống cho con người, trong bối cảnh dân số tăng nhưng quỹ đất không thay đổi.

Đây cũng là vấn đề mà tôi thấy chương trình Architecture Leader Perspective (ALP) 2023 - 2024: "Tương lai không gian sống Việt Nam" với chủ đề "Trẻ hóa đô thị", với sự đồng hành của LIXIL Việt Nam đang nỗ lực cùng các chuyên gia, kiến trúc sư đưa ra giải pháp. ALP được khởi xướng và tổ chức bởi LIXIL Việt Nam từ năm 2016 với chung mục tiêu cùng giới kiến trúc trên toàn cầu, tìm kiếm những giải pháp kiến tạo không gian sống, thể hiện trách nhiệm của người làm nghề tới cộng đồng.

Theo ông, trẻ hóa đô thị ở Việt Nam sẽ phải thực hiện bằng cách nào?

- Trẻ hóa đô thị là một trong những chủ đề quan trọng nhất hiện nay. Với sự đồng hành của LIXIL Việt Nam, vấn đề này đã được xem xét và giải quyết. Yếu tố điển hình cho sự trẻ hóa đó là sự mở rộng một cách nhanh chóng, mâu thuẫn giữa cái mới và cái cũ, trả lời cho câu hỏi "Làm sao để biến thành phố hiện tại của chúng ta trở thành nơi đáng sống nhất?". Tôi nghĩ đây là chủ đề hay, thiết thực và rất quan trọng cho việc tìm lời giải kiến tạo đô thị tiện nghi, hiện đại, nhưng vẫn thân thiện, hài hòa môi trường.

Trong kiến trúc đương đại, sự trẻ hóa diễn ra từ việc thổi sức sống mới vào tòa nhà cũ hay tái phát triển khu phố cũ, đến thiết kế các tòa nhà mới và chuyển đổi toàn bộ thành phố.  Do đó, tôi ủng hộ cách ông Uchidate Katsuaki, Tổng giám đốc LIXIL Việt Nam, đại diện ban tổ chức ALP khi ông chia sẻ, LIXIL đã và đang kết nối các chuyên gia, kiến trúc sư, nhà quy hoạch, nhà quản lý và hoạch định chính sách phát triển… tìm giải pháp giải quyết vấn đề tồn tại của xã hội. "Trẻ hóa đô thị" là một trong số những vấn đề đó.

Với chủ đề "Trẻ hóa đô thị", ALP chạm đến nhiều lớp người từ người dân đến kiến trúc sư, nhà quản lý, chủ đầu tư…, với kỳ vọng góp phần nâng cao chất lượng cuộc sống cộng đồng, gìn giữ và phục dựng giá trị bản sắc vốn có của đời sống xã hội trong bối cảnh kinh tế phát triển, đô thị hóa diễn ra nhanh chóng. ALP 2023 - 2024 đặt trọng tâm nghiên cứu 5 đề tài cấp thiết trong các đô thị lớn hiện nay.

Từ Liên hoan Kiến trúc thế giới 2023 đến chương trình ALP, giới kiến trúc đang nỗ lực tìm giải pháp tốt hơn trong việc xây dựng những không gian sống, đô thị giàu sức cạnh tranh, nâng cao chất lượng sống. Đồng thời trả lời câu hỏi làm thế nào gìn giữ bản sắc, di sản nhưng phải đảm bảo đô thị bắt kịp với sự phát triển của những không gian và quy mô kinh tế mới.