Người đàn ông gốc Việt thành tỷ phú tương ớt duy nhất ở Mỹ

Vị tỷ phú tương ớt đầu tiên trên đất Mỹ

Theo Forbes, vào tháng 12/1978, ông David Trần, khi đó 33 tuổi, rời khỏi Việt Nam và chuyển tới định cư ở Los Angeles, Mỹ. Đó là nơi ông lập ra công ty Huy Fong chuyên sản xuất tương ớt Sriracha theo công thức có nguồn gốc từ Thái Lan.

Hơn 4 thập kỷ sau, tương ớt Sriracha thậm chí có mặt trên trạm vũ trụ quốc tế và bàn ăn trên toàn thế giới. Theo số liệu thống kê từ công ty nghiên cứu thị trường NPD Group, chai tương ớt với logo con gà trống, nắp màu xanh lá cây, xuất hiện trong bếp ăn của 10% hộ gia đình Mỹ.

Công ty nghiên cứu IBISWorld cho biết, Huy Fong trị giá 1 tỷ USD dựa trên doanh thu ước tính 131 triệu USD vào năm 2020. Điều đó khiến ông David Trần, 77 tuổi, người sở hữu toàn bộ công ty, trở thành tỷ phú tương ớt đầu tiên ở Mỹ.

Dù một số đối thủ cạnh tranh của Sriracha bị thâu tóm trong những năm gần đây, nhưng vị tỷ phú gốc Việt không có kế hoạch bán lại công ty. Ông dự kiến truyền lại việc kinh doanh cho hai người con trai là William, 47 tuổi và Yassie, 41 tuổi, đều đang làm tại Huy Fong.

Kể từ đầu những năm 1980, Sriracha trở thành một thương hiệu khổng lồ mà không tốn "một xu" tiền quảng cáo và không tăng giá bán buôn. Thậm chí, công ty còn vượt qua nhiều cơn bão khủng hoảng như vụ kiện mùi lạ ở nhà máy, tình trạng thiếu ớt do mất mùa năm 2022 buộc công ty phải tạm ngừng sản xuất. Điều này thậm chí khiến doanh số bán lẻ tăng đột biến do người tiêu dùng tăng cường mua tích trữ.

Đương đầu với khó khăn, vị tỷ phú 77 tuổi không nao núng. "Tôi muốn tạo ra những sản phẩm có chất lượng như làm nước sốt cay hơn. Việc kiếm thêm lợi nhuận là điều tôi không nghĩ tới", ông David Trần trải lòng cùng Forbes.

Hành trình làm giàu từ tương ớt

Sinh ra vào năm 1945 tại Sóc Trăng, cha của David Trần là thương nhân, còn mẹ ông làm nội trợ. Họ nuôi nấng ông cùng 8 anh chị em. Năm 16 tuổi, ông theo anh trai chuyển tới Sài Gòn, làm việc trong một cửa hàng bán hóa chất.

Khởi nguồn của Huy Fong bắt đầu khi ông nhận thấy các loại tương ớt trên thị trường khi đó thiếu hương vị hoặc không đủ độ cay.

Ông thử sức bằng cách mua ớt tươi và bảo quản chúng. Cùng đó, ông thử công thức riêng của mình để tạo ra tương ớt vừa tươi, vừa cay.

Những chai tương ớt đầu tiên được ông, anh trai và bố vợ cùng nhau làm thử. Tới năm 1978, ông rời Việt Nam sang Mỹ lập nghiệp. Đến tháng 1/1980, nghe theo lời anh rể cho biết ở bang California có nhiều ớt tươi, ông đã chuyển tới Los Angeles.

Tại đây, ông mua ớt tươi ở chợ địa phương, thành lập Huy Fong vào tháng 2/1980, chọn gà trống làm biểu tượng vì sinh năm Dậu. Tới năm 1987, công ty làm ăn phát đạt. Nhu cầu tăng cao tới mức ông phải chuyển Huy Fong sang cơ sở mới lớn hơn vào năm 2010.

Cùng với sự phát triển nhanh chóng, những thách thức mới lại ập đến. Năm 2013, thành phố Irwindale kiện Huy Fong về mùi tương ớt phát ra từ nhà máy "khiến người dân khó chịu". Vụ kiện tụng gây tranh cãi kịch liệt. Thậm chí, những chính trị gia đã kêu gọi David Trần và Huy Fong rời khỏi Los Angeles.

Hiếm khi xuất hiện trước báo giới, nhưng lần này, David Trần đã mở cửa nhà máy để công chúng tới tham quan, tìm hiểu cách công ty sản xuất tương ớt ra sao. Sau động thái trên, công chúng thay đổi cách nhìn. Tháng 5/2014, chính quyền thành phố hủy bỏ vụ kiện.

Nhưng thành công của tương ớt Sriracha khiến sản phẩm bị làm nhái tràn lan. Năm 2017, quan hệ của Huy Fong với Underwood Ranches, nhà cung cấp ớt độc quyền cho công ty từ năm 1988, bị đổ vỡ, dẫn tới cuộc chiến pháp lý.

Tiếp đến, vào mùa xuân năm 2022, thời tiết khắc nghiệt gây ra mất mùa, nguồn nguyên liệu ớt bị sụt giảm nghiêm trọng khiến Huy Fong phải ngưng sản xuất.

Nhưng đến nay, cuộc khủng hoảng dường như qua đi. Công ty đã quay lại sản xuất với tốc độ 18.000 chai tương ớt Sriracha mỗi giờ như trước kia.

Vị tỷ phú gốc Việt tiết lộ, ông chỉ sử dụng các thành phần ớt, đường, muối, tỏi và giấm để tạo nên tương ớt Sriracha suốt từ năm 1980 đến thời điểm hiện tại. Suốt hơn 4 thập kỷ, đây là công thức thành công biến Huy Fong từ công ty nhỏ thành doanh nghiệp tỷ đô.  

"Tôi có thể dùng nguyên liệu giá rẻ hoặc quảng bá sản phẩm để kiếm nhiều tiền hơn. Nhưng không. Mục tiêu của tôi là tạo ra thứ sốt nóng chất lượng như cho người giàu nhưng giá bán dành cho người nghèo", ông nói.