Ghé thăm nơi “hồi sinh” những cá thể gấu ở Ninh Bình

Cơ sở bảo tồn gấu Ninh Bình do Tổ chức quốc tế Four Paws đầu tư xây dựng tại xã Kỳ Phú, huyện Nho Quan, tỉnh Ninh Bình. Với tổng diện tích khoảng 10ha, đủ chỗ cho khoảng 100 cá thể gấu sinh sống. Cơ sở đã khánh thành giai đoạn 1 của dự án với diện tích 3,6ha, hiện đang chăm sóc 17 cá thể gấu từng bị nuôi nhốt chích mật và là nạn nhân của hoạt động buôn bán động vật hoang dã trái phép.

Được xây dựng theo tiêu chuẩn nuôi giữ hiện đại nhất, Cơ sở bảo tồn gấu Ninh Bình có đầy đủ các hạng mục gồm: phòng khám thú y, hai khu nhà gấu, khu cách ly và 4 khu bán hoang dã. Với cơ sở như hiện nay, cơ sở có thể tiếp nhận thêm 32 cá thể gấu, dự kiến đến cuối năm 2019 sẽ đủ chỗ cho hơn 70 cá thể.

Tại Cơ sở bảo tồn gấu Ninh Bình, mỗi con gấu được cứu hộ về đây có một cuộc đời, một số phận khác nhau, có khi bị giam cầm, bị hành hạ, có khi đang trên đường bị vận chuyển buôn bán, sắp bị giết thịt, lại có khi là gấu con đáng thương bị lạc mẹ. Một trong những cá thể gấu đầu tiên được cứu hộ đưa về trại gấu Ninh Bình có tên là “Hai Chân”. Tên gọi này do các nhân viên cứu hộ đặt cho chú gấu ngựa bị nuôi nhốt gần 20 năm tại một hộ dân ở thành phố Ninh Bình.

Trước khi được cứu hộ, “Hai Chân” bị nhốt trong một chuồng nuôi chật hẹp, ẩm thấp, có dấu hiệu của việc thường xuyên bị chích mật và mất đi hai chi trước, có thể do bị sập bẫy khi bị bắt hoặc bị cắt đi để phục vụ nhu cầu về món ăn “súp tay gấu” hoặc “ngâm rượu tay gấu”. Sức khỏe của “Hai Chân” rất yếu, béo phì, gan mật bị ảnh hưởng, chế độ ăn không cân đối nên sức khỏe và việc di chuyển rất yếu.

Sau khi được “giải cứu” về trại gấu Ninh Bình, “Hai Chân” đã “hồi sinh” từng ngày khi được thăm khám sức khỏe, chăm sóc y tế, được ăn rất nhiều rau, củ quả… và hơn cả sau gần 20 năm sống trong cũi sắt, lần đầu tiên chú đã được nếm trải cảm giác tự do, được thoải mái vui đùa giữa thiên nhiên.

Ngoài “Hai Chân”, gấu “Long” cũng là một trong những trường hợp đặc biệt ở trại gấu này. “Long” là gấu ngựa đực 22 tuổi (tuổi cao nhất trong số 17 cá thể gấu ở trại) được cứu hộ ở Đồng Nai vào tháng 11/2018. Con gấu này bị nuôi nhốt chật hẹp, không ánh sáng quá lâu dẫn đến bệnh viêm khớp mãn tính đã tàn phá cơ thể. Các khớp xương bị xơ cứng đến mức không thể nằm xuống bình thường.

Chú gấu này hầu như không thể di chuyển đốt sống lưng, đi lại chậm chạp hay bị ngã và chỉ có thể vừa nằm vừa ăn đồ ăn để gần xung quanh. Gấu “Long” còn gặp khó khăn khi nhai và giữ thức ăn trong miệng và không thể nằm ngửa như các cá thể gấu khác. Từ khi được các nhân viên tại đây chăm sóc, gấu đã ăn dễ dàng hơn, có thể dùng bàn tay để giữ thức ăn và cắn từng miếng nhỏ; thể trạng đang dần cải thiện, khỏe mạnh và nhanh nhẹn hơn. 

“Hai Chân” và “Long” là những cá thể gấu có hoàn cảnh đặc biệt, nhưng tại Cơ sở bảo tồn gấu Ninh Bình còn có những chú gấu khác cũng có cuộc đời bất hạnh không kém, sau khi được cứu hộ chúng đã được hồi sinh như: Trăng, Thái Vân, Thái Giang, May, Bình Yên…

Chị Quách Thị Lành, nhân viên trại gấu cho biết, hầu hết các con gấu bị nuôi nhốt được cứu hộ về đây đều mắc các bệnh như viêm túi mật, răng miệng, viêm gan, béo phì, viêm khớp… Chúng tôi phải dành nhiều thời gian để kiểm tra, theo dõi sức khỏe cho từng chú gấu và có phương pháp điều trị riêng.

“Sau khi ở khu cách ly, các cá thể gấu được chuyển sang nhà gấu rộng 9m2, có trang bị các đồ làm giàu môi trường như võng, giường, ống giấu thức ăn mục đích là để gấu thích nghi dần với môi trường rộng hơn cũi và bắt đầu phục hồi các chức năng. Sau khi ở nhà gấu từ 1 đến 2 tuần, gấu sẽ được cho ra khu bán hoang dã.

Tại khu bán hoang dã được giữ nguyên vẹn địa hình đồi núi, các cây xanh... tạo điều kiện cho gấu vận động và dần phục hồi được bản năng tự nhiên. Ngoài ra, để luyện gấu tích cực sử dụng khứu giác, thị giác cũng như sự khéo léo của cơ thể để tìm kiếm thức ăn, các nhân viên chăm sóc thường giấu thức ăn trong các ống tre, hốc cây, trên cành”, chị Lành chia sẻ.

Bà Ngô Thị Mai Hương - Giám đốc giám đốc Four paws Viet cho biết, Việt Nam có 2 loài gấu là gấu chó và gấu đen châu Á (hay gấu ngựa). Sự tồn vong của hai loài gấu này đang bị đe dọa nghiêm trọng do bị mất môi trường sống và nạn săn bắt trái phép. Việc nuôi nhốt gấu để khai thác mật gấu và buôn bán các bộ phận của gấu vẫn diễn ra phức tạp ở Việt Nam.

“Với ý nghĩa giải cứu gấu là hoạt động nhân đạo nên chúng tôi luôn chú trọng công tác tuyên truyền đến người dân về việc bảo tồn loài gấu. Cụ thể như trong công tác giải cứu gấu, tổ chức sẽ phối hợp với chính quyền địa phương vận động người dân đang nuôi nhốt gấu tự nguyện trao trả gấu cho Cơ sở bảo tồn gấu để chúng có cơ hội được chăm sóc sức khỏe, phục hồi tập tính tự nhiên” – bà Hương tâm sự.

Giám đốc Four paws Viet cho biết thêm: “Hiện nay cơ sở bảo tồn gấu Ninh Bình mở cửa thăm quan miễn phí cho du khách tất cả các ngày trong tuần. Đến đây du khách sẽ có cơ hội nhìn thấy những cá thể gấu từng bị lạm dụng chích hút mật hiện đang được sống cuộc sống tốt đẹp hơn và được nghe các câu chuyện, xem lại hình ảnh trước đây của các cá thể gấu này qua đó gửi đến thông điệp mọi người hãy chung tay bảo vệ loài gấu”.

Thái Bá