Dân sinh
FicaChương trình mục tiêu quốc gia phát triển vùng dân tộc thiểu số và miền núi
Độc đáo lễ mừng cơm mới của người Mường ở cố đô Hoa Lư
(Dân trí) - Trong ngày lễ mừng cơm mới, người Mường ở bản Cả gặt lúa về làm mâm cơm cùng với lễ vật dâng lên mời thành hoàng, thần linh và tổ tiên về hưởng lộc, cầu xin phù hộ cho bản làng mùa màng bội thu.
Việc bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch là một trong những nội dung quan trọng trong Chương trình mục tiêu quốc gia phát triển kinh tế - xã hội vùng đồng bào dân tộc thiểu số và miền núi.
3 năm một lần, vào ngày rằm tháng 10 âm lịch, người dân bản Cả, xã Kỳ Phú, huyện Nho Quan, Ninh Bình lại tổ chức lễ hội mừng cơm mới Kỳ Phúc của đồng bào dân tộc Mường nơi đây.
Sự kiện là một hoạt động cụ thể của việc thực hiện dự án 6 của Chương trình mục tiêu quốc gia dân tộc thiểu số và miền núi giai đoạn I: 2021- 2025 về bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống tốt đẹp của các dân tộc thiểu số gắn với phát triển du lịch.
Dự án giúp khôi phục, bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống, bồi dưỡng, đào tạo cán bộ văn hóa thông qua các hình thức khảo sát, kiểm kê, sưu tầm, tư liệu hóa di sản văn hóa truyền thống của đồng bào dân tộc thiểu số; bảo tồn lễ hội truyền thống tại các địa phương khai thác, xây dựng sản phẩm phục vụ phát triển du lịch; xây dựng chính sách và hỗ trợ nghệ nhân nhân dân, nghệ nhân ưu tú người dân tộc thiểu số trong việc lưu truyền, phổ biến hình thức sinh hoạt văn hóa truyền thống và đào tạo, bồi dưỡng, truyền dạy những người kế cận; tổ chức lớp tập huấn, bồi dưỡng chuyên môn, nghiệp vụ, truyền dạy văn hóa phi vật thể.
Nghi lễ rước kiệu bắt đầu cho lễ mừng cơm mới của người Mường ở bản Cả (Ảnh: Minh Quang).
Ông Đinh Ngọc Lưu (66 tuổi, bản Cả) chia sẻ, lễ mừng cơm mới của người dân trong bản được tổ chức sau vụ mùa nhằm tôn vinh cây lúa, cảm ơn đất trời, thánh thần và tổ tiên người Mường.
Trong ngày lễ, con cháu gặt lúa về làm mâm cơm mới, cùng với chút lễ vật mời thành hoàng, thần linh và tổ tiên về hưởng lộc, cầu xin phù hộ cho làng bản năm mới mùa màng bội thu.
"Lễ hội mừng cơm mới có ý nghĩa kết thúc thu hoạch vụ mùa, tạ ơn trời đất, tổ tiên, tạ ơn người khai phá lập làng. Đây là lễ hội thể hiện những giá trị độc đáo của đồng bào Mường ở bản Cả, xã Kỳ Phú, huyện Nho Quan, Ninh Bình", ông Lưu nói.
Chị em phụ nữ trong bản chuẩn bị các vật phẩm dâng tiến lên thành hoàng làng, tiên tổ, thần linh trong ngày lễ (Ảnh: Minh Quang).
Mở đầu lễ hội, người dân bản Cả thực hiện nghi thức rước kiệu và cúng cơm mới tại đền thành hoàng Tham dự nghi thức có già làng, trưởng bản và những người có uy tín trong bản. Thầy cúng sẽ thực hiện các nghi lễ bày tỏ lòng biết ơn với trời đất, tổ tiên, cầu mong mưa thuận gió hòa, mùa màng bội thu, cầu thần thánh phù hộ cho mùa màng tiếp theo tốt tươi.
Ông Đinh Văn Hường, Trưởng bản Cả cho biết, bản có 119 hộ, 395 nhân khẩu, với trên 98% là đồng bào dân tộc Mường. Lễ hội mừng cơm mới được bà con người Mường lưu giữ từ xa xưa với những nét đẹp văn hóa độc đáo như: tiếng nói, trang phục, nghi lễ… của người Mường cổ xưa.
Bánh dày là món ăn truyền thống được làm từ gạo nếp mới, chị em dân bản cùng nhau giã bánh làm vật phẩm dâng lễ (Ảnh: Minh Quang).
"Những người uy tín trong bản cố gắng trao truyền cho con cháu giữ gìn nét đẹp văn hóa của dân tộc mình về các nội dung thực hiện lễ hội, như bài cúng, tiếng nói, điệu hát, thủ tục làm lễ, khôi phục trang phục người Mường khi tham gia lễ hội… Từ đó, phát huy bản sắc trong thời kỳ hội nhập và phát triển hiện nay", ông Hường chia sẻ.
Trong ngày lễ mừng cơm mới, người dân bản Cả đi làm ăn xa trở về sum họp hoặc quây quần bên gia đình, làng bản. Từ đó, tạo sự gắn kết cộng đồng.
Trước ngày lễ diễn ra, người dân cùng nhau chuẩn bị các vật phẩm để cúng tiến. Họ cùng nhau làm ra các phẩm vật từ cây lúa như: cơm, xôi, bánh dày… để dâng lên trời đất, tổ tiên.
Tình đoàn kết bản làng được nâng lên khi trong ngày lễ bà con cùng nhau quây quần nấu cơm mới (Ảnh: Minh Quang).
"Từ nhỏ tôi đã được các bà, các mẹ dạy mặc áo dân tộc Mường, cách làm bánh dày vào những ngày lễ hội mừng cơm mới. Bánh dày phục vụ trong lễ hội được làm từ gạo nếp, đồ lên chín thành xôi rồi cho vào cối giã nhuyễn, rồi tạo hình tròn, dẹt. Bánh dày được dâng lên cúng trời đất, tổ tiên", chị Đinh Thị Tuyến tâm sự.
Được biết, bản Cả, xã Kỳ Phú là một trong những bản hiện nay còn lưu giữ những nét văn hóa đặc sắc của người Mường ở vùng đất cố đô Hoa Lư, Ninh Bình. Bà con trong bản thường xuyên sử dụng và dạy tiếng Mường cho con, cháu trong gia đình, dòng họ; xây dựng CLB văn hóa văn nghệ tiếng Mường…
Đời sống người Mường ở bản Cả nâng cao trong những năm gần đây, cùng với đó là các nét văn hóa độc đáo được gìn giữ (Ảnh: Minh Quang).
Đến nay, bản Cả đã huy động được nhiều nguồn lực trong xã hội tham gia giữ gìn, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa của dân tộc Mường, góp phần phát triển toàn diện quê hương.
Hiện nay, thu nhập bình quân đầu người trong bản đạt trên 52 triệu đồng/năm; tỷ lệ hộ khá, giàu đạt trên 50%; tỷ lệ gia đình văn hóa đạt trên 82%. Đời sống vật chất và tinh thần người dân ngày càng được nâng lên.
