Nhà giáo, nhà thơ Vũ Đình Liên - “Baudelaire của Việt Nam”

Năm 1941, bài thơ được chọn và đặt ở vị trí trang trọng trong cuốn Thi Nhân Việt Nam của Hoài Thanh-Hoài Chân.

Thiên hạ nói nhiều về hiện tượng Vũ Đình Liên, người duy nhất trong Hội Nhà văn Việt Nam không có (không cần có) một tuyển tập thơ. Thế mà bao thế hệ người cầm bút, bao thế hệ học sinh, sinh viên ai ai cũng biết.

Người tài chỉ cần một lần lóe sáng!

Từ sau Cách mạng tháng Tám 1945 cho tới khi về cõi vĩnh hằng, thầy Liên dồn hết tâm huyết cho sự nghiệp giáo dục. Những lúc thư nhàn, thầy làm thơ, chủ yếu để tặng bạn bè, tặng học trò, và…cho mình. Thầy dịch rất nhiều thơ của Baudelaire. Các bạn văn sĩ Pháp tôn vinh thầy là “Baudelaire của Việt Nam” và gọi vui thầy là Bô-Đờ-Liên.

Năm 1962, cùng với quyết định thành lập Khoa Tiếng Pháp, thầy Vũ Đình Liên được bổ nhiệm giữ chức Trưởng Khoa (1962-1969).

Vì những công lao đóng góp cho sự nghiệp giáo dục, nhất là việc truyền bá tiếng Pháp từ sau 1945, thầy đã được Nhà nước phong tặng danh hiệu Nhà giáo Nhân dân đợt đầu tiên, năm 1991. Cùng với danh hiệu cao quí ấy, Nhà nước tặng thầy 10 triệu đồng (lúc ấy là một số tiền không nhỏ). Với tấm lòng nhân ái, thầy đã trao tặng ngay toàn bộ số tiền ấy cho Quĩ giúp đỡ học sinh nghèo.  Nghĩa cử ấy thật cảm động. Càng xúc động hơn khi biết lúc ấy thầy vẫn là ông đồ nghèo. Tài sản không có gì.

Những người hàng xóm của thầy ở phố Bà Triệu còn kể: hàng năm cứ sáng Mồng 1 Tết thầy ra phố, vào công viên, xách theo cái túi. Trong đựng bánh chưng, mứt, kẹo…và nhiều đồng tiền mới.Thầy mừng tuổi cho những trẻ mồ côi, lang thang không nhà cửa.

Những năm cuối đời, dịp 20/11 nào thầy cũng về Trường, về Khoa. Mái đầu bạc trắng, bước đi không còn nhanh nhẹn, nhưng giọng nói vẫn sang sảng, đôi mắt trìu mến nhìn các thế hệ học trò. Thầy dặn dò chúng tôi:  “Làm thầy phải luôn yêu đời, luôn lạc quan. Phải gương mẫu. Giáo dục hiện nay nhiều chuyện buồn. Các em không được “đóng góp” vào nỗi đau buồn ấy nhé. Phải làm cho ít nhất là Khoa ta, Khoa Pháp của chúng ta là nơi hấp dẫn nhất, đẹp nhất.”

Thầy Vũ Đình Liên, thầy Trưởng Khoa đầu tiên của chúng ta cách đây nửa thế kỷ như thế đấy.

Viết những dòng này, nghĩ lại những năm tháng đã qua, nhớ lại nhiều gương mặt của lớp các thầy giáo đầu tiên của Khoa và nhiều gương mặt sinh viên những tháng ngày ấy... Nổi bật, giản dị, đôn hậu là ánh mắt, nụ cười của thầy Liên, thầy Vũ Đình Liên, thầy của rất nhiều thầy, thầy của:

Mỗi năm hoa đào nở

Lại thấy ông đồ già

Bày mực tàu giấy đỏ

Bên phố đông người qua

….

Lá vàng rơi trên giấy

Ngoài trời mưa bụi bay…

Đinh Việt Bình