Lập đặc khu trên biển, nên hay không?

Báo cáo tổng hợp ý kiến thảo luận của Tổng Thư ký Quốc hội Nguyễn Hạnh Phúc gửi tới các đại biểu thể hiện, ngày 10/11 tại 19 tổ thảo luận có 136 ý kiến về dự thảo luật.

Đa số các đại biểu đồng tình với phạm vi điều chỉnh của luật quy định về quy hoạch, chính sách phát triển kinh tế - xã hội, tổ chức và hoạt động của chính quyền địa phương và các cơ quan khác của Nhà nước tại 3 đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt là Vân Đồn (Quảng Ninh), Phú Quốc (Kiên Giang) Bắc Vân Phong (Khánh Hoà).

Tuy nhiên, cũng có ý kiến đề nghị xây dựng luật để áp dụng chung đối với các đơn vị hành chính – kinh tế đặc chứ không chỉ cho 3 đơn vị là Vân Đồn, Phú Quốc, Bắc Vân Phong. Có ý kiến đề nghị quy định chính sách đặc thù đối với 3 đặc khu này trong chương riêng. Một số ý kiến đề nghị quy định nội dung này trong nghị quyết của Quốc hội về thành lập đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt. Có đại biểu đề nghị trên cơ sở quy định của luật, Thủ tướng Chính phủ quyết định đơn vị nào, địa phương nào là đơn vị hành chính - kinh tế đặc biệt.

Ngoài ra, về việc lựa chọn địa điểm xây dựng đặc khu, cũng có ý kiến đề nghị Quốc hội xem xét, cân nhắc kỹ lưỡng hơn, không nên có các đặc khu trên biển vì vấn đề biển Đông có diễn biến phức tạp, nên làm thí điểm và rút kinh nghiệm ở những địa điểm thật an toàn về mặt quốc phòng, an ninh, sau đó mới mở rộng.

Một số ý kiến lo ngại nếu cùng một lúc thành lập cả 3 đơn vị thì sẽ khó thành công vì sẽ phải cạnh tranh trực tiếp với nhau. Đề nghị trong dự thảo luật này quy định những ngành nghề cốt lõi mà nhà đầu tư chỉ được đầu tư vào một đơn vị, còn nếu đầu tư vào đơn vị thứ hai thì không được hưởng ưu đãi.

Dân bầu trực tiếp Trưởng đặc khu

Vấn đề mô hình tổ chức chính quyền tại đặc khu, phương án 1 đưa ra trong dự thảo luật (Chính quyền địa phương đặc khu là thiết chế trưởng đặc khu cùng các cơ quan chuyên môn trực thuộc và trưởng khu hành chính (không tổ chức HĐND và UBND) nhận được sự đồng tình của nhiều đại biểu.

Một số đại biểu cũng đề nghị làm rõ tiêu chuẩn, trách nhiệm, các chỉ tiêu đánh giá, thời hạn đánh giá đối với trưởng đặc khi, có cơ chế giám sát của người dân đối với các hoạt động của chức vụ này nhưng cũng cần có cơ chế bảo đảm thực hiện quyền lực của Trưởng đặc khu.

Có ý kiến đề nghị trước mắt trưởng đặc khu do Thủ tướng bổ nhiệm, về lâu dài, sau thời hạn 5 năm thì phải do dân bầu.

Cũng có ý kiến cho rằng Trưởng đặc khu nên do tỉnh đề xuất bổ nhiệm, Thủ tướng ký quyết định bổ nhiệm, khi có những quyết định kinh tế mâu thuẫn với quyền lợi của khu vực đó thì sẽ bị thay thế. Hay, Thủ tướng bổ nhiệm theo đề nghị của chủ tịch UBND tỉnh và HĐND tỉnh nhưng khi bãi miễn thì Thủ tướng có thể tự mình quyết định hoặc theo đề nghị của các bộ, ngành Trung ương.

Quan điểm khác, Thủ tướng bổ nhiệm và chịu trách nhiệm về việc này, không cần theo đề xuất của chủ thể nào khác. Ý kiến nữa là quy định Chủ tịch UBND trình HĐND tỉnh quyết định việc trình Thủ tướng bổ nhiệm Trưởng đặc khu.

Có đại biểu cũng mong muốn Trưởng đặc khu do Thủ tướng bổ nhiệm nhưng theo hình thức thi tuyển. Chức danh này phải được lựa chọn thông qua cơ chế thi tuyển cạnh tranh, công khai, trong đó, UBND tỉnh tham mưu, Bộ Nội vụ là cơ quan thẩm định, Thủ tướng quyết định.

Cụ thể hơn về tiêu chuẩn, có vị đại biểu cho rằng Trưởng đặc khu phải do Ủy viên Trung ương đảm nhiệm.

P.Thảo