4 câu hỏi của doanh nghiệp Mỹ với việc xây dựng đặc khu Vân Đồn

“Đi sau nhưng sẽ tăng tốc mạnh”

Chùa Cái Bầu nhìn ra mặt biển mênh mông khoáng đạt của vịnh Bái Tử Long. Cả vùng vịnh biển như tiên cảnh với 600 hòn đảo lớn nhỏ, lô xô nằm trọn trong tầm mắt. Biển trời hòa trộn một màu xanh yên bình, hương vị trong lành, thơm sạch từ trong từng làn gió.

Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh Nguyễn Văn Thành phân tích, vịnh Bái Tử Long đẹp không thua kém gì vịnh Hạ Long. Mặt khác, lợi thế của Bái Tử Long chính là sự hoang sơ, sinh thái, chưa từng bị tác động, can thiệp bởi bàn tay con người. Các nhà khoa học, nhà đầu tư đến đây đều đánh giá đó là điểm mạnh lớn của Vân Đồn để có thể gửi gắm những ý tưởng tạo dựng khác biệt.

Thời gian tới, Phó Chủ tịch Nguyễn Văn Thành cho biết, phía bên phải chùa Cái Bầu sẽ thành hình một khu resort đẳng cấp do phía Nhật Bản đầu tư với tiêu chí đề ra là hài hòa với cảnh quan, giữ gìn môi trường, “đứng chân” lâu dài, phát triển bền vững.

Theo đó, một trong 3 mũi nhọn chiến lược của Vân Đồn được xác định sẽ phát triển du lịch theo hướng cao cấp (bao gồm dịch vụ, du lịch sinh thái nghỉ dưỡng, vui chơi giải trí tổng hợp có casino, công nghiệp văn hóa).

Nói về thách thức phải đối mặt của Vân Đồn khi ngay trong nước cũng đã có nhiều vùng trọng điểm du lịch biển, Phú Quốc cũng đang được xây dựng thành một đặc khu du lịch, tài chính cũng như việc phải cạnh tranh với nhiều đặc khu đã thành công khác trong khu vực, ông Thành xác nhận, đây là điểm mấu chốt khó, phức tạp cần giải quyết trong đề án thành lập đặc khu của Quảng Ninh.

“Đây là vấn đề được chỉ đạo xuyên suốt mà nếu không phải để đáp ứng những tiêu chí này, chúng tôi đã không cần dày công chuẩn bị cho đề án trong suốt 5-7 năm vừa qua. Chúng tôi rất tự tin là xây dựng đặc khu Vân Đồn, dù khó nhưng cũng sẽ sớm thành công. Cá nhân tôi xuất phát từ doanh nghiệp, bao giờ cũng tính toán thực tế chứ không viển vông. Mô hình sẽ không phụ lòng tin của chúng ta” – ông Thành quả quyết.

Theo đó, Phó Chủ tịch UBND tỉnh Quảng Ninh phân tích, có 6 yếu tố để đảm bảo việc vận hành đặc khu Vân Đồn thành công, không phải chỉ dựa vào lợi thế, tiềm năng du lịch, đó trước hết phải là cơ chế chính sách, là chính quyền điện tử, sau đó sẽ tới cấp độ thành phố thông minh và công nghệ 4.0.

Với những ngành nghề ưu tiên, trước hết là cơ chế để thúc đẩy mạnh, tạo cú hích lớn. Mảng du lịch, ở đây phải là du lịch đẳng cấp cao, tạo giá trị gia tăng, sức lan tỏa lớn, thu hút được những luồng khách lớn nhất thế giới đến. Và dù định hướng làm du lịch cũng phải đưa vào yếu tố công nghệ cao, tương đương mô hình các đặc khu thế hệ thứ 3, thứ 4 để đảm bảo sức cạnh tranh.

Việc thu hút đầu tư, theo ông Thành, là từ thể chế chứ không hẳn chỉ là những ưu đãi thuế, phí được bày biện ra. Hướng tiếp cận của Quảng Ninh với vấn đề này là quan tâm tới môi trường đầu tư kinh doanh, tới tính an toàn để nhà đầu tư cảm thấy “chắc ăn” khi quyết định vào Vân Đồn cùng làm ăn, cùng sinh sống.

Phó Chủ tịch tỉnh Quảng Ninh dẫn chứng sân bay quốc tế Vân Đồn với vốn đầu tư 7.500 tỷ đồng – dự án giao thông duy nhất thuộc lĩnh vực hàng không được thực hiện toàn bộ bằng hình thức BOT, vòng đời dự án ước tính kéo dài 45 năm, như một ví dụ tự hào về khả năng thu hút những nhà đầu tư gắn bó lâu dài, “ăn đời ở kiếp” với vùng đất biển.

Ông Thành cũng kể câu chuyện minh chứng cho sự dày công chuẩn bị của Quảng Ninh với đặc khu Vân Đồn. 5 năm trước, Quảng Ninh đã mời những nhà đầu tư lớn của Mỹ sang để xem xét cơ hội đầu tư. Đáp cả chuyến chuyên cơ từ nửa vòng trái đất sang nhưng trong 5 phút làm việc, các nhà đầu tư Mỹ chỉ đặt ra 4 câu hỏi: quy hoạch Vân Đồn có tầm quốc gia hay không? Những kết nối hạ tầng như sân bay, bến cảng trong dự kiến khi nào có? Nếu tiến độ đưa ra chậm, ai là người chịu trách nhiệm? Ai là người mà nhà đầu tư sẽ thường xuyên gặp gỡ, giải quyết công việc – người chịu trách nhiệm trực tiếp trước Chính phủ, chứ không phải nay gặp đầu mối này, mai chuyển người phụ trách khác?

Những câu hỏi đó, Quảng Ninh không trả lời được với các nhà đầu tư Mỹ và đành bỏ lỡ cơ hội.

“Chính từ đó chúng tôi đã chủ động dừng lại để có bước đi, chuẩn bị vững chắc hơn, để đến thời điểm có thể trả lời đầy đủ những câu hỏi đó. Vậy là chúng tôi đi sau, đi muộn nhưng tới đây sẽ có sự tăng tốc. Đi sau không có nghĩa chúng ta không thể đi cùng cả thế giới vì xu hướng hội nhập đã là tất yếu” – Phó Chủ tịch Nguyễn Văn Thành nói.

Dành quyền lực tương xứng cho Trưởng đặc khu

Tán thành quan điểm ông Thành trao đổi, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội tỉnh Quảng Ninh Đỗ Thị Lan nhấn mạnh, việc xây dựng đề án đặc khu kinh tế Vân Đồn đã được triển khai khảo sát từ năm 2012 khi lãnh đạo tỉnh nhìn thấy khu vực này có những tiềm năng đặc biệt. Tỉnh đã chủ động nghiên cứu, đi học về mô hình tổ chức đặc khu từ nước ngoài để xây dựng những đề xuất trên cơ sở xem xét từ tiềm năng tự nhiên, lịch sử khu vực và xác định thời điểm “chín” về ý tưởng, lý luận để làm đề án trình lên Bộ Chính trị xem xét.

Đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh cũng nhiều lần tiếp xúc cử tri, nhận và giải đáp đầy đủ những câu hỏi, thắc mắc về cơ chế chính sách khi thành lập đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt tại Vân Đồn, về cơ hội của người dân địa phương để tham gia làm dịch vụ, mở mang hoạt động sản xuất tại đây.

“Người dân địa phương rất hi vọng với việc đưa ra luật về đặc khu, tiếng nói, nguyện vọng của cử tri sẽ được thể hiện. Còn từ vai trò hoạt động trong cơ quan dân cử, tôi thấy cần thiết phải dành sự phân cấp, phân quyền tương xứng cho Trưởng đặc khu và làm sao để thực sự tạo được sự thông thoáng, chủ động tại môi trường này cho cả nhà đầu tư lẫn hoạt động quản trị hành chính như mô hình các nước trên thế giới đã làm” – bà Lan nêu quan điểm.

Cũng từ góc độ của người trong cơ quan kiểm soát quyền lực, Trưởng đoàn Đại biểu Quốc hội Quảng Ninh phân tích, có nhiều cách thức, cơ chế để các cơ quan dân cử tham gia giám sát hoạt động của Trưởng đặc khu như HĐND cấp tỉnh, đoàn đại biểu Quốc hội tỉnh… để phát huy dân chủ tại đặc khu chứ không hẳn phải lập HĐND cùng cấp mới có thể thực hiện việc này.

Nếu vẫn duy trì mô hình một cấp chính quyền đầy đủ với HĐND, UBND tại đặc khu thì theo bà Lan, việc đó vừa không tạo ra sự khác biệt vượt trội vừa không tương ứng với chỉ đạo của Bộ Chính trị, Tổng Bí thư về việc học tập cách thức quản trị của các nước trên thế giới tại đơn vị hành chính – kinh tế đặc biệt.

Phó Bí thư Thường trực Tỉnh ủy Đỗ Thị Hoàng thông tin thêm, Quảng Ninh thận trọng nhưng không cầu toàn trong đề án làm đặc khu kinh tế Vân Đồn. Không yêu cầu một luật riêng cho Vân Đồn mà Quảng Ninh hướng tới xác định những đặc thù riêng như vấn đề thị trường gắn với khu vực Đông Bắc Á (Trung Quốc, Hàn Quốc, Nhật Bản…) để xây dựng cơ chế phù hợp.

Bà Hoàng cũng nhắc lại nguyên tắc sẽ không xin tiền ngân sách để đầu tư cho Vân Đồn mà chỉ cần cơ chế để lôi kéo, lan tỏa, để tạo nên được mô hình mới tại đây.

P.Thảo